kl. 7 Rządy Parlamentarne

Rządy parlamentarne w II RP

Punkty

1. postanowienia małej konstytucji z 1919 r.2. ustrój II Rzeczypospolitej w świetle konstytucji marcowej z 1921 r.3. elekcja Gabriela Narutowicza na prezydenta i jego zabójstwo4. rząd Władysława Grabskiego i jego reformy5. polska scena polityczna przed zamachem majowym6. charakterystyka rządów parlamentarnych w latach 1919– 1926

terminy, osoby daty

− terminy: Naczelnik Państwa, konstytucja marcowa, system parlamentarny, czynne i bierne prawo wyborcze, hiperinflacja, wojna celna, sejm ustawodawczy,mała konstytucja, partyjniactwo, kontrasygnata,Zgromadzenie Narodowe− daty: pierwszych wyborów do sejmu ustawodawczego (I 1919), uchwalenia konstytucji marcowej (17 III 1921), wyboru Gabriela Narutowicza na prezydenta (XII 1922), zabójstwa prezydenta Gabriela Narutowicza (16 XII 1922)−osoby: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Gabriela Narutowicza, Wincentego Witosa, Wojciecha Korfantego, Stanisława Wojciechowskiego, Ignacego Daszyńskiego, Władysława Grabskiego, zna datę wprowadzenia podziału na województwa(1919), uchwalenia małej konstytucji (20 II 1919), Romana Rybarskiego, Maurycego Zamoyskiego, Jana Baudouin de Courtenaya

Trudne początki niepodległości Początkowym wyzwaniem rządu II RP było scalenie ziem polskich. Było to bardzo ciężkie ze względu na różnice w zaborach.

• różne waluty i prawa. W Zaborze Rosyjskim płaciło się rublami, w Zaborze Pruskim markami, a w Galicji złotymi guldenami. Różniło się również prawo, gdyż w różnych zaborach panowała inna autonomia i inny system prawny. Niestety przez cały okres między wojenny nie udało się go ujednolicić. Widoczne było to głównie w sprawach dotyczących małżeństw. W Zaborze Pruskim udzielano śluby cywilne, a w innych zaborach tylko kościelne. Udało się jednak ujednolicić zasady ruchu drogowego oraz sieć kolejową.* różne języki w administracji

Mała Konstytucja i formowanie się parlamentaryzmu w II RP

• 26 I 1919 r. wybory do Sejmu Ustawodawczego – wygrała (endecja)
• 20 II 1919 r. Sejm Ustawodawczy uchwalił tzw. małą konstytucję
• stanowiła ona, że Polska będzie republiką parlamentarną
• władza ustawodawcza nalezała do sejmu
• – Józef Piłsudski nadal Naczelnikiem Państwa, do czasu wyboru prezedenta (jego władza została ograniczona przez obowiązek kontrasygnaty)

01

Pierwsze wybory

• 26 stycznia 1919 roku odbyły się pierwsze wybory II Rzeczpospolitej.

1. Endecja (Narodowa Demokracja)
2. PSL-Piast
3. PSL-Wyzwolenie
4. PPS
5. Grupy posłów reprezentujących mniejszości narodowych

Województwa

W latach od sierpnia 1919 do 1925r., rząd utworzył nowy podział terytorialny. Do II Rzeczpospolitej wcielono 16 województw, jednak Śląsk posiadał autonomię oraz własny sejm.

Ustrój II Rzeczypospolitej w świetle konstytucji marcowej z 1921 r.

• 17 III 1921 r. sejm uchwalił tzw. konstytucję marcową
• władza ustawodawcza spoczywała w rękach dwuizbowego parlamentu, który składał się z sejmu i senatu
• – obowiązywał proporcjonalny system wyborczy – każda partia polityczna miała otrzymać taki procent miejsc w sejmie, jaki uzyskała w wyborach
• głową państwa pełnił prezydent wybierany przez Zgromadzenie Narodowe na 7 lat
• bieżącą politykę prowadził rząd, który był powoływany przez sejm i podlegał jego kontroli

Elekcja Gabriela Narutowicza na prezydenta i jego zabójstwo

9 XII 1922 r. na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej został wybrany Gabriel Narutowicz Po nagonce opinii publicznej na osobę prezedenta 16 XII 1922 r. został on zamordowany podczas wizyty w Galerii Sztyki "Zachęta" po jedo śmierci na stanowisko prezydenta został wybrany Stanisław Wojciechowski

Sytuacja II RPw latach 1919–1926 rozdrobnienie sejmu powodowało, dużą niestabilność rządów, a młoda Polska potrzebowała reformrząd Władysława Grabskiego przeprowadził najbardziej pilne reformy – reforma walutowa ( po chleb z waliską pieniędzy ok.6mln)– wprowadził złoty polski– zachamował hiperinflację i ustabilizował finanse państwa- denominacja 1 złoty = 1,8 mln marek polskich sytuacja międzynarodowa Polski stała się niepokojąca – w 1925 r. wojna celna Niemców z Polską (zaczeło się od węgla)– starały się ograniczyć import polskich towarów – Polskę pominięta podczas zawierania układów w Locarno

Potrafisz omówić?

• Jakie zadania stanęły przed władzami odradzającej się Polski
• Wymień postanowienia małej konstytucji
• Zcharakteryzuj rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926
• Omów postanowienia konstytucji marcowej z 1921r.
• Przedstaw okoliczności pierwszych wyborów prezydenckich
• W jakich okolicznościachzginął w zamachu Gabriel Narutowicz i jakie były tego skutki?
• Scharakteryzuj scenę polityczną II Rzeczypospolitej
• Przedstaw przejawy kryzysu rządów parlamentarnych
• Wpływ słabości politycznej rządów parlamentarnych na pozycję międzynarodową II Rzeczypospolitej
• Oceń pozycję ustrojową Naczelnika Państwa
• Oceń rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926

Sprawdź się

Ciekawostka