PERPAUSAK_DEKLINABIDEA

ADJEKTIBOAK

ZENBATZAILEAK

MUGATZAILEAK

IZENORDAINA

IZENA

ADBERBIOAK

ANTZEZPENA

ADJEKTIBOAK

DETERMINATZAILE ZENBATZAILEAK

ANTZEZPENA

DETERMINATZAILE MUGATZAIEAK

ANTZEZPENA

IZENORDAINA

PERPAUSA

Nork bere burua AURKEZTEN

IDEIA OROKORRAK

EUSKARA

1.. bideoa denez arretaz jarraitu

Artikulua eta erakusleak.

Izen Sintagma eta Aditz Sintagma

Motak edota kategoriak

Era askotakoak izan daitezke.

Adibideak modu praktikoan ikusteko.

Zehaztuak, zehatugabeak, orokorrak

Izenondoa, izenlaguna

Adjektiboak

Denbora, lekua, modua, galdetzaileetatik ...

LABURPENA

IZ IZENA (Liburu fina 12. orria) Definizioa: Izenak pertsonak, animaliak, landareak, sentimenduak eta gauzak aipatzeko erabiltzen ditugun hitzak dira. Adibidez: neska, katua, bizkar-zorroa. Izen motak

• Izen bizidunak eta bizigabeak

ü Izen bizidunak izaki bizidunak,hots, pertsonak eta animaliak ( landareak ez) aipatzeko erabiltzen ditugu. Adibidez: katua, neska, aita. ü Izen bizigabeak beste guztiak aipatzek erabiltzen ditugu. Adibidez: tresna,lorea.

• Izen arruntak eta bereziak
  • Izen arruntak multzo bateko pertsona, gauza, animalia edo leku guztiak adierazteko erabiltzen dira.Letra xehez idazten dira. Adibidez: txakurra, umea,herria.
  • Izen bereziak pertsona, gauza, animalia edo leku batzuk adierazteko erabiltzen dira. Letra larriz hasten dira. Adibidez: Pintto, Amaia, Lekeitio.

• Izen zenbakarriak eta zenbakaitzak

ü Izen zenbakarriak zenbatu egin daitezke. Adibidez: etxe bat , bi ardi. ü Izen zenbakaitzak ezi dira zenbatu. Adibidez: esnea, gosea. ü Izen neurgarriak eta neurgaitzak ü Izen neurgarriak neurtu egin daitezke. Adibidez: bi kilo irin, hiru metro soka, litro bat esne. ü Izen neurgaitzak ezin dira neurtu. Adibidez : gosea ( handia), haize ( zakarra). Laburbilduz

LABURPENA

IZENORDAINA (Liburu fina 12/13. orriak) Definizioa: Izenordainak izenaren ordez agertzen diren hitzak dira. Adibidez: ni, norbait. Izenordain motak ü Pertsona-izenordainak. Pertsona zehazten dute eta bi motatakoak dira: arruntak eta indartuak. Pertsona izenordain indartuak aditzaren aurrean eta ere hitzaren aurrean erabili ohi dira. Adibidez: Nik ( arrunta) ez dut kristala hautsi; zeuk( indartua) hautsi duzu. ü Izenordain zehaztugabeak. Ez dute nori edo zeri buruz ari garen zehazten. Hauek dira; inor/ezer, norbait/zerbait, edonor/edozer, edozein … Inor eta ezer galderetan eta ezezko esaldietan erabiltzen dira. Adibidez: Norbaitek zerbait egin beharko du egoera konpontzeko. ü Izenordain bihurkariak.Egilea eta hartzailea pertsona bera denean erabiltzen dira. Adibidez: Goizero nik( egilea) neure burua (hartzailea) ikusten dut ispiluan. ü Izenordain elkarkariak. Bi pertsonen arteko harremana eta eragina adierazten dute. Adibidez: Neska-mutilek elkar ikusi dute parkean eta elkarrekin ari dira saskibaloian.

LABURPENA

MUGATZAILEAK Definizioa: Izena zehazten dute. Bi mugatzaile mota daude: artikulua eta erakusleak. Biak izenaren atzean jartzen dira eta ezin dira batera erabili. Mugatzaile motak

• Artikulua. Izenari lotuta doa. Bere markak dira : -a(singularra) eta–ak (plurala).

Adibidea: Ekarri ogia eta arrautzak

• Erakuslea. Erakusleek izenak mugatzen dituzte, espazioan zein denboran hurbil, erdibidean ala urrun dauden adieraziz.
  • Singularrean HAU, HORI , HURA erabiltzen dira.
  • Pluralean HAUEK, HORIEK, HAIEK erabiltzen dira.

Adibidea: Horko piper horiek gura baratzakoak dira.

• Izenak mugatzailerik ez badu, mugagabea dela diogu.

Adibidea: Zein jaki Gustatzen zaizu zuri?

LABURPENA

ZENBATZAILEAK Definizioa:Izena zehazteko erabiltzen dira eta kantitatea edo kopurua adierazten dute. Zenbatzaile motak

• Zenbatzaile zehaztuak. Kopuru zehatza adierazten dute. Holakoak izan daitezke:
  • Kardinalak : bat, bi hiru, …
  • Ordinalak: lehen, lehenengo, bigarren,…
  • Banatzaileak : bana, bina, hiruna, …

Adibidea: Gelan mahai bat eta lau aulki daude.

• Zenbatzaile zehaztugabeak. Ez dute kopuru zehatzik adierazten. Hauek dira: asko, gutxi, zenbait, anitz, batzuk, hainbat, …

Adibidea: Lagun mordoa daukagu munduan

• Zenbatzaile orokorrak. Osotasuna adierazten dute .Hauek dira: guzti, dena, oro, oso,…

Adibidea : Umeek tarta osoa jan zuten

LABURPENA

ADJEKTIBOAK Definizioa:Izena nolako den adierazten dute. Bi adjektibo mota daude. Adjektibo motak

• Izenondoak, normalean izenaren atzean agertu ohi dira eta horiek hartzen dute mugatzailea edo deklinabide-marka. Izenari izenondo bat baino gehiago jarri ahal diogu.

Adibidea: Zapata berri erosoak erosi ditugu. I Adj(izenondoa)

• Izenlagunak izenaren aurrean jarri ohi dira. Izenlagunak egiteko, - (r)en eta – ( e) ko deklinabide markak erabiltzen dira.

Izen lagunak eta izenondoak batera ager daitezke. Adibidea: Basoko lorearen usain gozoa Adj( izenlagunak) I Adj(izenondoa)

1

Pausoz pauso lana egiteko

Determinatzaile mugatzaileak

IRAKASLEAI

I. Bereziak

IZENA

Ariketa

ARIKETAK

1. Ariketa

2. Ariketa

Ariketa

Ariketa

1

Ariketa

ADBERBIOAK

LABURPENA

ADBERBIOAK Definizioa: Adberbioek ekintzari edo aditzari buruzko informazioa ematen dute: noiz gertatu den, nola gertatu den, non gertatu den … Adberbio motak

• Adizlagunak aditzaren ondoan jartzen dira eta deklinabide-markak hartzen dituzte, NOR, NORK, NORI,NOREN edo NONGO kasuenak izan ezik.

Adibidea: Gu autobusez joaten gara(aditza) eskolara

• Aditzondoak ere aditzaren ondoan jartzen dira. Aditzondoek ez dute deklinabide-markarik hartzen.

Adibidea: Bihar eskolara poliki-poliki joango gara.

Ariketa

I. Bereziak

Edurne

Izen Sintagma

Aditz Sintagma

ADITZA

ADITZ LAGUNTZAILEA: AHALERA

ADITZ LAGUNTZAILEA: SUBJUNTIBOA

ADITZ LAGUNTZAILEA: INDIKATIBOA

ADITZ LAGUNTZAILEA

ADITZAREN ASPEKTUA

EUSKAL ADITZA

IDEIA OROKORRA

EUSKARA

Aditz perifrastikoka eta aditz trinkoak

Oraina, iragana, alehiazkoa

Burutua, burutugabea, gertakizuna

Oraina, iragana, alegiazkoa

Oraina, iragana, alegazkoa

ADITZA

Edurne

2

IRAKASLEA

MUGAGABEA ZER DEN

ANTZEZPENA

ADITZ LAGUNTZAILEA: AGINTERA

ADITZAREN ASPEKTUA

Aginduak 3 modu

Oraina

O raina

ADITZA

Ariketa

LABURPENA

ADITZA Definizioa: Aditza ekintza adierazten duen hitza da. Ekintzari buruzko informazio guztia ematen du:

• Egilea edo egileak nor diren adierazten du.
  • Adibidea:Zuk tarta ekarri duzu.
• Ekintzan parte hartzen duten beste pertsona edo elementuen berri ematen du.
  • Adibidea: Zuk tarta ekarri diozu aitari. Zuk aitari zerbait(tarta)
• Pertsonen edo elementuen kopuruaren berri ere ematen du.
  • Adibidea: Zuk tartak ekarri dizkiozu aitari Zuk aitari tarta bat baino gehiago
• Datu horiek guztiak isilpean egonik ere, informazioa aditzean ageri da beti.
  • Adibidea: DIDAZU( zuk niri gauza bat) DITUGU ( guk gauza ako),…

Aditz motak

• Aditz jokatuak eta jokatubageak.
  • Aditz jokatuak pertsona eta aldia markatzen dutenak dira.
    • Adibidea: etorri naiz( ni , orain) zebilen( hura, lehen/iragana) etorriko dira( haiek, gero)
  • Aditz jokatugabeak pertsona eta aldi guztietarako balio dutenak dira, ez baitute horrelako markarik.
    • Adibidea: joan, joatea, joateko , …

• Aditz trinkoak eta perifrastikoak
  • Aditz trinkoak aditz jokatuak dira eta hitz bakarrez osatuta daude.
    • Adibidea: zatozte, zabiltza, zekien, dakar
  • Aditz perifrastikoak ere aditz jokatuak dira eta bi hitzez osaturik daude: aditz nagusiaz eta aditz laguntzaileaz.
    • Adibidea: ETORTZEN NAIZ etortzen( aditz nagusia) naiz ( aditz laguntzailea)

JANGO DUTE jango ( aditz nagusia) dute ( aditz laguntzailea) Aditzaren aldia Definizioa: Aditzaren aldiak ekintza noiz gertatzen den zehazten du.

• Orainaldia: ekintza ORAIN gertatzen ari dela adierazten du.
  • Adibidea: Igeri egitera joango naiz.
• Lehenaldia: ekintza IRAGANEAN gertatu dela adierazten du.
  • Adibidea: Atzo, igeri egitera joan nintzen.
• Geroaldia: ekintza ETORKIZUN hurbil edo urrunean gertatuko dela adierazten du .
  • Adibidea: Bihar, igeri egitera joango naiz.

ARIKETA

ON LINE ariketak

Aditz laguntzaileak asmatu

ARIKETA 1

MUGAGABEA

Nor Nori Nork O:A:

Nor Nork O.A. Asmatuz

Aditz sistemak

ARIKETA 2

MUGAGABEA

ESKEMA

Nor Nori

Nor Nork

Nor Nork

Nor Nork

Nor Nork

Nor Nori

Nor Nori

Nor Nori

Deklinabide-kasu ez-gramatikala: NORI (datiboa)

Deklinabide-kasu gramatikalak: NORK

Deklinabide-kasu gramatikalak: NOR

DENDORA ADIERAZLEAK

PARTITIBOA (r)ik

NONGO

NON

DEKLINABIDEA ZER DEN

ARIKETAK

Euskara

Entzungo duzuna ez da berria izango.

ANTZEZPENA

ANTZEZPENA

NONGO labela

NOIZ, NOIZTIK ...

DEKLINABIDEA

D 1

3

DEKLINABIDEA

IRAKASLEA

Edurne

Deklinabide kasuak : NOREN

Deklinabide kasuak : NORENTZAT, NOREKIN

Deklinabide-kasuak: NORENGAN, NORENGANDIK, NORENGANAINO...

LABURPENA

DEKLINABIDEA Deklinabide hainbat kasu-markek osatzen dute. Marka horiek izenei, izenordainei, adjektiboei eta mugatzaileei zein zenbatzaileen erantsi ahal zaizkie. Deklinabide kasuak izendatzeko galdetzaileak erabiltzen ditugu. Adibidez: NOR kasua , NORK kasua, NOREN kasua … Deklinabide-kasu bakoitzak hiru atzizki edo marka ditu:

• Mugatu singularra gizona etorri da
• Mugatu plurala gizonak etorri dira
• Mugagabea zein gizon etorri da

NORA

NONDIK

NONDIK Gezurra

NORTZAT

ZEREZ / ZERTAZ

DEKLINABIDEA ariketa orokorrak

D 8

D 3

D 4

D 6

D 7

D 9

D 10

D 2

D 5

D 12

D 13

D 15

D 16

D 11

D 14