Bajki Ignacego Krasickiego - kl. 6

Temat: Mądrość ukryta w bajkach Ignacego Krasickiego.

Przygotowała: Anna Stasiak

Ignacy Krasicki (1735–1801) – biskup warmiński, najwybitniejszy polski pisarz XVIII wieku, nazywany księciem poetów. Był stałym uczestnikiem spotkań twórców i uczonych organizowanych przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Napisał m.in. Bajki i przypowieści, Bajki nowe. Tworzył w epoce oświecenia, w której stawiano na rozwój nauki, co w literaturze oznaczało dydaktyzm. Twórcy starali się zwrócić uwagę na ważneproblemy dotyczące kraju, wychowywać poprzez nauczanie moralnych zasad i norm społecznych, a także zmuszać do myślenia. Idealnym gatunkiem, dzięki któremu takie dydaktyczne treści można było przemycać, były właśnie bajki. Ignacy Krasicki w swoich utworach poprzez zabawę i humor przemycał poważne treści i odnosił się do ważnych spraw, które działy się wtedy w ojczyźnie.

Bajka to krótki, najczęściej wierszowany utwór o charakterze dydaktycznym. Jej bohaterami są zazwyczaj zwierzęta reprezentujące różne postawy i cechy człowieka. Każda bajka zawiera morał wypowiedziany wprost lub wyraźnie zasugerowany.

lew → bezwzględny, władczylis → sprytnyowca → głupiamysz → dobroduszna, życzliwakot → cierpliwy, szybkimrówka → pracowitawół → leniwyżółw → mądry, spokojnyszczur → zarozumiały

BAJKA

Gatunek wywodzący się ze starożytności

Gatunek dydaktyczny

RODZAJ

PRZESŁANIE

BOHATEROWIE -ALEGORIA

• morał wyrażony wprost
• ukryte

Morał to pouczający wniosek, sformułowany w zwięzłej formie jako nadrzędny sens utworu.

• zwierzęta
• ludzie
• przedmioty

ALEGORIA to motyw w literaturze i sztuce, który oprócz znaczenia dosłownego ma jeszcze inne, ukryte. Alegoria jest zawsze jednoznaczna, wszyscy rozumieją ją tak samo. Jej treść wynika z tradycji literackiej i historii. W bajkach alegoriami ludzkich cech są zwierzęta, np. wilk oznacza drapieżność, pies – wierność.

• epigramatyczne
• narracyjne

Są dwa rodzaje bajek: bajki narracyjne i bajki epigramatyczne.

• Bajka narracyjna jest zbliżona do noweli, posiada krótką, łatwą do przyswojenia fabułę.
• Bajka epigramatyczna jest natomiast zbliżona do epigramatu, krótsza, pozbawiona fabuły i wszelkich cech epickich.

Zasadniczo bajki przyporządkowuje się do epiki - jednego z trzech rodzajów literackich.Dzieje się tak głównie z uwagi na obecność w nich narratora - opowiadacza o świecie przedstawionym.

Słowniczek ważnych pojęć:

Ironia to zamierzona sprzeczność między pozornie aprobującą wypowiedzią a ukrytą w niej krytyką, a nawet kpiną.

Komizm to takie ukształtowanie wypowiedzi, które ma wywołać u odbiorcy wesołość. Może wynikać na przykład z nieoczekiwanego splotu zdarzeń lub sposobu przedstawienia bohatera.

Kontrast to sposób przedstawiania polegający na zestawieniu ze sobą elementów wyraźnie przeciwstawnych, który służy uwydatnieniu charakterystycznych cech opisywanych osób, rzeczy, zjawisk.

Zapoznaj się z tekstami bajek zamieszczonymi w podręczniku. Po lekturze spróbuj je krótko streścić.

Potok i rzeka

Potok z wierzchołka góry lecący z hałasem,Śmiał się z rzeki; spokojnie płynęła tymczasem.Nie stało wód u góry, gdy śniegi stopniały,Aż z owego potoka strumyk tylko mały.Co gorsza: ten, co zaczął z hałasem i krzykiem,Wpadł w rzekę i na koniec przestał być strumykiem.

Hałaśliwy potok, spadając z góry, śmiał się z cichej rzeki. Jednak gdy śnieg się stopił, potok stał się strumykiem, a na koniec wpadł do rzeki i zniknął.

MORAŁW życiu nie zawsze liczy się tempo, szybkość wykonania powierzonego zadania. Najważniejszy jest efekt końcowy, osiągnięcie celu, doprowadzenie rzeczy do końca.Kto robi dużo hałasu - marnie kończy.

Każdy wiek ma goryczy, ma swoje przywary:Syn się męczył nad książką, stękał ojciec stary.Ten nie miał odpoczynku, a tamten swobody:Płakał ojciec, że stary; płakał syn, że młody.

Syn i ojciec

Każdy wiek ma jakieś wady - syn się skarżył, że musi się uczyć, nie może robić tego, na co miałby ochotę. Z kolei jego ojciec, że brakuje mu czasu na odpoczynek. Syn narzekał, że jest młody, a ojciec, że stary.

Poprzez kontrastowe przedstawienie ojca i syna poeta wskazuje na morał, który zawiera się na początku bajki, w pierwszym wersie: każdy czas w życiu człowieka cechuje się określonymi trudnościami. Młody człowiek musi się uczyć i brakuje mu czasu na przyjemności, stary zaś z przyjemności korzystać już nie może ze względu na zdrowie. Warto więc cieszyć się każdą miłą chwilą w życiu.

Kałamarz i pióro

Powadził się kałamarz na stoliku z piórem,Kto świeżo napisanej księgi był autorem.Nadszedł ten, co ją pisał, rozśmiał się z bajarzów.Wieleż takich na świecie piór i kałamarzów.

Kałamarz i pióro pokłóciły się, które z nich jest autorem nowo napisanej księgi. Gdy autor usłyszał ich kłótnię, roześmiał się.

MORAŁ zawiera ostatni wers. Bajka ośmiesza przypisywanie sobie czyichś zasług.

Dlaczego czytamy bajki Ignacego Krasickiego?

...bo dzięki nim możemy zastanowić się nad postępowaniem swoim i innych;

... bo czytając je, uzyskujemy receptę na życie, chociaż czasami bardzo zaskakującą.

Dziękuję za uwagę!