Formy wypowiedzi pisemnej

Formy dłuższej wypowiedzi pisemnej

ostatnie wskazówki i przykłady przed egzaminem

1. Opowiadanie

2. List prywatny

3. Wywiad

Opowiadanie

Przykład

Pamiętaj o 6 elementach:

Możesz opowiadaniu nadać tytuł

Pewnego razu Lis postanowił odwiedzić Małego Księcia, żeby sprawdzić, jak wygląda jego życie po powrocie na własną planetę. Zapakował szybko najpotrzebniejsze rzeczy i wyruszył w podróż. Kiedy pojawił się na planecie B-612 było właśnie południe. Słońce świeciło, był letni, przyjemny dzień. Na spotkanie z Lisem ze swojego domku od razu wybiegł Mały Książę i mocno uściskał przyjaciela. Od razu usiedli i zaczęli rozmawiać. Mały Książę mówił, że często zastanawia się, co się dzieje z mieszkańcami planet, które odwiedził. Wspomniał też, że dzięki Latarnikowi zrozumiał, jak bardzo pożyteczna jest jego praca polegająca na wyrywaniu baobabów. Ponieważ Lis i Mały Książę pogrążyli się w rozmowie, nie zwrócili uwagi na to, że obok nich pojawiła się Róża.

– Dzień dobry! – powiedziała Róża.

– Dzień dobry! – odpowiedział Lis.

– Różo, pozwól, że przedstawię Ci mojego przyjaciela, Lisa. To właśnie dzięki niemu udało mi się tak wiele zmienić w moim życiu – powiedział Mały Książę.

– Bardzo się cieszę, że nas odwiedziłeś – odparła Róża – nie mogliśmy się już doczekać Twojej wizyty.

– Ja też się cieszę – powiedział Lis – zastanawiałem się, jak mój przyjaciel radzi sobie po powrocie do domu.

– Wiesz, jest zupełnie inaczej, niż kiedyś. Teraz bardzo dużo rozmawiamy. Mały Książę radzi się mnie w wielu sprawach związanych z planetą, a ja już nie robię mu wymówek. Przestałam być taka rozkapryszona – odparła Róża.

Wtedy Mały Książę zapytał Lisa, czy chciałby zwiedzić jego planetę. Lis zgodził się i razem z Różą wyruszyli na zwiedzanie asteroidy B-612. Mały Książę pokazał Lisowi rosnące na planecie baobaby. Opowiedział też o tym, jak często musi je wyrywać, by korzenie nie zniszczyły jego planety. Później chłopiec zaprowadził Lisa do wulkanów. Kiedy okazało się, że trzeba je przeczyścić, Róża zaoferowała Małemu Księciu swoją pomoc. Wspólnie pracowali, a Lis stał z boku i przyglądał się temu, w jaki sposób chłopiec i Róża ze sobą współpracują. Zrozumiał, że tych dwoje łączy prawdziwa przyjaźń, bo Mały Książę dbał o to, by Róża nie wykonywała zbyt trudnych prac, natomiast Róża dzielnie czyściła wulkany, mimo że ich popiół brudził jej piękne płatki.

Po zwiedzeniu planety wszyscy wrócili do domu i wspólnie przygotowali kolację. Rozmawiali i śmiali się. Lis zobaczył, jak bardzo Mały Książę troszczy się o Różę i o jej samopoczucie. Ucieszył się, że chłopiec tak dobrze wykorzystał lekcję na temat relacji międzyludzkich, której Lis udzielił mu na Ziemi.

Gdy zbliżała się godzina rozstania, Mały Książę nie wyglądał na smutnego. Wręcz przeciwnie, cieszył się. Powodem jednak nie było to, że Lis wyjeżdża. Mały Książę wiedział bowiem, że jeśli Lis teraz wyjedzie, to znów za jakiś czas wpadnie z wizytą. Dlatego chłopiec cieszył się, bo czekanie na spotkanie z Lisem też sprawiało mu ogromną radość.

Kiedy Lis pożegnał się z Małym Księciem i Różą i opuścił planetę, jej mieszkańcy postanowili wspólnie raz jeszcze obejrzeć zachód słońca. Było to przecież ulubione zajęcie Małego Księcia.

List prywatny

Przykład

Pamiętaj o miejscowości i dacie

Zwrot do adresata zapisz u góry, kilka razy zwracaj się też do niego w liście

Podpis

Wielka litera w wyrazach: Ci, Tobie, Pani, Pan

Wywiad

Przykład

We wstępie przedstaw rozmówcę i określ temat rozmowy. Temat będzie związany z lekturą

W rozwinięciu zapisuj pytania i odpowiedzi

W wywiadzie musisz zawrzeć 6 elementów: czas, miejsce, opis, elementy charakterystyki, zwrot akcji, puenta,dialog

Współczesna wersja legendy, mitu, baśni

Przykład

We współczesnej wersji musisz zawrzeć 6 elementów: czas, miejsce, opis, elementy charakterystyki, zwrot akcji, puenta,dialog

Pamiętaj o zachowaniu cech gatunku, np. baśni, legendy, mitu

Musisz nawiązać do treści , bohaterów mitu, baśni lub legendy i wprowadzić nowe elemety

3. Artykuł

2. Przemówienie

1. Rozprawka

4. List otwarty

5. Recenzja

Rozprawka

Przykład

We wstępie zapisz tezę lub hipotezę, rozwiń za pomocą dóch, trzech argumentów, w zakończeniu potwierdź tezę lub ją postaw.

Zapisz argument i potwierdź go przykładem z literatury.

Jeden przykład musi dotyczyć lektury obowiązkowej, drugi możesz podać z książek, które znasz. Możesz też obydwa przykłady zaczerpnąć z kanonu obowiązkowego

Przemówienie

Przykład

We wstępie przedstaw temat i zapisz tezę- zupełnie jak w rozprawce!

Rozpocznij od formuły powitalnej, np Szanowni Zebrani!

W rozinięciu zapisz argumenty i przykłady z literatury, w zakończeniu wnioski.

Kilka razy zwróć się do słuchaczy. Wyrazy typu: Państwo, Koledzy, Wy - zapisuj wielką literą

Artykuł

Prawdziwy przyjaciel to skarb. Napisz artykuł na ten temat, odwołując się do "Kamieni na szaniec" Aleksandra Kamińskiego i dwóch innych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 200 słów.

Przykład

Nadaj artykułowi ciekawy tytuł związany z rozważanym problemem

We wstępie zapisz tezę lub hipotezę - zupełnie, jak w rozprawce.

W rozwinieciu zapisz argumenty i przykłady z literatury,w zakończeniu podaj wnioski

List otwarty

Napisz list otwarty skierowany do rówieśników, w którym przekonasz ich, że warto pomagać ludziom. W argumentacji wykorzystaj interpretację wiersza Tadeusza Różewicza "List do ludożerców" i odwołaj się do wybranej lektury obowiązkowej. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 200 słów. List podpisz jako XYZ.

Przykład

Pamiętaj o stałych elementach każdego listu: miejscowość i data, zwrot do adresata, podpis

We wstępie określ problem, z którym zwracasz się, np. do Kolegów i Koleżanek

W rozwinięciu omów problem, podaj argumenty i przykłady z literatury- zupełnie, jak w rozprawce!

W zakończeniu zapisz wnioski , podkreśl ważność poruszanego tematu. Wyrazy, którymi zwracasz się do adrresata, zapisuj wielką literą

Warszawa, 18 grudnia 2017 r.

Koleżanki i Koledzy!

Zwracam się do Was, ponieważ zamierzam przekonać moich rówieśników, że warto podejmować działania na rzecz innych. W ten sposób zmieniamy życie nie tylko tych, którym pomagamy, ale także własne. Wiem to, bo sama tego doświadczyłam.

Od roku jestem wolontariuszką i pomagam dzieciom w hospicjum. Początki nie były łatwe, ale teraz nie wyobrażam sobie, żeby choć raz w tygodniu nie odwiedzić moich nowych przyjaciół. Zaczęłam doceniać, jak ważne jest budowanie relacji z ludźmi i mierzenie się z własnymi słabościami.

Dzięki pracy w wolontariacie zrozumiałam, że wystarczy uważnie rozejrzeć się dookoła, by dostrzec wśród nas ludzi, którzy nie potrafią prosić o pomoc, a bardzo jej potrzebują. Nie chcę tak jak Tadeusz Różewicz pisać „Listu do ludożerców”, bo wierzę, że zwłaszcza młodzi ludzie są wrażliwi na krzywdę innych. Poeta zauważa nasz egoizm i obojętność, gdy depczemy słabszych, ale – chyba – tak jak ja ma nadzieję, że możemy się zmienić. Nie musimy „patrzeć wilkiem na człowieka” i „zjadać się”, możemy zamienić słowa: „ja”, „mnie” na „ty”, „wasz”. Zacznijmy od prostych rzeczy – posuńmy się trochę i ustąpmy miejsca innym. Bądźmy ludzcy, lecz nie tylko z obawy że „nie zmartwychwstaniemy naprawdę”, ale dlatego, że warto być dobrym człowiekiem.

O niezwykłej mocy pomagania innym świadczą losy harcerzy z „Kamieni na szaniec”. Moim ukochanym bohaterem tej książki jest Zośka. Był odważny, lojalny, gotowy do niesienia pomocy, do poświęcenia się w imię przyjaźni. Zośka wraz z chłopcami z Szarych Szeregów odbili Rudego z rąk gestapo. Janek Bytnar umarł, ale ostatnie chwile życia spędził wśród najbliższych, a nie w więzieniu, w poczuciu, że jego życie ma sens. Myślę, że i dla Zośki było to bardzo ważne; udowodnił samemu sobie, że można na nim polegać.

Mam nadzieję, że przekonałam Was, ludzi jak ja młodych, że istotą człowieczeństwa i sensem naszego życia jest przede wszystkim życie dla innych. Nie można być dobrym człowiekiem, jeśli przechodzi się obojętnie obok ludzkiego cierpienia. Pomagajmy… Warto.

Pozdrawiam Was i liczę na Was! XYZ

Recenzja

Przykład

W rozwinięciu omów i oceń wybrane elementy, np grę aktorów, muzykę , tempo akcji.

W zakończeniu wyraź ogólną ocenę , zachęć lub zniechęć do rezenzowanego dzieła

We wstępie przedstaw okoliczności zapoznania się z recenzowanym utworem, podaj podstawowe informacje o dziele, np. imię i nazwisko autora filmu, ogólne inforamcje o treści.

Najważniejsze formy wypowiedzi, które musisz znać, to:

I to by było na tyle, pozdrawiam-