Ferdydurke - podsumowanie

Ala Krawczyk

"Ferdydurke" - uzupełnienie i utrwalenie wiadomości

Po dzisiejszej lekcji powinieneś

- uzpełnić swoją wiedzę na temat autora Ferdydurke - wiedzieć, na czym polega Gombrowiczowska gra z czytelnikiem- znać różne nazwy gatunkowe Ferdydurke i umieć je objaśnić- jakie motywy literackie można znaleźć w Ferdydurke

Wysłuchaj nagrania i na jego podstawie wykonaj zadanie.

Gombrowiczowska gra z czytelnikiem

W powieści dominuje narracja personalna, prowadzona z punktu widzenia głównego bohatera i narratora w jednej osobie, czyli Józia (który, jak wiemy, pełni również rolę port parole autora). Narrator snuje na poły realistyczną, a na poły fantastyczną opowieść, którą przerywa nieustannie własnymi komentarzami i dygresjami o charakterze autotematycznym oraz egzystencjalnym.

O autobiograficznym charakterze powieści Gombrowicz wspominał w wyimaginowanych rozmowach z Dominikiem de Roux: „Wiedziałem, co mam napisać. Bronić siebie samego! Narzucić siebie ludziom! Walczyć o siebie! Ten nowy utwór mnie miał służyć, mnie osobiście. I to miało być gwarancją jego osadzenia w rzeczywistości. Gdyż rzeczywistość (myślałem) ta ogólna, obiektywna, nie jest żadną rzeczywistością. Prawdziwa rzeczywistość, to ta własna, prywatna. (...) Niech utwór stanie się mną"

Akcja utworu rozgrywa się w Warszawie i w Bolimowie, w latach 30. XX w., obejmując kilka lub kilkanaście dni, ale tak naprawdę toczy się ona w umyśle (w tzw. przestrzeni mentalnej) głównego bohatera, będąc odzwierciedleniem jego lęków, kompleksów, fanaberii, a także wysiłków podejmowanych w celu zbudowania jakiegoś pozytywnego wizerunku samego siebie jako początkującego literata i dojrzewającego mężczyzny. Aby to osiągnąć, bohater postanawia napisać nowe i oryginalne dzieło, które tworzy niejako na oczach czytelnika, wciągając go w przewrotną grę. Istota powieści polega na tym, by czytelnik dał się do tej gry przekonać i aby zrozumiał, że za modelem literackim – o którym tak chętnie i często rozprawia autor-narrator – kryje się tajemnica ludzkiego życia, do której klucz stanowią takie pojęcia jak: forma, gęba, pupa, młodość czy wieczna niedojrzałość.

Gdzie tak naprawdę rozgrywa się akcja "Ferdydurke"? Czy to jest rzeczywiście autentyczna szkoła, w której 30-letni mężczyzna jest w szkole podstawowej i myśli kategoriami 15-latka? Czy Józio i Miętus rzeczywiście spotykają szczekających chłopów? Fabuła jest realistyczna czy raczej absurdalna?

Dlaczego? W jakim celu taka konstrukcja świata przedstawionego? Przeczytaj zamieszczony obok fragment wypowiedzi Gombrowicza.

Na czym polega fenomen Gombrowicza?

Ferdydurke

GATUNEK LITERACKI:

powieść awangardowa/groteskowa

Świat przedstawiony jest udziwniony, zdeformowany, funkcjonuje na granicy absurdu, występują w nim sprzeczności, brak logicznych zasad porządkowania zdarzeń. Postacie są komiczne, przerysowane, przypominają nie portrety, lecz karykatury.

powieść eksperymentalna

Ferdydurke jest powieścią eksperymentalną, w której pierwiastki autobiograficzne łączą się z nowatorskimi strategiami „gry” literackiej, jaką prowadzi z samym sobą, tradycją literacką, czytelnikami i krytykami Witold Gombrowicz.

powieść inicjacyjna

Tematem przewodnim Ferdydurke jest kwestia dojrzewania bohatera: mimo skończonych 30 lat życia czuje się on nieudacznikiem życiowym, który ciągle poszukuje swego miejsca w świecie, zaś pisanie nowego utworu literackiego (jest nim Ferdydurke) ma potwierdzić jego dojrzałość (przede wszystkim w obliczu krewnych i krytyków literackich).

powieść autotematyczna

"Ferdydurke" była odpowiedzią na nieprzychylne opinie krytyków dotyczące "Pamiętników z okresu dojrzewania". Gombrowicz w tej powieści nawiązuje do innego swojego utworu.

Na temat przynależności gatunkowej dzieła autor wypowiedział się w zakończeniu rozdziału XI „Przedmowa do Filiberta dzieckiem podszytego”: „Należałoby też ustalić, orzec i zdefiniować, czy jest ono powieścią, pamiętnikiem, parodią, pamfletem, wariacją na tematy fantazji, studium – i co przeważa w nim: żart, ironia czy głębsze znaczenie, sarkazm, persiflaż, inwektywa, bzdura, pur nonsens, a dalej, czy nie jest to jednak poza, udawanie, zgrywa, sztuczność, niedostatek dowcipu, anemia uczucia, atrofia wyobraźni, podminowanie porządku i zaprzepaszczenie rozumu”. persyflaż. 1. «szyderstwo zamaskowane pozorami uprzejmości». inwektywa to słowo lub wyrażenie użyte w stosunku do kogoś po to, by go urazić; pure nonsense) – rodzaj dowcipu, w którym efekt komiczny powstaje z niedorzeczności, z pozbawionego logicznej motywacji, absurdalnego ... antrofia - zanik, wiąd – stopniowe zmniejszanie się objętości

Gombrowicz w Ferdydurke nawiązuje do wydanych wcześniej i źle przyjętych przez krytykę "Pamiętników z okresu dojrzewania"

Motywy w "Ferdydurke"

Ustosunkuj się do poniższej tezy, wybierając jedną z opcji:- ZGADZAM SIĘ- NIE ZGADZAM SIĘ- MAM WATPLIWOŚCI

Gombrowiczowskie hasło: Nie ma ucieczki przed gębą jak tylko w inna gębę mówi, że człowiek nie potrafi żyć w samotności, dlatego poszukuje drugiego człowieka.

Czytaj krytycznie! Rozważaj myśli autora porównując je ze swoimi, bo nic nie jest bardziej upokarzające, nic patrzeć na świat cudzymi oczami!

Ustosunkuj się do poniższej tezy, wybierając jedną z opcji:- ZGADZAM SIĘ- NIE ZGADZAM SIĘ- MAM WATPLIWOŚCI

Mistrzem upupiania w "Ferdydurke" jest Miętus.

Czytaj krytycznie! Rozważaj myśli autora porównując je ze swoimi, bo nic nie jest bardziej upokarzające, nic patrzeć na świat cudzymi oczami!

Ustosunkuj się do poniższej tezy, wybierając jedną z opcji:- ZGADZAM SIĘ- NIE ZGADZAM SIĘ- MAM WATPLIWOŚCI

Józio słowami: Niech kształt mój rodzi się we mnie, niech nie będzie zrobiony mi, walczy o swoją niezależność.

Czytaj krytycznie! Rozważaj myśli autora porównując je ze swoimi, bo nic nie jest bardziej upokarzające, nic patrzeć na świat cudzymi oczami!

Ustosunkuj się do poniższej tezy, wybierając jedną z opcji:- ZGADZAM SIĘ- NIE ZGADZAM SIĘ- MAM WATPLIWOŚCI

Człowiek to istota niezwykle uporządkowana, przewidywalna, łatwa do jednoznacznego scharakteryzowania.

Czytaj krytycznie! Rozważaj myśli autora porównując je ze swoimi, bo nic nie jest bardziej upokarzające, nic patrzeć na świat cudzymi oczami!

Nasze gry z "Ferdydurke"

W powieści dominuje narracja personalna, prowadzona z punktu widzenia głównego bohatera i narratora w jednej osobie, czyli Józia (który, jak wiemy, pełni również rolę port parole autora). Narrator snuje na poły realistyczną, a na poły fantastyczną opowieść, którą przerywa nieustannie własnymi komentarzami i dygresjami o charakterze autotematycznym oraz egzystencjalnym.

Praca domowa

W powieści dominuje narracja personalna, prowadzona z punktu widzenia głównego bohatera i narratora w jednej osobie, czyli Józia (który, jak wiemy, pełni również rolę port parole autora). Narrator snuje na poły realistyczną, a na poły fantastyczną opowieść, którą przerywa nieustannie własnymi komentarzami i dygresjami o charakterze autotematycznym oraz egzystencjalnym.

obowiązkowa

dla chętnych

Przygotuj się do omawiania "Sklepów cynamonowych" Zwróć uwagę na następujące sprawy: - nietypowy świat przedstawiony - narratora - język opowiadań - relacje między ojcem a synem - mitologizację w utworze - symbole

Udowodnij, zbierając rzeczowe argumenty i dowody, że "Ferdydurke" to także książka o manipulacji. Zastanów się, kto jest największym manipulatorem w tym tekście, kim manipuluje i po co. Wyniki swoich rozważań przedstaw klasie w formie rozbudowanej wypowiedzi ustnej. Czas na wykonanie pracy - tydzień ( do 22 października)

Pytaj, jeśli czegoś nie zrozumiałeś!

TWÓRCZOŚĆ GOMBROWICZA

„Odkrywcą” i promotorem twórczości Gombrowicza w Europie i na świecie był znany krytyk literacki i znawca sztuki Konstanty Aleksander Jeleński. Olbrzymią zasługę w przyswajaniu twórczości autora „Operetki” polskim czytelnikom miał Jerzy Giedroyć, redaktor naczelny paryskiej „Kultury”. W 1968 r. (czyli na rok przed śmiercią) Witold Gombrowicz był jednym z najpoważniejszych kandydatów do literackiej Nagrody Nobla.

EKRANIZACJA

Ferdydurke, która uchodzi za najlepszy utwór prozatorski Gombrowicza, była tłumaczona na wiele języków, w tym na hiszpański, włoski, francuski, niemiecki, angielski i japoński. Powieść miała kilka inscenizacji teatralnych, m.in. w warszawskim Teatrze Studio (1979) oraz toruńskim Teatrze im. W. Horzycy (1984). Doczekała się też adaptacji telewizyjnej (1986), a w 1991 r. została sfilmowana przez Jerzego Skolimowskiego. Obejrzyj film Skolimowskiego: https://www.youtube.com/watch?v=cG5mPM1Rpn8&feature=emb_title

WARTO WIEDZIEĆ:

GOMBROWICZOWSKIE ROZWAŻANIA O MORALNOŚCI

GOMBROWICZ WIELKIM PISARZEM BYŁ

Ta mądrość Gombrowicza, który mówi o tym, że sztuka to taki rodzaj obnażania, który jednocześnie jest dochodzeniem do największej prawdy. I to poszukiwanie formy, która nie jest formą naśladowczą, to coś, co nas Polaków stawia w bardzo luksusowej sytuacji. My naprawdę mamy jednego z największych myślicieli XX wieku wśród pisarzy - mówił w Dwójce reżyser Maciej Wojtyszko.

Dla zainteresowanych...