Lata 80-te w Polsce

Polskie

Lata 1980-1989

Wybrane wydarzenia

Protesty robotnicze w Polsce, kulminacja w sierpniu na tzw. Wybrzeżu i w konsekwencji powstanie, zalegalizowanie i dynamiczny rozwój niezależnego od władz PRL związku zawodowego „Solidarność”, który przekształcił się w ruch społeczny.

1

Strajki w Stoczni Gdańskiej

> Zobacz więcej

Sierpień 1980

Sierpień 1980

• W sierpniu 1980 narodził się, trwający 15 miesięcy okres względnej wolności w komunistycznym państwie i powstał ruch robotniczy, ruch społeczny, który wkrótce przeistoczył się w 10-milionowy NSZZ Solidarność.
• Okres wolności Polaków zakończony został stanem wojennym w latach 1981-1983.
• Sierpień 1980 był impulsem do przemian systemowych, które w ostateczności doprowadziły do upadku PRL i innych krajów demokracji ludowej z bloku wschodniego, odzyskania suwerenności przez Polskę i powstania III Rzeczypospolitej.
• Według raportu MSW dostarczonego Stanisławowi Kani w dniu 30 sierpnia w 28 województwach strajkowało 700 zakładów i ponad 700 tysięcy pracowników, m.in. komunikacja miejska w 13 miastach

Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” – ogólnopolski związek zawodowy powstały w 1980 dla obrony praw pracowniczych, do 1989 również jeden z głównych ośrodków opozycji przeciw rządowi Polski Ludowej i komunizmowi.

2

10 grudnia 1980 roku Czesław Miłosz odebrał w Sztokholmie nagrodę z rąk króla Szwecji Karola XVI Gustawa. "Na cześć Miłosza odegrano wtedy mazura z "Halki" Stanisława Moniuszki"

10 grudnia 1980

1980 – Nagroda Nobla w dziedzinie literatury dla Czesława Miłosza

medianews.com

Nagroda Nobla – wyróżnienie przyznawane za wybitne osiągnięcia naukowe, literackie lub zasługi dla społeczeństw i ludzkości, ustanowione ostatnią wolą fundatora, szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu, Alfreda Nobla.

Czesław Miłosz (ur. 30 czerwca 1911 w Szetejniach, zm. 14 sierpnia 2004 w Krakowie) – polski poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata; w latach 1951–1993 przebywał na emigracji, do 1960 we Francji, następnie w Stanach Zjednoczonych; w Polsce do 1980 obłożony cenzurą; laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1980); profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley i Uniwersytetu Harvarda; pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce; brat Andrzeja Miłosza. Uznawany za najwybitniejszego polskiego poetę XX wieku.

https://www.youtube.com/watch?v=9HZHE7_yJCs

• 1981 – wprowadzenie w Polsce stanu wojennego przez władzę wojskowo-polityczną PRL przeciwko zwolennikom i członkom Solidarności,
• Początek transformacji władzy z politycznej na majątkową

3

Stan wojenny

> Zobacz więcej

https://www.youtube.com/watch?v=UU1pY-lS2Y4

12/13 grudnia 1981

Stan Wojenny 1981-1983

Komunikat Polskiego Radia - wytyczne dla ludności

4

> Zobacz więcej

Stan wojenny 1981-1983

Ogółem, w okresie trwania stanu wojennego, zostało internowanych ok. 10 tys. osób, w tym ok. 300 kobiet, w 49 ośrodkach internowania na terenie całego kraju.

W czasie stanu wojennego trwającego na obszarze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej od 13 grudnia 1981 do 22 lipca 1983 życie straciło około 40 osób, w tym 9 górników w kopalni „Wujek” podczas pacyfikacji strajku.

https://www.youtube.com/watch?v=l6Aee-3l3bs

„Rozmowa kontrolowana”:

rozmowy telefoniczne były zabronione podczas stanu wojennego, dlatego właśnie taki komunikat było słychać w słuchawkach. Odblokowano je dopiero na początku 1982 r.

Ślimak i żółw symbolami oporu: strajkowano także w miejscach pracy, spóźniając się i niedbale wykonując swoje obowiązki. W ubraniach noszono oporniki, jako symbol niezgody na wprowadzenie stanu wojennego.

Rysowano też na murach napisy: „Solidarność żyje i zwycięży”, „WRON won za DON”, „Zima wasza, wiosna nasza”. Nastąpił również rozkwit grafik w postaci plakatów i bilbordów.

„Spikerzy w mundurach”: 13 grudnia, w dzień wprowadzenia stanu wojennego, telewizja na okrągło nadawała przemówienie gen. Jaruzelskiego. Ponadto, w czasie trwania stanu wojennego, prezenterzy telewizyjni byli bardzo rygorystycznie dobierani. Jakiekolwiek związek z „Solidarnością” kończył się utratą pracy. W Polsce istniało nawet powiedzenie, że najniższym stopniem wojskowy PRL jest spiker.

(Bibuła, drugi obieg wydawniczy) – wydawnictwa wydawane w krajach, w których obowiązywała cenzura.

6

1944-1989

Wydawnictwa podziemne

5 października 1983 roku Norweski Komitet Noblowski przyznał Pokojową Nagrodę Nobla Lechowi Wałęsie, przewodniczącemu „Solidarności”.

7

Lech Wałęsa laureatem Nagrody Nobla!

> Zobacz więcej

Uzasadniając swój werdykt Komitet podkreślał rolę Wałęsy w tworzeniu organizacji pracowniczych służących rozpowszechnianiu i utrwalaniu praw człowieka oraz stosowane pokojowe metody rozwiązywania konfliktów. Negocjacje i nie uciekanie się do przemocy sprawiły, że w ocenie Komitetu przyszły prezydent ucieleśniał ideały przyświecające Pokojowej Nagrodzie Nobla.

5 października 1983

Pokojowa Nagroda Nobla dla Lecha Wałęsy

Lech Wałęsa – polski polityk i działacz związkowy, z zawodu elektryk. Czołowy opozycjonista w okresie PRL, współzałożyciel i pierwszy przewodniczący NSZZ „Solidarność”, w 1983 laureat Pokojowej Nagrody Nobla. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1990–1995.

fot.Giedymin Jabłoński

Trudna pielgrzymka ze względu na złą sytuację społeczno-polityczną w Polsce.

8

Pilegrzymka

1983 i 1987

Wizyty Jana Pawła II w Polsce

Na zdjęciu z 23 czerwca 1983 r. papież i przywódca ''S'' w schronisku na Polanie Chochołowskiej.

Józef Glemp (ur. 18 grudnia 1929 w Inowrocławiu, zm. 23 stycznia 2013 w Warszawie) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor obojga praw, biskup diecezjalny warmiński w latach 1979–1981, arcybiskup metropolita gnieźnieński w latach 1981–1992, arcybiskup metropolita warszawski w latach 1981–2006, prymas Polski w latach 1981–2009, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski w latach 1981–2004, kardynał prezbiter od 1983, od 2006 arcybiskup senior archidiecezji warszawskiej. Kawaler Orderu Orła Białego.

9

19 październiaka 1984 r.

1984 – zabójstwo księdza Jerzego Popiełuszki

Morderstwo księdza Jerzego Popiełuszki 19 października 1984 roku było jednym z najbardziej dramatycznych momentów w ostatniej dekadzie PRL.

Co się działo przez 10 dni, gdy nie wiadomo było, co z księdzem?

Związany z Solidarnością duchowny i organizator słynnych mszy za ojczyznę w kościele pw. św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu został uprowadzony przez funkcjonariuszy z Grupy D IV Departamentu MSW 19 października 1984 r. Tego samego dnia został zamordowany, a ciało wrzucono do Wisły w okolicach Włocławka. Wydarzenia dziesięciu następnych dni wstrząsnęły Polską.

Jerzy Aleksander Popiełuszko, wcześniej Alfons Popiełuszko – polski duchowny rzymskokatolicki, tercjarz franciszkański, kapelan warszawskiej „Solidarności”, obrońca praw człowieka w PRL, zamordowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, błogosławiony i męczennik Kościoła katolickiego.

fot.Andrzej Iwański

10

Pomnik Lenina w Nowej Hucie uroczyście odsłonięto niemal 50 lat temu - 28 kwietnia 1973 roku.

11

Jak Lenin stracił stopę

10 grudnia 1989

Historia jednego pomnika

Ulotka okolicznościowa związana z odsłonięciem pomnika Lenina

https://www.youtube.com/watch?v=Ap0ExzJe-RA

https://www.youtube.com/watch?v=Rg8jc_lA9BI

6 lutego 1989 r. w Pałacu Namiestnikowskim w Warszawie rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu.

12

Okrągły stół

> Zobacze więcej

4 czerwca 1989 r.

Obrady Okrągłego stołu

Pytanie 1

Jaki stopień wojskowy posiadał w 1981r. Wojciech Jaruzelski?

Porucznik armii

Major armii

Generał armii

INCORRECT!

INCORRECT!

BRAWO!Prawidłowa odpowiedź!

Pytanie 2

Podaj datę zniesienia stanu wojennego.

1981

1983

1982

INCORRECT!

Brawo! Prawidłowa odpowiedź!

INCORRECT!

Pytanie 3

Rozszyfruj skrót ZOMO

Zmechanizowane Odwody Milicji Obywatelskiej

Zmilitaryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej

Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej

INCORRECT!

INCORRECT!

BRAWO! Prawidłowa odpowiedź!

Pytanie 4

Czy lektorzy czytający "Dziennik Telewizyjny" występowali w mundurach?

Tak

Nie

Nie wiem

BRAWO! Prawidłowa odpowiedź!

INCORRECT!

INCORRECT!

Pytanie 5

Jakie zwierzęta zostały symbolami oporu w miejscu pracy?

Żaba, gołąb

Sowa, Orzeł

Żółw, ślimak

INCORRECT!

INCORRECT!

BRAWO! Prawidłowa odpowiedź!

Pytanie 6

Kiedy miała miejsce druga pielgrzymka do Polski papieża Jana Pawła II?

16-23. czerwca 1985r.

16-23. czerwca 1984r.

16-23. czerwca 1983r.

INCORRECT!

INCORRECT!

BRAWO! Prawidłowa odpowiedź!