Bajki- Ignacy Krasicki

BAJKI

wirtualna biblioteka sp 20zaprasza czytelników z klas starszychdo obejrzenia prezentacji:

Ignacego Krasickiego

***

12

11

10

Thanks

Team

Data

Map

Timeline

Comparison

Process

Video

Image

Quote

Text

Section

Index

Urodził się w Dubiecku nad Sanem w zubożałej magnackiej rodzinie, która przeznaczyła go do stanu duchownego. Zmarł w Berlinie. Uczył się we Lwowie, w Rzymie i Warszawie, a wśród jego przyjaciół był m.in. Stanisław August. Późniejszy król uczynił go swym kapelanem i współpracownikiem. Krasicki został kanonikiem kijowskim i przemyskim już w 1759 roku, a w 1763 roku sekretarzem prymasa Łubieńskiego. W 1766 roku Krasicki został mianowany biskupem warmińskim, zyskując przez to również godność senatora. W 1772 roku, w wyniku pierwszego rozbioru Polski, został poddanym króla pruskiego. Nie zerwało to jednak jego związków z krajem. Artykuły Krasicki drukował m.in. w Monitorze, którego był współwydawcą i redaktorem naczelnym. W całej swej twórczości Krasicki słowa kieruje do polskiego społeczeństwa.Jego twórczość jest bardzo różnorodna i nadal aktualna, a stosowanie tak wielu gatunków literackich świadczyć może o wszechstronności poety. W jego utworach odnajdujemy m.in. takie tematy jak: ludzka natura i jej wady, kodeks moralny, dobro Polski. Taka tematyka została przedstawiona czytelnikowi w bardzo ciekawej postaci, a mianowicie poprzez humor, satyrę i ironię.

IGNACY KRASICKI 1735-1801

***

GATUNEK LITERACKIBAJKA

Bajki to krótkie utwory wierszowane o charakterze dydaktycznym – przekazują ważne prawdy życiowe, Uczą właściwego zachowania w różnych sytuacjach. Bohaterami są najczęściej ludzie lub zwierzęta uosabiające cechy ludzkie. Często ukazani są na zasadzie przeciwieństwa. Utwory zawierają morał – naukę, pouczenie wypowiedziane wprost lub pośrednio.

MORAŁ

morał Wielki słownik ortograficzny PWN morał -ału, -ale; -ałów morale ndm Słownik języka polskiego PWN morał «pouczający wniosek, który można wyciągnąć z jakiegoś wydarzenia lub sytuacji» morale 1. «gotowość do wypełniania obowiązków, znoszenia trudów i niebezpieczeństw oraz poczucie odpowiedzialności i wiara w sukces» 2. «czyjaś postawa moralna» morały «karcące uwagi i umoralniające pouczenia» Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego

ALEGORIA W BAJKACH

Bajki Ignacego Krasickiego, w których występują zwierzęta, mają charakter alegoryczny. Zwierzęta są obdarzone jednoznacznymi cechami ludzkimi, np. lis jest alegorią przebiegłości, kruk – pychy, sowa – mądrości.

***

Stary czyżyk płakał za utraconą wolnością,Młody nie potrafił go zrozumieć, bo życie w klatce było wygodne i bezpieczne. Stary czyżyk odniósł się do młodego z wyrozumiałością. Czyżyki zostały przeciwstawione wiekiem i doświadczeniem. Morał: Za wolnością może tęsknić tylko ten, który jej doświadczył.. Jeśli się nie poznało swobody, łatwiej zaakceptuje się niewolę..

PTASZKI W KLATCE

"Czegóż płaczesz? - staremu mówił czyżyk młody - Masz teraz lepsze w klatce niż w polu wygody". "Tyś w niej zrodzon - rzekł stary - przeto ci wybaczę; Jam był wolny, dziś w klatce - i dlatego płaczę".

DEWOTKA

Dewotce służebnica w czymsiś przewiniła Właśnie natenczas, kiedy pacierze kończyła. Obróciwszy się przeto z gniewem do dziewczyny, Mówiąc właśnie te słowa: «…i odpuść nam winy, Jako my odpuszczamy», biła bez litości. Uchowaj, Panie Boże, takiej pobożności!

KRUK I LISBywa często zwiedzionym, Kto lubi być chwalonym. Kruk miał w pysku ser ogromny; Lis, niby skromny, Przyszedł do niego i rzekł: «Miły bracie, Nie mogę się nacieszyć, kiedy patrzę na cię! Cóż to za oczy! Ich blask aż mroczy! Czyż można dostać Takową postać? A pióra jakie! Szklniące, jednakie. A jeśli nie jestem w błędzie, Pewnie i głos śliczny będzie.» Więc kruk w kantaty; skoro pysk rozdziawił, Ser wypadł, lis go porwał i kruka zostawił. ***

SZCZUR I KOT

«Mnie to kadzą» — rzekł hardzie do swego rodzeństwa Siedząc szczur na ołtarzu podczas nabożeństwa. Wtem, gdy się dymem kadzidł zbytecznych zakrztusił — Wpadł kot z boku na niego, porwał i udusił. Szczur był tak skupiony na chwaleniu się swoją wyjątkowością, że nie zauważył niebezpieczeństwa. Gdy zakrztusił się w kościele dymem kadzidła, padł ofiarą kota.Szczur – alegoria zarozumialstwa. Kot – alegoria sprytu i drapieżności. Morał: Zbytnie skupienie się na sobie sprawia, że traci się czujność, co może przynieść zgubę.***

Zawżdy znajdzie przyczynę, kto dobyczy pragnie. Dwóch wilków jedno w lesie nadybali jagnię; Już go mieli rozerwać; rzekło: «Jakim prawem?» «Smacznyś, słaby i w lesie!» —Zjedli niezabawem.

JAGNIĘ I WILKI

« Najostrzejszą krytykę współczesności ukazują bajki Jagnię i wilki. Wilk i owca, Rybka mała i szczupak. Ukazują mechanizm działania „wilczych praw”, głupotę i upodlenie gnębionych ofiar. Fakty te przedstawia Krasicki z bezlitosnym obiektywizmem, bez współczucia i litości dla głupoty i naiwności.***

« Czapla przebiera miarę w chciwości i łakomstwie. Trudno o prawdziwą przyjaźń, wszędzie panuje fałsz i zakłamanie. Krasicki jest moralistą. Uczy skromności i umiaru, ostrzega przed głupotą i naiwnością. Chwali pracowitość i mądrość, ceni zdrowy rozsądek i doświadczenie, bierze stronę słabych i skrzywdzonych. ***

Czapla stara, jak to bywa, Trochę ślepa, trochę krzywa, Gdy już ryb łowić nie mogła, Na taki się koncept wmogła. Rzekła rybom: "Wy nie wiecie, A tu o was idzie przecie". Więc wiedziec chciały, Czego się obawiać miały.[...]

CZAPLA, RYBY I RAK

Czapla stara, jak to bywa, Trochę ślepa, trochę krzywa, Gdy już ryb łowić nie mogła, Na taki się koncept wmogła. Rzekła rybom: "Wy nie wiecie, A tu o was idzie przecie". Więc wiedziec chciały, Czego się obawiać miały.

Różnorodność bajek jest zadziwiająca: jedne to znakomite obrazki satyryczne odtwarzające zjawiska społeczne „w krzywym zwierciadle”, inne mają charakter małych utworów dramatycznych, w których odbijają się ludzkie problemy i konflikty. Dominuje w nich humor płynący z nieoczekiwanego zakończenia, dowcipnego morału czy innego niż oczekujemy postępowania. Wartość literacka tkwi w oszczędności i precyzji słowa, stosowaniu zasady antytezy i symetrii.

BAJKI IGNACEGO KRASICKIEGO

Kiedy wół był ministrem i rządził rozsądnie, Szły prawda rzeczy z wolna, ale szły porządnie. Jednostajność nakoniec monarchę znudziła, Dał miejsce wołu, małpie, lew, bo go bawiła. Dwór był kontent, kontenci poddani z początku; Ustała wkrótce radość; nie było porządku. Pan się śmiał, śmiał minister, płakał lud ubogi. Kiedy więc coraz większe nastawały trwogi, Zrzucono z miejsca małpę; żeby złemu radził, Wzięto lisa: ten pana i poddanych zdradził.Nie osiedział się zdrajca, i ten, który bawił: Znowu wół był ministrem i wszystko naprawił.

WÓŁ MINISTER

« ***

Zajączek jeden młody Korzystając z swobody Pasł się trawką, ziółkami w polu i ogrodzie Z każdym w zgodzie. A że był bardzo grzeczny, rozkoszny i miły, Bardzo go inne zwierzęta lubiły. I on też, używając wszystkiego z weselem, Wszystkich był przyjacielem. Raz gdy wyszedł w świtanie i bujał po łące, Słyszy przerażające Głosy trąb, psów szczekania, trzask wielki po lesie. Stanął... Słucha... Dziwuje się... A gdy się coraz zbliżał ów hałas, wrzask srogi, Zając w nogi.

PRZYJACIELE

***

Zajączek jeden młody Korzystając z swobody Pasł się trawką, ziółkami w polu i ogrodzie Z każdym w zgodzie. A że był bardzo grzeczny, rozkoszny i miły, Bardzo go inne zwierzęta lubiły. I on też, używając wszystkiego z weselem, Wszystkich był przyjacielem. Raz gdy wyszedł w świtanie i bujał po łące, Słyszy przerażające Głosy trąb, psów szczekania, trzask wielki po lesie. Stanął... Słucha... Dziwuje się... A gdy się coraz zbliżał ów hałas, wrzask srogi, Zając w nogi.

Dwaj portretów malarze słynęli przed laty: Piotr dobry, a ubogi. Jan zły, a bogaty. Piotr malował wybornie, a głód go uciskał, Jan mało i źle robił, więcej jednak zyskał. Dlaczegoż los tak różny mieli ci malarze? Piotr malował podobne, Jan piękniejsze twarze.

MALARZE

« ***

A cóż to jest za bajka? wszystko to być może; Prawda; jednakże ja to między bajki włożę. Źródło: Wstęp do bajek w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830Czy nos dla tabakiery, czy ona dla nosa? Źródło: Wyrok w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830Małe złego początki wzrastają z uporu. Źródło: Nocni stróże w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830Miej ty sobie pałace, ja mój domek ciasny. Prawda, nie jest wspaniały: szczupły, ale własny. Źródło: Żółw i mysz w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830Miłe złego początki, lecz koniec żałosny. Źródło: Woły krnąbrne w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830Nie nowina, że głupi mądrego przegadał. Źródło: Mądry i głupi w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830Pięknaś prawda na pozór, na pozór też słyniesz, Jakeś prędko urosła, tak też prędko zginiesz.Źródło: Dąb i dynia w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830

CYTATY Z BAJEK KRASICKIEGO

***

Umiej być przyjacielem, znajdziesz przyjaciela. Źródło: Lis i osieł w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830, s. 5. Według mnie, ten najlepszy, co się najmniej chwali. Źródło: Lew i zwierzęta w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830, s. 4. Wiesz, dla czego dzwon głośny? bo wewnątrz jest próżny. Źródło: Mądry i głupi w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830, s. 6. Wszystko to odmienne, Łaska pańska, gust kobiet, pogody jesienne. Źródło: Abuzei i Tair w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830, s. 1. Wśród serdecznych przyjaciół psy zająca zjadły. Źródło: Przyjaciele w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830, s. 14. Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie: Dwa wilki jedno w lesie nadybały jagnię. Już go miały rozerwać; rzekło: jakiem prawem? Smaczneś, słabeś, i w lesie… zjadły niezabawem. Źródło: Jagnię i wilki w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830, s. 7.

CYTATY Z BAJEK KRASICKIEGO

***

Pomysł i wykonanie: W. Cząstka

" I śmiech niekiedy może byś nauką"

DZIĘKUJEMY

***