ćwiczenia usprawniające motorykę małą

Ćwiczenia usprawniające motorykę małą

MOTORYKA MAŁA Prawidłowa sprawność manualna rąk przejawia się właściwym tempem wykonywanych czynności i właściwą precyzją ruchów dłoni i palców. W przypadku niezręczności manualnej utrzymuje się:

• nadmierne bądź za małe napięcie mięśniowe ( stąd mała precyzja ), kurczowe trzymanie ołówka silne przyciskanie, częste współruchy (języka, dłoni)
• zaburzona szybkość ruchów np. dłoni lub palców, trudności w majsterkowaniu, wycinaniu, szyciu, zapinaniu guzików itp.,
• niewłaściwa koordynacja wzrokowo-ruchowa, trudności w rysowaniu, pisaniu (brzydkie pismo, brak połączeń między literami, zmiana wielkości i kąta nachylenia pisma, wolne tempo pisania, niestaranne zeszyty, kleksy, pogięte kartki, liczne skreślenia i poprawki). Strona motoryczna umiejętności pisania polega na skoordynowaniu ruchów ręki - ramienia, przedramienia, nadgarstka i palców. W początkach nauki szczególną trudność sprawia dziecku zharmonizowanie dużych (ramię i przedramię) i małych ruchów (dłoń, nadgarstek, palce) z równoczesną umiejętnością włączenia odpowiednich napięć poszczególnych grup mięśni. Kolejny problem, to konieczność posługiwania się szeregiem drobnych, nieznacznie tylko zróżnicowanych ruchów przy stałej zmianie ich kierunków (w górę, w dół - ruchy podbiegające) przy jednoczesnym zachowaniu kierunku pisma (od lewej strony ku prawej - ruchy postępujące). Wreszcie dziecko musi dbać o organizację przestrzenną i rytmiczność pisma (miejsce rozpoczynania wyrazów, rozmieszczenie w liniaturze, utrzymanie właściwych odstępów oraz rozmiarów liter,

1

2

3

4

5

6

7

8

9

11

10

12

13

14

15

16

Rysowanie równocześnie obiema rękami.

1. Na arkuszu papieru dziecko maluje równocześnie obiema rękami proste linie poziome ku środkowi, doprowadzając do zetknięcia linii w jednym punkcie. Można wyznaczyć punkt zbieżności coraz bardziej na lewo i dopingować dziecko do równoczesnego dojścia obu rąk do tego punktu („Wyścig" obu rąk).

Prowadzący rysuje ołówkiem proste i dość duże kształty (ok. 25 cm) np. spirale, kontury skrzydeł motyla itp. Dziecko maluje równocześnie obiema rękami wzdłuż linii narysowanej przez prowadzącego

Malowanie palcem maczanym w farbie klejowej, a potem malowanie pędzlem, kredką różnych dużych (a potem coraz mniejszych) form kolistych i spiralnych, najpierw na dużym formacie papieru, a potem na coraz mniejszym. Np. malowanie kół, baloników, jabłuszek, piłeczek, kłębuszków, ślimaczków itp. Przy tym należy zwrócić uwagę na to, aby okrężny ruch ręki miał kierunek przeciwstawny ruchowi wskazówek zegara - aby był w ten sposób zgodny z kierunkiem pisania wielu liter, np. e, d itp.

Malowanie suchym palcem lub patykiem na zamalowanej świeżą farbą klejową powierzchni papieru. Dziecko zamalowuje swobodnym, rozmachowym ruchem pas papieru o wymiarach 15 cm na 50 cm. Zanim farba zdąży wyschnąć, rysuje palcem wskazującym kłębuszki, spirale itp. Na namalowanym klejową farbą arkuszu z bloku, dziecko rysuje palcem lub patykiem przedmioty i kompozycje wg własnego wyboru.

Malowanie prostych wzorów w formie szlaczków grubym pędzlem lub patykiem. Dziecko otrzymuje pasek papieru o wymiarach 12 cm X 40 cm, a prowadzący rysuje początek szlaku. Dzieciom mniej sprawnym można narysować szlaczek ołówkiem, a one namalują go po wyznaczonej linii. Stopniowo zwężamy szerokość pasków papieru, np. do 7 cm, potem polecamy namalować wzór w szerokich liniach (ok. 3 cm). Stopniowo doprowadzamy dziecko do rysowania szlaczków w zeszytach o trzech liniach. Zwiększamy również stopień trudności wzorów, wprowadzając kredkę. Kiedy dziecko opanuje już wzory faliste ciągłe, kształcące płynność ruchu (nie wymagające odrywania ręki), możemy ćwiczyć umiejętność dowolnego zatrzymywania i przerywania ruchu przy pomocy odpowiednich wzorów, np. uczeń rysuje: kółko - kwadrat - kółko itp. Bardzo kształcące są również szlaczki wykonywane na kratkowanym papierze.

Odtwarzanie układów linearnych z elementów powtarzających się cyklicznie, różniących się kształtem lub kolorem (np. kwadrat, kółko, trójkąt; białe kółko, czerwone kółko, niebieskie kółko itp.) w liniaturze, zgodnie z kierunkiem pisania.

Rysowanie szlaczków literopodobnych w liniaturze, w zmniejszającym się stopniowo wymiarze aż do liniatury zeszytu, według stopnia trudności: wodzenie po wzorze, kończenie rozpoczętego wzoru i odwzorowywanie.

Rysowanie za pomocą szablonów figur geometrycznych i nieskomplikowanych przedmiotów, według stopnia trudności: szablony wewnętrzne (wycięty otwór w tekturce lub tworzywie) i szablony zewnętrzne (wycięty kształt do obrysowania).

Obwodzenie konturów według podanego wzoru:

1. Pogrubianie konturu. Dziecko otrzymuje rysunek o słabo zaznaczonym konturze. Ma za zadanie pogrubienie istniejącego konturu przy użyciu pędzla, kredki, patyka.
2. Przerysowanie konturu rysunku przez kalkę techniczną. Dziecko otrzymuje rysunek o wyraźnie zaznaczonym konturze, na rysunek ten nakłada kalkę techniczną, którą przymocowujemy pineskami do podłożonej pod rysunek drewnianej deseczki. Zadaniem dziecka jest dokładne przerysowanie konturu.

Wypełnianie konturów:

1. Zamalowywanie farbami płaszczyzny wyznaczonej konturem. Dziecko otrzymuje rysunek konturowy. Powinno pokryć płaszczyznę oznaczoną konturem farbą wodną lub klejowa w taki sposób, aby nie przekroczyć konturu, lecz dokładnie go wypełnić. To samo może wykonać przy pomocy kredek.
2. Kolorowanie obrazków o zaznaczonych konturach, przy pomocy kredek.
3. Wklejanie wycinanek w uprzednio przygotowany kontur.

Dziecko otrzymuje wycięte z kolorowego papieru figury geometryczne (później może je samo przygotować) oraz karton papieru z zaznaczonymi konturami tych samych figur. Zadanie dziecka polega na dokładnym przyklejeniu każdej figury w miejsce zaznaczone odpowiednimi konturami. Kreskowanie - wypełnianie konturów kolorem za pomocą równoległych kresek poziomych lub pionowych (z zachowaniem kierunków od lewej do prawej i od góry do dołu), Rysowanie wzorów po śladzie kropkowym lub kreskowym.

Kopiowanie przez kalkę techniczną obrazków o różnej tematyce, np. domków, kwiatów, ptaków, grzybków oraz liter i wyrazów pisanych i drukowanych. Początkowo dziecko kopiuje ołówkiem, a następnie piórkiem i tuszem. Może nakleić skopiowane obrazki na kartonie, podpisać je kolorową kredką albo stempelkami z literami alfabetu, a także pokolorować je.

Kreślenie kształtów graficznych za pomocą kreski łączącej wyznaczone uprzednio punkty.

1. Dziecko otrzymuje karton na którym oznaczone są wierzchołki trójkąta, kwadratu, rombu itp. Zadaniem dziecka jest połączenie tych punktów. W ćwiczeniach tych można posługiwać się różnymi przyborami, a więc np. pędzlem i farbami klejowymi, kolorowymi kredkami, długopisem, tuszem itp. Przy poważniejszych zaburzeniach koordynacji wzrokowo-ruchowej, ćwiczenia rozpoczynamy od zadań angażujących główne ruchy ramienia i przedramienia. (Dziecko kreśli duże figury za pomocą dużych narzędzi na dużym arkuszu papieru, umocowanym na tablicy). W dalszej kolejności przechodzimy do ćwiczeń angażujących ruchy dłoni i palców oraz uruchamiamy stopniowo staw nadgarstkowy.
2. Dziecko otrzymuje karton, na którym narysowano początek ornamentu geometrycznego. Dalszą część tego ornamentu wyznaczają punkty. Łącząc punkty dziecko powinno kontynuować rysowanie ornamentu.

Stemplowanie. Stemplami wykonanymi z drzewa lub gumy, dziecko komponuje szlaczki figur geometrycznych, od lewej do prawej strony. Np. odbija na przemian: trójkąt, krzyżyk itp. Następnie może komponować różne wzory z tych stempli — tworzyć z nich domki, kwiaty itp. Inny rodzaj stempli, np. przedstawiających zabawki, zwierzęta itp. można - po odbiciu w zeszycie - pomalować. Posługując się takimi stemplami można robić z dziećmi albumiki zwierząt, kwiatów itp.

Wydzieranki i wycinanki zrobione z kolorowych papierków można naklejać na białe tło i pędzlem umazanym w czarnym tuszu zamalować kontury. Tematy wydzieranek i wycinanek mogą być związane z przeprowadzanymi zajęciami, mogą to być warzywa, owoce, kwiaty itp.

Układanie i przyklejanie na kartce wzorów z kolorowego papieru. Figury geometryczne, np. kwadraty i prostokąty powinien początkowo przygotować prowadzący, dziecko układa z nich wzory (na przemian — kwadrat, prostokąt) i przykleja poszczególne części na karton. W późniejszych ćwiczeniach , sam uczeń może obrysować potrzebne mu kształty, posługując się odpowiednimi szablonami, a następnie wyciąć i nakleić. Przy tym zawsze trzeba zwracać uwagę na to, aby uczeń wykonywał szlak od lewej do prawej strony.

Modelowanie (plastelina, modelina i inne tworzywa), zaczynając od prostych form, jak kulki czy wałeczki, do coraz bardziej złożonych, wymagających łączenia różnych elementów.

Zwijanie sznureczka, wężyka igelitowego według wzoru, np. spirali, kwadratu itp. Modelowanie (plastelina, modelina i inne tworzywa), zaczynając od prostych form, jak kulki czy wałeczki, do coraz bardziej złożonych, wymagających łączenia różnych elementów.