Interactive image

Mitologia nordycka

ze strony https://histmag.org Autor: Natalia Stawarz Licencja: wolna licencja Bogowie, ludzie i przeznaczenie – mitologia skandynawska Mitologia skandynawska i składające się na nią opowieści o bohaterach i herosach tworzą niezwykły świat baśni, który dla ówczesnych ludów nordyckich był codziennością. Światy bogów i ludzi przenikały się, czego przykładem może być jeden z wybrańców bogów – Ragnar, postrzegany jako wcielenie Odyna. Drzewo Yggdrasill, fundament nordyckiej kosmogonii (domena publiczna). Epoka wikingów była czasem łupieżczych, handlowych i osiedleńczych wypraw mieszkańców Skandynawii, określających się poza swoimi rodzimymi siedzibami nazwą wikingów, w Europie zachodniej nazywanych mianem Normanów, a we wschodniej – Rusów i Waregów. Docierali oni do krajów całej Europy, a czasem nawet poza jej granicę: do Bizancjum, na Bliski Wschód, do Azji Środkowej, północnych brzegów Afryki, a nawet Ameryki. Epokę wikingów umownie otwiera rok 793, gdy skandynawscy piraci zdobyli i splądrowali klasztor Lindisfarne. Pogański okres działań wikingów kończy bitwa pod Hastings w 1066 roku. Większość wiadomości o pogańskiej mitologii Skandynawii pochodzi dopiero z XIII wieku i jest zawarta w Eddzie poetyckiej oraz Eddzie Snorriego Sturlusona. Dalsze dane znajdują się w sagach islandzkich, sagach rodowych i sagach dawnych lat. Mitologia skandynawska odzwierciedla wierzenia i religię wikingów. Porządek świata, jego wyobrażenie oraz przeznaczenie były całkowicie podporządkowane mitologicznemu przesłaniu. Aby zrozumieć w pełni stosunek Skandynawów do ich religii oraz bogów należy przybliżyć mitologiczną kosmogonię, której fundamentem był mityczny jesion Yggdrasill – drzewo życia. Yggdrasill tworzył podstawę i oś wszystkich istniejących dziewięciu światów. Trzy główne znajdowały się w trzech korzeniach jesionu. Były to Asgard – świat bogów; Midgard – świat ludzi oraz Helheim – podziemny świat zmarłych władany przez w połowie martwą boginię Hel. Mitologia skandynawska: panteon nordyckich bogów Asgard był światem przynależącym do bóstw skandynawskich. Panteon dzielił się na dwa główne rody – Asów i Wanów. Asowie byli liczniejsi. Głową rodu i jednocześnie głównym bóstwem był Odyn – władca, bóg walki, poezji i mądrości. Do Asów przynależeli również: Frigg – żona Odyna, bogini małżeństwa i opiekunka ogniska domowego; Thor – bóg burzy i piorunów; Baldur – syn Frigg i Odyna, który uosabiał i patronował dobru, pięknu i mądrości oraz jego ślepy brat Höd, którego przeznaczeniem jest zabicie najpiękniejszego z bogów. Do ważniejszych bogów z rodziny Asów można zaliczyć także: Hönira – brata Odyna; Heimdalla – boga strzegącego Tęczowego Mostu Bifrostu; Tyra – boga wojny, walki oraz siły, Bragiego – boga skaldów i poezji oraz jego małżonkę Idunn, która posiadała złote jabłka dające bogom wieczną młodość. Ród Wanów nie był tak liczny, jednak równie znaczący, ze względu na swoją rolę – były to bóstwa płodności i urodzaju. Ten pradawny ród znany jest w mitologii jako pierwszy, który opanował umiejętność odczytywania run oraz korzystania z ich magii. Njördr był bogiem spokojnego morza oraz patronem kupców i myśliwych. Miał on dwójkę dzieci: Frejra – boga urodzaju, płodności i bogactwa oraz Freję, która także była boginią płodności, namiętności, miłości, wegetacji oraz wojny. Przypisywano jej również umiejętności panowania nad magią. Ciekawą postacią z rodu Wanów jest bogini-wiedźma Gullveig-Heid. Jako pierwsza z rodu nabyła umiejętności w dziedzinach magii i alchemii. Jej postać łączy się z pierwszą wojną między boskimi rodami. Jedną z najważniejszych postaci mitologii skandynawskiej jest Loki. Jego pochodzenie nie jest do końca jasne. Braterstwo krwi, które zawarł z Odynem, przypisywało Lokiego do rodu Asów, jednak w rzeczywistości nie przynależał on do żadnego z boskich klanów. Rodzicami Lokiego byli Farabauti i Laufey, czyli olbrzym i bogini. Tego typu związki były w świecie Asów zakazane. Może z tego właśnie powodu Loki nigdy nie został do końca zaakceptowany jako bóg. Łączył on w sobie cechy demona, olbrzyma i bóstwa, dlatego i jego natura była uważana za nieprzewidywalną, związaną z żywiołem ognia. Loki został w mitologii przedstawiany jako bóg kłamstwa. Mitologia skandynawska: bogowie i ludzie Skandynawscy bogowie, a także istoty zamieszkujące poszczególne krainy z łatwością mogły przenikać do innych światów. Wędrówki po krainie ludzi umiłował sobie zwłaszcza Odyn, który często przemierzał ziemię w przebraniu wędrowca. Ludzie spodziewali się wizyt bóstw w Midgardzie – było to dla nich rzeczą naturalną. Bogowie skandynawscy nie różnili się zbytnio wyglądem i zachowaniem od ziemskich istot, ich cechy charakteru w wielu wypadkach nie odbiegały więc od ludzi. Bogowie, jako istoty stojące pod każdym względem wyżej od ludzi, nie zdołali wyzbyć się „ludzkiej” moralności – nie potrafili opierać się pokusom, bywali zazdrośni, zawistni, zdradzali, kłamali, byli bezwzględni. Chrześcijańska wizja Boga całkowicie różniła się od postrzegania skandynawskiego panteonu. Bóg w pojęciu religii chrześcijańskiej jest istotą idealną – jego strona moralna jest nieskazitelna. Byt ludzki jest grzeszny, więc i nierówny Bogu. W chrześcijaństwie widoczna jest granica, która oddziela człowieka od Istoty wyższej. W kultach pogańskich takie granice często się zacierają. Ludzie utożsamiali się ze skandynawskimi bogami. Być może czuli z nimi bliską więź, bo wiedzieli, że aż tak bardzo pod względem moralnym się od nich nie różnią. „Uczłowieczenie” bóstw pozwalało w pewnym stopniu przewidywać wyroki boskie. Może właśnie to powodowało, że bogowie skandynawscy wydawali się ludziom tak familiarni i bliscy. Boska władza Utożsamianie się z cechami bóstw, lub nawet samymi bogami również nie było w skandynawskim społeczeństwie niczym dziwnym. Zwłaszcza elity rządzące lubiły wywodzić swój rodowód od bogów i herosów. Nadawało to znaczenia i prestiżu nazwisku rodowemu. Wśród władców najpopularniejszym „przodkiem” był Odyn, najbardziej znaczący wśród Asów bóg wojowników i władców. Wierzono, że sprawuje on opatrzność nad królami i jarlami. Król w społeczeństwie wikingów pełnił dwie główne funkcje – wojownika i wodza armii podczas wojny, ale także głównego kapłana w trakcie obrzędów ku chwale największych bogów.

Sprawdź swoją wiedzę o mitologii nordyckiej. https://czasdzieci.pl/quizy/quiz,4607cb-mitologia_nordycka.html

Test wiedzy o mitologii nordyckiej. http://testwiedzy.pl/game/6346.html

Panteon nordycki ze strony https://sfery.fandom.com/wiki/Panteon_nordycki Imię Tytuł Symbol Boska kraina Charakter Dziedzina Aegir Starzec Morza wzburzone fale oceanu Ysgard/Ysgard/Asgard chaotyczny zły morze Baldur Jasny Syn wysadzany klejnotami kielich Ysgard/Ysgard/Asgard neutralny dobry piękno, charyzma Bragi Przyjaciel Skalda harfa Elizjum/Eronia/Harfie Ognisko i Ysgard/Ysgard/Asgard neutralny dobry poezja, muzyka Forseti Rozjemca szale Ysgard/Ysgard/Asgard praworządny dobry sprawiedliwość Frey Słoneczny Strumień chmura w kształcie łodzi Ysgard/Ysgard/Wanaheim neutralny dobry blask słońca, deszcz, urodzaj, konie Freja Pani Ognia płomień w kształcie kobiety Ysgard/Ysgard/Wanaheim chaotyczny neutralny miłość, pasja, płodność ludzka Frigg Matka Niebo kołowrotek Ysgard/Ysgard/Asgard praworządny neutralny niebo, domowe życie, małżeństwo Heimdall Orle Oko róg Ysgard/Ysgard/Asgard praworządny neutralny światło, czuwanie Hel Bezlitosna jej półczarna, półbiała twarz Szare Pustkowia/Niflheim/Niflheim neutralny zły śmierć, choroba Idun Dawca Młodości jabłka Ysgard/Ysgard/Asgard i Elizjum/Eronia/Harfie Ognisko chaotyczny dobry młodość, wiosna Loki Prowokator czerwone i czarne buty Pandemonium/Pandesmos/Zimowe Korytarze i Ysgard/Ysgard/Asgard chaotyczny zły oszustwa, konflikt Magni Nieugięty góra Ysgard/Ysgard/Asgard chaotyczny dobry siła Modi Nieugięty skrzyżowane miecz i młot Ysgard/Ysgard/Asgard chaotyczny dobry dzielność, szał berserkera Njord Bóg Morza i Wiatrów złota moneta Ysgard/Ysgard/Asgard neutralny dobry handel, morze, wiatr Norny Córki Przeznaczenia kij z trzema gałęziami Zewnętrze/Studnia Urd neutralny przeznaczenie Od Światło Słoneczne słoneczny dysk Ysgard/Ysgard/Asgard chaotyczny dobry światło, słońce, podróż Odyn Wszechojciec pojedyncze niebieskie oko Ysgard/Ysgard/Asgard chaotyczny dobry wojna, mądrość, poezja, wiedza Sif Złotowłosa uniesiony miecz Ysgard/Ysgard/Asgard chaotyczny dobry doskonałość, umiejętność Skadi Bogini Gór, Śnieżna Bogini górski szczyt Ysgard/Muspelheim/Muspelheim neutralny ziemia, góry Surtur Władca Ognistych Olbrzymów płonący miecz Ysgard/Muspelheim/Muspelheim praworządny zły ogniści giganci, zniszczenie ogniem Thor Bóg Grzmotu młot Ysgard/Ysgard/Asgard chaotyczny dobry grzmot, pogoda, niebo, uprawy Thrym Jednoręki miecz Ysgard/Ysgard/Jotunheim chaotyczny zły mróz, lód Tyr Srogi Kazalnik, Okaleczony Bóg, Ślepy Suzeren, Okaleczony waga w równowadze spoczywająca na młocie wojennym Ysgard/Ysgard/Asgard i Celestia/Lunia/Sąd praworządny dobry dzielność, prawo, szermierka Ull Łowca długi łuk Ysgard/Ysgard/Wanaheim chaotyczny neutralny łowiectwo, łucznictwo, zima Walkirie Wybierające Poległych kobieta w rogatym hełmie Ysgard/Ysgard/Asgard chaotyczny neutralny upadli bohaterowie Widar Milczący żelazny but Ysgard/Ysgard/Asgard chaotyczny dobry siła, cisza