Pieśń świętojańska o Sobótce

Temat: Sielanka życia wiejskiego na podstawie "Pieśni świętojańskiej o sobótce"

Jan Kochanowski "Pieśń świętojańska o sobótce"

W tytule pieśni Jan Kochanowski nawiązuje do ludowego święta obchodzonego w nocy poprzedzającej dzień świętego Jana.Tradycja ludowego obrzędu sięga czasów początków państwowości i co ciekawe,w zmodyfikowanej formie znana jest do dziś. Zobacz, czym był obrzęd sobótkowy.

Święto nocy świętojańskiej rozpoczyna się w wigilię dnia św. Jana Chrzciciela, a trwa z 23 na 24 czerwca. Na wzgórzach gromadnie rozpalano ogniska zwane sobótkami. Symboliczne było wrzucanie do ogniska ziół, gdyż wierzono, że mają one moc oczyszczającą i odczarowującą ze złych mocy. Wokół ognisk całą noc tańczyły ubrane na biało dziewczęta, chłopcy zaś skakali przez ogień.

Pieśń to najdawniejszy gatunek poezji lirycznej. Pierwotnie związana była z muzyką, a w czasach antycznych była częścią obrzędów. Z czasem pieśń usamodzielniła się, stając się odrębną formą literacką. W literaturze znane są różne typy pieśni: miłosne, biesiadne, pochwalne, obrzędowe, religijne, patriotyczne. W polskiej poezji autorami pieśni byli m. in. Jan Kochanowski, Franciszek Karpiński, Adam Mickiewicz, Konstanty Ildefons Gałczyński.

utwór stroficzny o regularnej budowie i wyrazistym rytmie, który jest oparty na jednakowej liczbie sylab w wersach i stałym układzie rymów.W pieśniach często występują refren oraz powtórzenia.

Pieśń -

Najbardziej popularna w całym cyklu utworów Jana Kochanowskiego jest pieśń Panny XII.

"Pieśń świętojańska o sobótce" to nie jedna, a cykl pieśni wydanych już po śmierci poety, a napisanych w Czarnolesie.

Dwanaście pieśni jest śpiewanych przez odświętnie przybrane dwanaściepanien. Zawierają one pochwałę spokojnego, wiejskiego życia oraz walorów miłości małżeńskiej i cudownej mocy poezji. Czarnolas staje się tu mityczną Arkadią, która jest jednocześnie marzeniem wszystkich poetów i artystów.

Wsi spokojna, wsi wesoła,Który głos twej chwale zdoła?Kto twe wczasy, kto pożytkiMoże wspomnieć za raz wszytki?Człowiek w twej pieczy uczciwieBez wszelakiej lichwy żywie;Pobożne jego staranieI bezpieczne nabywanie.Inszy sie ciągną przy dworzeAlbo żeglują przez morze,Gdzie człowieka wicher pędzi,A śmierć bliżej niż na piędzi.Najdziesz, kto w płat język dawa,A radę na funt przedawa,Krwią drudzy zysk oblewają,Gardła na to odważają.Oracz pługiem zarznie w ziemię;Stąd i siebie, i swe plemię,Stąd roczną czeladź i wszytekOpatruje swój dobytek.

Jemu sady obradzają, Jemu pszczoły miód dawają; Nań przychodzi z owiec wełna I zagroda jagniąt pełna. On łąki, on pola kosi, A do gumna wszytko nosi. Skoro też siew odprawiemy, Komin wkoło obsiędziemy. Tam już pieśni rozmaite Tam będą gadki pokryte Tam trefne plęsy z ukłony, Tam cenar, [tam] i goniony. A gospodarz wziąwszy siatkę Idzie mrokiem na usadkę Albo sidła stawia w lesie; Jednak zawżdy co przyniesie. W rzece ma gęste więcierze, Czasem wędą ryby bierze; A rozliczni ptacy wkoło Ozywają sie wesoło.

Stada igrają przy wodzie, A sam pasterz, siedząc w chłodzie, Gra w piszczałkę proste pieśni; A faunowie skaczą leśni. Za tym sprzętna gospodyni O wieczerzej pilność czyni, Mając doma ten dostatek, Że sie obejdzie bez jatek. Ona sama bydło liczy, Kiedy z pola idąc ryczy, Ona i spuszczać pomoże; Męża wzmaga, jako może. A niedorośli wnukowie, Chyląc sie ku starszej głowie, Wykną przestawać na male, Wstyd i cnotę chować w cale. Dzień tu, ale jasne zorze Zapadłyby znowu w morze, Niżby mój głos wyrzekł wszytki Wieśne wczasy i pożytki.

A zatem jaka jest wieś Kochanowskiego?

Z ilu strof składa się wiersz? Jaka jest długość wersów? Jaki jest układ rymów? Czy ilość sylab (zgłosek) w wersie jest stała? Co wpływa na rytmiczność utworu? Co możemy powiedzieć o języku utworu? Czy w wierszu występują powtórzenia?

Budowa utworu

Taka kraina, w której panują spokój i harmonia, to Arkadia - symbol wiecznej szczęśliwości i ładu.

"Pieśń świętojańską o sobótce" można nazwać sielanką (idyllą, bukoliką), ponieważ jest to pogodny utwór w wyidealizowany sposób przedstawiający życie na wsi. Jej bohaterowie żyją spokojnie i beztrosko

Dziękuję za uwagę

Noc Kupały i noc świętojańska to dwa różne święta, dwa odmienne obrzędy. Pierwsze jest świętem starosłowiańskim, drugie zostało wprowadzone w Polsce przez Kościół katolicki – jako próba asymilacji obrzędów pogańskich. Noc Kupały, czyli pogańskie święto ognia i wody, obchodzone było z 21 na 22 czerwca. Noc Kupały nazywana jest także nocą kupalną lub kupalnocką. Była nierozerwalnie związana z czczeniem wody, ognia, słońca oraz księżyca, co miało pozytywnie wpływać na miłość, plony, a także płodność. Najbardziej charakterystyczny symbol tego święta to wianek upleciony z polnych kwiatów, a następnie puszczony na wodę.