JĘZYKU

Temat: Jak rozpoznać zdania złożone współrzędnie i podrzędnie?

Porozmawiamy o...

1

Drodzy Uczniowie!Podczas dzisiejszej lekcji dowiecie się, czym są zdania złożone. Nauczycie się wskazywać w nich zdania składowe, odróżniać zdania złożone współrzędnie od zdań złożonych podrzędnie oraz rysować ich wykresy.Powodzenia!

Monika Szkliniarz

ZDANIE ZŁOŻONE

składa się z dwóch lub więcej zdań pojedynczych, które nazywane są zdaniami składowymi. W zdaniu złożonym jest tyle zdań składowych, ile orzeczeń.

Przykład:Kasia zjadła obiad i przeczytała książkę. W powyższym zdaniu są dwa orzeczenia, co oznacza, że jest to zdanie złożone, które zawiera dwa zdania składowe.

Zapisz w zeszycie przedmiotowym informacje dotyczące zdania złożonego.

DWA TYPY ZDAŃ ZŁOŻONYCH

ZDANIE ZŁOŻONE WSPÓŁRZĘDNIE

ZDANIE ZŁOŻONE PODRZĘDNIE

składa się ze zdań, które mogą istnieć samodzielnie (niezależnie od siebie). Łączą się one za pomocą spójników (takich, jak: i, oraz, albo, lub, czy, bądź, ale, lecz, jednak, natomiast, zaś, a, więc, zatem, toteż, dlatego) lub bezspójnikowo. Na wykresie zdania współrzędne umieszcza się na tym samym poziomie.

składa się ze zdania nadrzędnego (może ono istnieć samodzielnie) i podrzędnego (nie może istnieć samodzielnie). Zdanie podrzędne odpowiada na pytanie wynikające z treści zdania nadrzędnego. Zdania składowe mogą być połączone za pomocą takich spójników, jak np.: że, żeby, ponieważ, który, aby, kiedy, gdzie, mimo że, jeżeli.

Słucham muzyki,| gotuję obiad.|Pojadę nad morze| lub wybiorę się w góry.|

Spotkam się z kolegą,| kiedy odrobię lekcje.|Kiedy odrobię lekcje,| spotkam się z kolegą.|

1

1

1

1

1

1

1

2

2

2

2

2

2

2

kiedy?

kiedy?

kiedy?

kiedy?

Przepisz do zeszytu informacje dotyczące typów zdań złożonych. Zapamiętaj, czym charakteryzują się zdania złożone współrzędnie, a czym zdania złożone podrzędnie.

JAK POPRAWNIE NARYSOWAĆ WYKRES ZDANIA ZŁOŻONEGO WSPÓŁRZĘDNIE LUB PODRZĘDNIE?

1. Podkreśl orzeczenia w zdaniach składowych. 2. Oddziel je pionową kreską i ponumeruj (kreskę postaw przed spójnikiem lub po przecinku, jeśli zdanie połączone jest bezspójnikowo).3. Ustal, czy zdania składowe mogą istnieć samodzielnie (są równorzędne), czy też jedno z nich jest podrzędne względem drugiego (odpowiada na pytanie wynikające z jego treści).4. Narysuj prawidłowy wykres zdania.

Przykłady:Obejrzę film| albo przeczytam książkę.| Zakwitną kwiaty,| kiedy nadejdzie wiosna.|

kiedy?

1

1

1

1

2

2

2

2

Zapisz w zeszycie przedmiotowym wskazówki dotyczące tego, jak poprawnie narysować wykres zdania złożonego współrzędnie lub podrzędnie.

WYKONAJ ĆWICZENIA W ZESZYCIE PRZEDMIOTOWYM

ĆWICZENIE 1

ĆWICZENIE 2

ĆWICZENIE 3

Połącz zdania pojedyncze za pomocą właściwych spójników, aby otrzymać zdania złożone współrzędnie:a) Kupiłem czerwoną koszulkę. Chyba wymienię ją na niebieską.b) Nie chcę się spóźnić na spotkanie. Wyjdę wcześniej z domu.c) Siedzę na kanapie. Czytam książkę.

W poniższych zdaniach wskaż zdania podrzędne. Zapisz pytania, na jakie odpowiadają.1. Pojadę do babci, gdy skończę odrabiać lekcje.2. Kiedy odrobię lekcje, pójdę na spacer z psem.3. Wyruszyliśmy w podróż, o której wszyscy marzyliśmy.4. Wstanę wcześniej, żeby obejrzeć wschód słońca.

Podkreśl w zdaniach orzeczenia oraz oddziel zdania składowe.1. Pójdę do sklepu i kupię pieczywo.2. Pilnie się uczę, więc mam dobre oceny.3. Pójdę na spacer, kiedy skończę odrabiać lekcje.4. Pójdę do kina albo wybiorę się do teatru.5. Ciężko trenowałem, dlatego zdobyłem medal.6. Czytam książkę, którą pożyczyłam od koleżanki.

Monika Szkliniarz

Dziękuję za udział w lekcji.