SPOSOBY OCHRONY PRZYRODY

PRZYRODY

LEKCJA

SPOSOBY OCHRONY

Ze względu na zakres objętych ochroną elemenów przyrody wyróżniamy: - OCHRONĘ INDYWIDUALNĄ - OCHRONĘ GATUNKOWĄ - OCHRONĘ OBSZAROWĄ Przyjęte obecnie sposoby ochrony przyrody wyróżniono na podstawie takich kryteriów jak: - zakres chronionych elementów przyrody - stopień ingerencji człowieka w ekosystem lub miejsce (gdzie realizowane są działania ochronne).

OCHRONA INDYWIDUALNA

Ochroną tą obejmuje się: - pojedyncze osobniki danego gatunku np. drzewa - obiekty przyrody nieożywionej (np. głazy narzutowe) - małe fragmenty ekosystemów (np. wydmy, stanowiska rzadko spotykanych gatunków roślin) Jest to najstarsza forma ochrony przyrody na świecie.

Sasanka zwyczajna

Żubr

Salamandra plamista

Zwykle obejmuje się nią gatunki wymierające lub gatunki występujące w nielicznych miejscach.

Ochroną tą obejmuje się: - wszystkie osobniki danego gatunku, niezależnie od miejsca, w którym występują, np:

OCHRONA GATUNKOWA

Obejmuje się nią określony teren razem ze wszystkimi znajdujacymi się na nim organizmami oraz elementami przyrody nieożywionej. Zakres tej formy ochrony jest zawsze dososowany do potrzeb danego obszaru.

Umożliwia zachowanie naturalnych procesów przyrodniczych.

OCHRONA OBSZAROWA

OCHRONA BIERNA I CZYNNA

BIERNE SPOSOBY OCHRONY - nazywane też konserwatorskimi, mają na celu zchowanie obszarów cennych przyrodniczo w niezmienionym stanie. Polegają na zabezpieczneiu terenu przed wpływami zewnętrznymi i powstrzymywaniu się od ingerencji w przyrodę. Niestety nawet najlepsza ochrona bierna nie może uchronić przyrody przed spadkiem poziomu wód gruntowych lub migracjami gatunków obcych i inwazyjnych.

EKOSYSTEMY TRAWIASTE W OWCZARACH (woj. świętokrzyskie) - jedne z najlepiej zachowanych ekosystemów trawiastych w naszym kraju. Aby je utrzymać potrzebne są aktywne działania ochronne, inaczej obszar ten szybko zarósłby krzewami. Dlatego w okresie od wiosny do jesieni wypasa się na nich około 100 owiec wrzosówek, kilka kóz oraz dwa koniki polskie, a w lipcu dodatkowo kosi się trawy.

CZYNNE (AKTYWNE) SPOSOBY OCHRONY - polegają na stosowaniu zabiegów zmierzających do zachowania lub przywrócenia pożądanego stanu liczebności konkretnych gatunków zamieszkujących dany ekosystem albo też całego ekosystemu. Przykładem takiej formy ochrony może być odbudowanie populacji ginących gatunków w specjalnych hodowlach i wprowadzanie ich z powrotem do ekosystemów.

OCHRONA ŚCISŁA I CZĘŚCIOWA

Kumak nizinny

Orzeł przedni

Foka szara

Kozica północna

W przypadku gatunków ochrona ścisła oznacza ochronę wszystkich osobników danego gatunku przez cały rok na terenie całego kraju.

OCHRONA ŚCISŁA - na obszarach objętych tą ochroną niedozwolona jest żadna ingerencja człowieka w ekosystem. Chroni się zachodzące na tym obszarze procesy przyrodnicze oraz gatunki i ich siedliska.

Grzybienie białe - gatunek objęty ochroną częściową, głównie ze względu na zanik naturalnych siedlisk. Często uprawia się go jako roślinę ozdobną w stawach parkowych.

Ślimak winniczek - w Polsce objęty ochroną częściową. Można go zbierać w okresie od 1 maja do 31 maja, ale muszle osobników muszą mieć co najmniej 30mm średnicy.

W określonych porach roku możliwe jest pozyskiwanie osobników dla celów gospodarczych, uzytkowych (np. łowiectwa, wędkarstwa) czy badań naukowych.

OCHRONA CZĘŚCIOWA- w ramach tej ochrony dopuszczalna jest regulacja liczebności objętego nią gatunku w określonych porach roku lub fazach cyklu życiowego.

OCHRONA W MIEJSCU WYSTĘOWANIA I POZA NIM

OCHRONA EX SITU (łac. poza miejscem)- ochrona przeprowadzana jest poza miejscem naturalnego występowania gatunków. Jej celem jest rozmnożenie osobników lub zachowanie puli genowej gatunku. Dzięki ochronie ex situ możliwe jest przywrócenie gatunków do środowiska naturalnego. Ochrona taka odbywa się np. w ogrodach botanicznych i ogrodach zoologicznych. Poza miejscem naturalnego występowania chroni się również obiekty przyrody nieożywionej, np. SKAMIENIAŁOŚCI i MINERAŁY w miejscach ich przechowywania.

OCHRONA IN SITU (łac. w miejscu)- ochrona przeprowadzana w naturalnym miejscu występowania gatunków i elementów przyrody nieożywionej.

RESTYTUCJE I REINTRODUKCJE GATUNKÓW

Wszystkie żyjące w Polsce żubry nizinne pochodzą z hodowli. Najwięcej z nich zamieszkuje Puszczę Białowieską.

Po I Wojnie Światowej na naszym kontynecie ocalały jedynie 54 osobniki tego gatunku. Aby zwiększyć jego liczebność, rozpoczęto hodowlę żubrów w ogrodach zoologicznych i ośrodkach hodowlanych na terenie kilku państw, m.in. w Polsce. Dzięki temu populacja żubra nizinnego w Europie liczy obecnie kilka tysięcy osobników.

Przykładem udanej restytucji w Europie jest odbudowa populacji ŻUBRA NIZINNEGO.

RESTYTUCJA - to odbudowa określonego gatunku, którego populacja została wyniszczona z powodu zmian środowiska lub działalności człowieka.

Dzięki przeprowadzonemu od ponad 30 lat programowi reintrodukcji BOBRA, gatunek ten występuje obecnie na terenie niemal całej Polski.

Proces ten można przeprowadzić tylko po uprzedniej poprawie warunków siedliskowych gatunku.

REINTRODUKCJA - proces wprowadzania po restytucji gatunku na obszary ich naturalnego występowania, na których wcześniej wyginęły lub zostały wytępione.

W ochronie przyrody dąży się do: - utrzymywania procesów ekologicznych i stabilizacji ekosystemów - zachowania różnorodności biologicznej organizmów na wszystkich poziomach - zapewnienia ciągłości istnienia gatunków i ekosystemów - przywracania do stanu właściwego zasobów i składników przyrody - kształtowania przyjaznych przyrodzie postaw społecznych

CELE OCHRONY PRZYRODY

GLOBALNY BANK NASION - znajduje się na Spitsbergenie, to w nim są przechowywane nasiona roślin. Umieszczone w zamarzniętej skale pomieszczenia umośliwiają przechowywanie 4,5mln próbek (ok. 2 mld nasion).

Przykładem ochrony ex situ są BANKI GENÓW, w których przez bardzo długi czas przechowuje się materiał genetyczny różnych gatunków, np. komórki rozrodcze, nasiona, zarodniki, tkaniki i całe organizmy. To ma umożliwić w przyszłości odtworzenie populacji danego gatunku.

ZAMROŻONA ARKA NOEGO

MATERIAŁ GENETYCZNY ZWIERZĄT jest gromadzony w ramach projektu "ZAMROŻONA ARKA". Próbki, przechowywane w temperaturze ciekłego azotu (-196 stopni Celscjusza), mogą przetrwać nawet tysiące lat.

ZAMROŻONA ARKA NOEGO

Dziękuję za uwagę :)