WYBRANE GRUPY ZWIERZĄT - BEZKRĘGOWCE

LEKCJA

Cechy wybranych grup zwierząt - BEZKRĘGOWCE (1)

Organizmy żyjące wyłącznie w wodzie. Są to najprostsze zwierzęta żyjące na dnie oceanów, mórz i jezior. Prowadzą osiadły tryb życia. Najczęściej tworzą kolonie, w których trudno wyróżnić pojedyncze osobniki.

GĄBKI

Ciało tych zwierząt ma kształt worka, zbudowanego z dwóch warstw komórek. Dolna część worka przytwierdzona jest do podłoża. Gąbki nie wykształcają tkanek i narządów. Ich ciało składa się z kilkunastu typów komórek zróżnicowanych pod względem budowy oraz pełnionej funkcji.

BUDOWA GĄBEK

Gąbki mają zdolność do regeneracji ciała. Pokarm pobierają z wody (nazywane są FILTRATORAMI).

BUDOWA GĄBEK

Ciało gąbek może przybierać różny kształty. NIE WYSTĘPUJE UKŁAD NERWOWY, brak również komórek mięśniowych.

Gąbki rozmnażają się PŁCIOWO i BEZPŁCIOWO - przez podział, fragmentację ciała lub pączkowanie. Ogromna większość gąbek ROZMNAŻA SIĘ PŁCIOWO - to osobniki obojnacze, choć zdarzają się gatunki rozdzielnopłciowe.

ROZMNAŻANIE GĄBEK

BUDOWA GĄBEK

Większość gąbek posiada elementy SZKIELETU WEWNĘTRZNEGO. Tworzą go mineralne IGŁY, składające się z węglanu wapnia lub krzemionki

GĄBKI SŁODKOWODNE

Są pokarmem dla niektórych bezkręgowców, np. ślimaków

Jako gatunki wrażliwe na zanieczyszczenia uważane są za WSKAŹNIKI CZYSTOŚCI WODY (BIOINDYKATORY). BIOINDYKATOR - organizm o szczególnej wrażliwości na dany czynnik środowiskowy. Obserwując ich występowanie, można np. czerpać informację o czystości wód.

Uczestniczą w procesie samooczyszczania wód, odfiltrowując z wody mikroorganizmy i szczątki organiczne, którymi się żywią.

ZNACZENIE GĄBEK

Szkielety gąbek zawierają duże ilości jodu, dlatego są wykorzystywane w leczeniu chorób uwarunkowanych niedoborem tego pierwiastka w organizmie.

Ze względu na dużą chłonność i trwałość, niektóre gąbki używane są jako gąbki kąpielowe.

ZNACZENIE GĄBEK

To najprostrze zwierzęta tkankowe. Swoją nazwę zawdzięczają obecności charakterystycznych KOMÓREK PARZYDEŁKOWYCH, które służą do atakowania potencjalnych ofiar lub obrony przed drapieżnikami. Żyja w wodzie, głównie w morzach i oceanach. Preferują wody czyste i dobrze natlenione.

PARZYDEŁKOWCE

Charakterystyczną cechą parzydełkowców jest DWUPOSTACIOWOŚĆ (występowanie dorosłych osobników w dwóch formach: POLIPA i MEDUZY).

Parzydełkowce to TKANKOWCE. Zalicza się je do TKANKOWCÓW. Ciało tych zwierząt ma prosty plan budowy, składa się z dwóch warstw komórek, pomiędzy którymi znajduje się MEZOGLEA (galaretowata substancja). Warstwa zewnętrzna to - EKTODERMA, a wewnętrzna - ENDODERMA. Na jednym końcu znajduje się OTWÓR GĘBOWY otoczony CZUŁKAMI lub RAMIONAMI OKOŁOGĘBOWYMI. Prowadzi on do JAMY CHŁONĄCO-TRAWIĄCEJ, zwanej też JAMĄ GASTRALNĄ.

BUDOWA PARZYDEŁKOWCÓW

Ma kształt parasola, otwór gębowy znajduje się na spodniej stronie. Meduza to forma wolno żyjąca.

Ma kształt cylindryczny, otwór gębowy znajduje się na górnej stronie. Polip to forma osiadła, jest przytwierdzony do podłoża za pomocą stopy.

BUDOWA MEDUZY

BUDOWA POLIPA

BUDOWA PARZYDEŁKOWCÓW

POLIPY - przez większą część swojego życia przytwierdzone sa do podłoża, ale mogą okresowa zmieniac miejsce swego pobytu.

MEDUZY - poruszają się ruchem odrzutowym, wyrzucając wodę spod parasola dzięki rytmicznym skurczom całego ciała.

Parzydełkowce posiadają PROSTY UKŁAD NERWOWY, co pozwala im na odbieranie bodźców ze środowiska, między innymi ruchów wody, stopnia zanieczyszczenia czy ilości światła. W ektodermie znajdują sie komórki umożliwiające poruszanie się tych zwierząt.

BUDOWA PARZYDEŁKOWCÓW

STROBILIZACJA - podział ciała polipa na liczne krążki, które stopniowo odrywają się i przekształcają w młode meduzy.

PĄCZKOWANIE - młody osobnik rozwija się ze ściany ciała osobnika dorosłego

Parzydełkowce rozmnażają się BEZPŁCIOWO i PŁCIOWO. ROZMNAŻANIE BEZPŁCIOWE wystęuje głównie u polipów i może odbywać się przez PĄCZKOWANIE lub STROBILIZACJĘ.

ROZMNAŻANIE PARZYDEŁKOWCÓW

Rozmnażanie płciowe występuje najczęściej u MEDUZ. Parzydełkowce są zwykle rozdzielnopłciowe.

ROZMNAŻANIE PARZYDEŁKOWCÓW

OSA MORSKA występuje w przybrzeżnych wodach Oceanu Spokojnego i Indyjskiego, w strefie międzyzwrotnikowej. Jej średnica może wynosić 20cm, a długość jej czułków - nawet 5m. Kamórki parzydełkowe tego zwierzęcia wytwarzają niezwykle silny jad, który jest jedną z najsilniejszych trucizn świata zwierzęcego.

Meduza Nomura to parzydełkowiec pojawiający się cyklicznie u wybrzeży Japonii, może osiągać ponad 200kg wagi przy średnicy ciała dochodzącej do 2m. Meduzy te pojawiają się w grupach, a do wybrzeży docierają wraz z prądami morskimi prawdopodobnie z Morza Żółtego, które naturalnie zasiedlają.

CIEKAWOSTKI DOTYCZĄCE PARZYDEŁKOWCÓW

Do koralowców należą zwierzęta wystęujące tylko w wodach morskich i wyłącznie w postaci polipów. Żyją one pojedynczo lub w koloniach, przy czym żyjace w koloniach osobniki nie są zróżnicowane pod względem budowy i funkcji. Większość koralowców wytwarza zewnętrzny i wewnętrzny szkielet. Może od być wapienny, rogowy lub mieszany. Wśród koralowców wytwarzajacych szkielet ważną grupę stanowią KORALOWCE MADREPOROWE, które żyją w olbrzymich koloniach i tworzą RAFY KORALOWE. Rafy koralowe wpływają na zmniejszenie falowania wód oceanicznych, a dodatkowo sa miejscem życia bezkręgowców i wodnych kręgowców.

RAFY KORALOWE

Najwiekszą rafą koralową na świecie jest WIELKA RAFA KORALOWA, rozciągająca się u wschodnich wybrzeży Australii na odległość 2500km. zamieszkuje ją około 500 gatunków koralowców i ponad 1500 gatunków ryb.

RAFA KORALOWA

Niektóre gatunki mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia człowieka

Koral szlachetny jest cenionym przez jubilerów materiałem do wyrobu ozdób i biżuterii.

Żyją w symbiozie z licznymi gatunkami zwierząt

Są pokarmem wielu zwierząt, np. ryb, bezkręgowców

Kolonie korali madreporowych budują rafy koralowe

Koralowce mają duży udział w tworzeniu skał wapiennych

ZNACZENIE PARZYDEŁKOWCÓW

Paca domowa

1. Scharakteryzuj ogólną budowę ciała parzydełkowców 2. Wymień podobieństwa i różnice między polipem a meduzą 3. Opisz sposoby poruszania się parzydełkowców 4. Na podstawie dostępnych źródeł informacji wymien czynniki, które zagrażają istnieniu raf koralowych.

Dziękuję za uwagę

Do zobaczenia na następnej lekcji online