Świat w ruchu - obrazy, słowa, dźwięki

Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

zaprasza na quiz, w którym poznacie dziedziny wiedzy podejmowane na naszym Wydziale. A jest ich więcej, niż wskazuje na to nazwa.A może ten quiz pomoże Ci określić, co Cię najbardziej interesuje i czym chciałbyś się zajmować na studiach? Spróbuj!

Na naszym Wydziale można poznawać kulturę różnych krajów słowiańskich (Bułgarii, Chorwacji, Czech, Serbii) czy Bałkanów.

Z jednym z tych krajów związany jest zwyczaj: martenica (rzadziej: marticzka, gadałuszka, kicziłka). Obchodzi się go 1 marca - w dniu uznawanym za symboliczny początek wiosny. Aby skutecznie skłonić zimę do odejścia rozdaje się czerwono-białe gałganki, które mogą mieć kształt małych laleczek lub bransoletki. Barwa czerwona symbolizuje krew i życie, zaś biała – czystość i szczęście. Martenice nosi się na ręce tak długo, aż zauważy się pierwsze oznaki wiosny (np. kwitnące drzewo albo bociana). Następnie pozostawia się je pod kamieniem, wiesza się na drzewie lub puszcza w rzece.Którego kraju dotyczy ten zwyczaj. Zaznacz właściwą flagę.

Niestety, nie chodzi o Chorwację. Wróć do pytania!

Niestety, nie chodzi o Czechy. Spróbuj jeszcze raz!

Niestety, nie chodzi o Serbię. Zmierz się z pytaniem ponownie!

Zgadza się! Chodzi o Bułgarię :)

Przejdź do następnego pytania.

Polakom ten kraj kojarzy się z wakacjami, słoneczną pogodą i pięknymi widokami.

Warto też poznać jego kulturę. Hymn państwowy tego kraju powstał w XIX w. W 1835 r. Antun Mihanović napisał słowa, zaś 11 lat później podłożono do nich muzykę.

Lijepa naša domovino,Oj junačka zemljo mila,Stare slave djedovino,da bi vazda sretna bila!

(Pięknaś ty, nasza ojczyzno,oj, droga ziemio bohaterów,spadkobierczyni dawnej chwały -niech ci zawsze szczęście sprzyja!)

O hymn którego państwa chodzi? Ponownie bawimy się flagami.

Hymn Bułgarii rozpoczyna się zwrotką:

Горда Стара планина, до ней Дунава синей, слънце Тракия огрява, над Пирина пламеней.

(Dumnie wznoszą się szczyty Bałkanów, u których stóp błękitny Dunaj płynie. Słońce Trację ogrzewa płomieniem nad Pirynem.)

Tak więc to nie o ten kraj chodziło. Wróć do pytania.

Hymn Czech rozpoczyna się zwrotką:

Kde domov můj, kde domov můj. Voda hučí po lučinách, bory šumí po skalinách, v sadě skví se jara květ, zemský ráj to na pohled! A to je ta krásná země, země česká, domov můj, země česká, domov můj!

Gdzie jest mój dom, gdzie jest mój dom. Woda huczy wśród łąk, bory szumią pośród skał, w sadzie pyszni się wiosenny kwiat, widać że to ziemski raj! Oto jest ta piękna ziemia, ziemia czeska – mój dom, ziemia czeska – mój dom!

Tak więc to nie o ten kraj chodziło. Spróbuj raz jeszcze.

Hymn Serbii rozpoczyna się zwrotką:

Боже правде, ти што спасе од пропасти досад нас, чуј и одсад наше гласе и од сад нам буди спас.

Boże sprawiedliwości, coś ratował od zagłady dotąd nas słysz i teraz głosy nasze i ratunkiem bądź dla nas.

Tak więc to nie o ten kraj chodziło. Wróć do pytania.

Brawo! To hymn Chorwacji!

Jeśli chcesz, możesz posłuchać jego wykonania.

Klikając w strzałkę, przejdziesz do następnego pytania.

Język serbski ma niezwykłą sytuację, jeśli chodzi o formę zapisu.

Oficjalnym alfabetem jest cyrylica, ale w użyciu jest także alfabet łaciński. Ich użycie uwarunkowane jest geograficznie oraz stylistycznie.

Reformatorem serbskiej cyrylicy był w XIX w. Vuk Stefanović Karadžić (Вук Стефановић Караџић), 1787-1864. Wprowadził zasadę „Pisz tak, jak mówisz, czytaj tak, jak jest napisane”. Ustalone przez niego zasady pisowni obowiązują do dziś. Jest też twórcą pierwszego słownik języka serbskiego (1818), który wzorował na "Słowniku języka polskiego" Samuela Lindego. Zbierał podania oraz wiersze ludowe.

Na grafice widzimy Vuka Karadžicia. Znajduje się na niej także fez. Kliknij w przedmiot o tej nazwie, by przejść do następnego pytania.

Karel Čapek (1890-1938) to znany czeski pisarz, prozaik i dramaturg.

Spopularyzował za pomocą swojej sztuki "R.U.R" słowo robot, które utworzył jego brat (Josef). Wyraz ten pochodzi od słowiańskiego robota 'ciężka praca, wysiłek'.

Čapek jest też autorem powieści "Válka s mloky" łączącej elementy satyryczne i fantastycznonaukowe. Fabuła opowiada o istotach wykorzystywanych przez ludzi, które buntują się i dążą do przejęcia władzy nad światem. Opowieść jest alegorycznym przedstawieniem niebezpieczeństw totalitaryzmu i kolonializmu.

Jak brzmi polski tytuł tego dzieła?

"Inwazja jaszczurów"

"Inwazja waranów"

"Daszeńka czyli Żywot szczeniaka"

"Fabryka Absolutu"

Wiemy już, że fez to rodzaj nakrycia głowy. A co wiemy o literaturze czeskiej?

Niestety. "Daszeńka czyli Żywot szczeniaka" to przekład z czeskiego "Dášeňka čili život štěněte". Jest to książeczka dla dzieci, którą Karel Čapek nie tylko napisał, ale też zilustrował i uzupełnił zdjęciami.Wróć do pytania.

Niestety. "Fabryka Absolutu" to przekład z czeskiego "Továrna na absolutno". Była to powieść felietonowa, która ukazywała się w znanym do dziś czasopiśmie "Lidové noviny".Wróć do pytania.

Niestety. "Inwazja waranów" to tytuł piosenki Kazika, w której powtarza on czapkowskie ostrzeżenie przed samozagładą, a także wspomina o potopie, którym kończy się powieść.Wróć do pytania.

Tak jest! "Válka s mloky" nosi polski tytuł "Inwazja jaszczurów". Dosłowne tłumaczenie natomiast brzmiałoby "Wojna z jaszczurami".

Następne pytanie

Języki klasyczne, greka i łacina, to kolejny obszar, którym zajmujemy się na naszym Wydziale.

Koło Naukowe Klasyków przygotowuje PANLEXIKON - słownik zapożyczeń greckich w polszczyźnie.Doula towarzyszy kobiecie w czasie ciąży, porodu i połogu. Oferuje niemedyczne wsparcie psychiczne i praktyczne w tym szczególnym czasie. W polskim to pożyczka z angielskiego, a ten z kolei zapożyczył to słowo z języka nowogreckiego (‘δούλα’ [doúla]), źródłosłów jest jednak oczywiście starogrecki. Δούλη to żeńska forma rzeczownika ὁ δοῦλος, δούλου [ho doûlos, doúlou] - ‘niewolnik, sługa’.Który kontur pasuje do Grecji?

Oj... Taki kształt ma Austria.

Wróć do pytania!

Niestety, taki kształt mają Czechy.

Spróbuj jeszcze raz!

Ten kontur powinien być znajomy. To Polska :)

Wróć do pytania!

Zgadza się! To była Grecja, teraz zatem czas na pytanie o antyczną Italię.

Horacy zaliczany jest do największych poetów rzymskich. Żył 65 r. p.n.e. - 8 r. p.n.e. Znamy go m.in. jako autora Pieśni III:Wybudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu strzelający nad ogrom królewskich piramid nie naruszą go deszcze gryzące nie zburzy oszalały Akwilon oszczędzi go nawet łańcuch lat niezliczonych i mijanie wieków [...]Łaciński incipt utworu brzmi:

Exegi monumentum

Non omnis moriar

Dura lex, sed lex

Magne res est amor

Dura lex, sed les - twarde prawo, ale prawoMagne res est amor - wielką rzeczą jest miłośćNon omnis moriar - nie wszystek umręWarto znać te sentencje, jednak incipit Pieśni III Horacego brzmi Exegi monumentum.Następne pytanie przeniesie nas na grunt języka polskiego :)

Polska nie istnieje w izolacji, dlatego oczywiste są związki z innymi kulturami i językami.

Ze względu na historię ważne miejsce na mapie kulturowej zajmują dla Polaków Kresy Wschodnie. Z tego terenu pochodziło wielu wybitnych pisarzy i artystów, np. Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Czesław Miłosz.Z kolei Aleksander Fredro, Gabriela Zapolska czy Stanisław Lem związani byli z jednym z miast kresowych. Z którym?

Wilno

Tarnopol

Kijów

Lwów

Nie o Wilno chodziło, choć z tym miastem związany był w młodości inny pisarz - Czesław Miłosz.

Wróć do pytania!

Tarnopol założył w 1540 r. hetman wielki koronny Jan Amor Tarnowski. W 1548 r. król Zygmunt I Stary nadał osadzie prawa miejskie. Było to ważne miasto, jednak wymienieni pisarze pochodzili z innego.

Spróbuj jeszcze raz!

Kijów to stolica Ukrainy i w obrębie tego państwa leży też miasto, o które pytamy :)

Jeszcze jedna próba przed Tobą!

Brawo! To był Lwów. Pozostańmy w kręgu literatury i oddajmy głos noblistce, Oldze Tokarczuk.

Jestem już w takim wieku i na dodatek w takim stanie, że przed snem zawsze powinnam porządnie umyć nogi, na wypadek gdyby mnie w Nocy miało zabrać pogotowie.Gdybym tego wieczoru sprawdziła w "Efemerydach", co dzieje się na niebie, w ogóle nie kładłabym się spać. Tymczasem zasnęłam bardzo mocno; wspomogłam się herbatą z chmielu i jeszcze na dodatek wzięłam dwie tabletki waleriany. Dlatego gdy w środku Nocy zbudziło mnie dobijanie się do drzwi - gwałtowane, bez umiaru i przez to złowróżbne - nie mogłam dojść do siebie.Z której książki pochodzi ten fragment?

"Księgi Jakubowe"

"Prawiek i inne czasy"

"Prowadź swój pług przez kości umarłych"

"Bieguni"

"Bieguni" to powieść wydana w 2007 r., w roku następnym nagrodzona Nagrodą Literacką Nike, a w 2018 r. Międzynarodową Nagrodą Bookera.

Ale to nie z niej pochodzi cytat. Spróbuj ponownie!

Pełny tytuł to "Księgi Jakubowe albo Wielka podróż przez siedem granic, pięć języków i trzy duże religie, nie licząc tych małych". Jest to powieść historyczna, która powstawała przez 7 lat.

Cytat pochodzi jednak z innej. Wróć do pytania!

Powieść podzielona jest na 60 małych rozdziałów, opowiadających o różnych czasach, różnych powieściowych bohaterów. Zdaniem Tokarczuk taki fragmentaryczny sposób tworzenia opowieści odpowiada jej sposobowi postrzegania rzeczywistości.

Cytat nie pochodzi jednak z "Prawieku...". Spróbuj jeszcze raz!

Brawo! Literatura polska nie jest Ci obca. Prawdziwy filolog umiejętnie łączy wiedzę o literaturze i języku, więc...

Czy wiesz, jak nazywa się przedmiot widoczny na obrazku?

temperówka

ostrzytko

strugaczka

ostrzynka

No, cóż... Wszystkie określenia są poprawne w pewnym sensie.

Temperówka to określenie ogólnopolskie, natomiast pozostałe mają zasięg regionalny lub gwarowy.Strugaczka znana jest przede wszystkim w Polsce południowej i wschodniej (np. Śląsk, Małopolska, Podkarpacie, Mazowsze).Jeśli znasz słowo ostrzynka, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że pochodzisz z Kujaw lub Pomorza.Ostrzytko używane jest głównie w Wielkopolsce i na Kujawach.

Pojęcie błędu językowego może być uzależnione czasowo i geograficznie. W czołówce najczęstszych błędów w Internecie znajdują się m.in. włanczać, wziąść, w każdym bądź razie, okres czasu czy przekonywujący. A jak brzmi poprawna wersja pewnego frazeologizmu? Iść...

Studia polonistyczne wyjaśniają, że wiele zależy od społecznego użycia języka.

... po linii najmniejszego oporu

... po najmniejszej linii oporu

A jednak! Poprawna wersja to iść po linii najmniejszego oporu. Używamy tego określenia, kiedy robimy coś z najmniejszym wysiłkiem, w najłatwiejszy sposób. Tak więc to opór jest najmniejszy, nie zaś linia.

Warto zapamiętać a następnie przejść do następnego pytania :)

I wszystko jasne. Nie idziemy po linii najmniejszego oporu, lecz przebijamy się przez gąszcz pytań, by dotrzeć do filmoznawstwa.

A jako że to ostatnie pytanie, będzie ono z gatunku trudniejszych. Prezentujemy kilka kadrów z filmów ważnych dla historii kinematografii.Które z tych dzieł jest najmłodsze?

Ten fragment pochodzi z filmu "Śniadanie u Tiffany'ego" z niezapomnianą Audrey Hepburn śpiewającą w oknie piosenkę "Moon river".

Film wyreżyserował Blake Edwards w 1961 r. Blisko, ale to nie ten film.

Rok 1939 - w Europie rozpoczyna się wojna, zaś w Stanach Zjednoczonych premierę ma "Przeminęło z wiatrem" na podstawie książki Margaret Mitchell. W melodramacie główne zagrali Vivien Leigh i Clark Gable.

Ten film to prawdziwy staruszek w zaproponowanym zestawie.

Tak jest! "Ptaki" w reż. A. Hitchcocka pochodzą z roku 1963, są więc o dwa lata młodsze od "Śniadania u Tiffany'ego" i aż o 24 od "Przeminęło z wiatrem".

Teraz pozostały już tylko gratulacje :)

Gratulacje!!! Niczym ptaki dolecieliśmy do końca quizu.

Na Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej składają się m.in. Instytut Filologii Klasycznej, Instytut Filologii Polskiej, Instytut Filologii Słowiańskiej, Instytut Filmu, Mediów i Sztuk Audiowizualnych, Międzyobszarowe Indywidualne Studia Humanistyczne i Społeczne, Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych, Studium Języka i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców UAM.Może w którymś z tych tematów znajdziesz miejsce dla siebie?

Dziękujemy za udział w zabawie i do zobaczenia :)