NIc dwa razy... Wisława Szymborska

1

2

2

3

4

5

6

7

8

9

Anegdota o SzymborskiejOlga Tokarczuk wspomniała swoje spotkanie z Wisławą Szymborską, na którą trafiła kilkanaście lat wcześniej w jednej z krakowskich kawiarni. - Kiedyś w Krakowie umówiłam się z koleżanką w kawiarni. Usiadłyśmy przy stoliku i wtedy zauważyłam ukrywane z trudem poruszenie. Okazało się, że gdzieś w kącie siedzi Noblistka pani Wisława i rozmawia z kimś bliskim. Wszyscy udawaliśmy, że jej nie widzimy, żeby sprawiać jej komfort, żeby jej nie niepokoić. Kiedy zamówiłam kawę i zaczęłam ją pić, wtedy nagle ktoś podszedł do mnie z tyłu, dotknął mnie w ramię. Odwróciłam się zdziwiona i wtedy okazało się, że to jest Wisława Szymborska i ona mówi do mnie tak: Pani Olgo, przepraszam, ja się nazywam Wisława Szymborska. Nie chcę pani przeszkadzać. Chciałam tylko pani powiedzieć, że uwielbiam pani "Prawiek" - wspominała.

Wisława Szymborska Urodziła się 2 lipca 1923 roku, laureatka literackiej Nagrody Nobla w 1996 roku, pierwsza dama polskiej poezji, poetka, krytyk literacki. Przez wiele lat kierowała działem poezji w " Życiu Literackim", następnie w miesięczniku " Pismo". Jej poezję cechuje celność i precyzja słowa, ironia i paradoks oraz obecność treści filozoficznych. Najbardziej znane tomiki wierszy: "Wołanie do Yeti", "Sto pociech", "Wszelki wypadek", "Koniec i początek", "Radość pisania". Zmarła 1 lutego 2012 roku..

Nic dwa razyWisława Szymborska

• Nic dwa razy się nie zdarzai nie zdarzy. Z tej przyczynyzrodziliśmy się bez wprawyi pomrzemy bez rutyny.
  • Choćbyśmy uczniami bylinajtępszymi w szkole świata,nie będziemy repetowaćżadnej zimy ani lata.
• Żaden dzień się nie powtórzy,nie ma dwóch podobnych nocy,dwóch tych samych pocałunków,dwóch jednakich spojrzeń w oczy.
  • Wczoraj, kiedy twoje imięktoś wymówił przy mnie głośno,tak mi było jakby różaprzez otwarte wpadła okno.
• Dziś, kiedy jesteśmy razem,odwróciłam twarz ku ścianie.Róża? Jak wygląda róża?Czy to kwiat? A może kamień?
  • Czemu ty się, zła godzino,z niepotrzebnym mieszasz lękiem?Jesteś - a więc musisz minąć.Miniesz - a więc to jest piękne.
• Uśmiechnięci, wpółobjęcispróbujemy szukać zgody,choć różnimy się od siebiejak dwie krople czystej wody.

Zapoznaj się z notą biograficzną autorki, obejrzyj filmik i przeczytaj anegdotę.

Wysłuchaj recytacji wiersza, przeczytaj utwór - przejdź do tekstu ❤

Jaką ważną myśl poetka stara się rozwijać już w pierwszej strofie?

Los człowieka jest niepowtarzalny - niczego nie można przeżyć na nowo, poprawić, rozstrzygnąć inaczej, niemożliwością jest przeżyć coś dwa razy w identyczny sposób.

W którym momencie ujawnia się podmiot liryczny? Czego się o nim dowiadujemy z 4 i 5 strofy? Jakich emocji doświadcza?

Podmiot liryczny (w pierwszych dwóch strofach występuje w liczbie mnogiej, w czwartej jest kobietą) pod pytaniem o różę (Róża? Jak wygląda róża? / Czy to kwiat? A może kamień?) zastanawia się, czym jest miłość. Skonfrontowawszy dwa odmienne stany: ten sprzed rozstania oraz ten po pożegnaniu z niedawnym ukochanym (wczoraj - poruszenie zmysłów, otwarcie, a dzisiaj paraliż zmysłów, kamienna obcość), dochodzi do bolesnego przekonania, że niezwykle ciężko jest uchwycić naturę najważniejszego z ludzkich uczuć. Jeszcze wczoraj ktoś obdarował ją miłością (jakby ktoś / los obdarował ją różą), a tymczasem kilkanaście godzin później - dziś - cierpi z powodu odrzucenia, zdrady lub po prostu zmiany uczuć (jakby ktoś / los rzucił w nią kamieniem). Opisywanie „wczorajszych” emocji podmiotowi lirycznemu sprawia trud (tak mi było jakby…), nie pamięta już, co czuł jakiś czas temu

Jaką postawę prezentuje podmiot liryczny w ostatnich dwóch strofach? Jak odbiera świat mimo przeciwności losu?

Mimo całej tej trochę smutnej wymowy Nic dwa razy jest tekstem optymistycznym. Podmiot spostrzeżeniem Miniesz - a więc to jest piękne daje nadzieję na lepsze jutro, na to, że będzie uśmiechnięty. Popiera pogląd o tym, że świat nie jest przewidywalny i nudny, lecz zaskakujący i ciekawy, obfituje w piękne chwile, które mają dopiero nadejść.

Zamykające wiersz zdanie pozostawia wiele do myślenia. Jest to bowiem stwierdzenie, którym porównuje się do siebie osoby bardzo podobne, a nie – jak w wypadki liryku - różniące się. W ten sposób Szymborska chciała pokazać, że mimo tego, iż każdy z nas jest inny, to w rzeczywistości łączą nas te same dylematy, dzięki którym - tak różni od siebie - stajemy się do siebie podobni. Odwrócenie sensu powiedzenia: „podobni do siebie jak dwie krople wody” wnosi zatem element zaskoczenia.

Tłumacząc powszechne prawo zmienności (panta rhei) i nawiązując do maksymy Heraklita: nie można wejść dwa razy do tej samej rzeki (po głębszej lekturze można dostrzec także nawiązanie do tekstów filozoficznych Heraklita - To, co się różni, zgadza się ze sobą czy do Leibniza - Nawet dwie krople wody różnią się od siebie co do istoty).

Jakie wrażenie może wywrzeć na czytelniku puenta utworu: "różnimy się od siebie jak dwie krople czystej wody"?

Wiersz Wisławy Szymborskiej porusza trzy ważne problemy: życie i jego niepowtarzalność- miłość - przemijanie. Do jakich filozoficznych idei nawiązuje? Co znaczą greckie słowa "panta rhei"?

Dlaczego utwór "Nic dwa razy..." tak chętnie bywa śpiewany? Zbadaj budowę wiersza, rytmiczność : ilość strof, wersów, sylab w wersach. Sprawdź, jakie rodzaje rymów występują w utworze - męskie/żeńskie, dokładne/niedokładne. Jaki dostrzegasz układ rymów ( parzysty, przeplatany, okalający )? Odszukaj w wierszu środki stylistyczne: 1. pytanie retoryczne 2. kolokwializm 3. anafora 4. wyliczenie 5. apostrofa 6. epitet 7. paradoks

Wysłuchaj najbardziej znanych interpretacji muzycznych wiersza Wisławy Szymborskiej - Łucji Prus i Maanamu.