Historia książki

Biblioteka szkolnaSP Nr1 w Krościenku n.D.

Historia książki

Pierwsza książka nie przypominała nam znanych książek. Miała ręce i nogi, umiała mówić a nawet śpiewać, bo to była żywa książka–człowiek książka. Istniała ona w dawnych czasach, gdy ludzie nie znali liter ani papieru i nikt nie znał atramentu, a wszystkie prawa, wierzenia oraz podania przechowywano w pamięci ludzkiej.

Jak wyglądała pierwsza książka?

Żywa książka

Początek rozwoju

Pismo obrazkowe–(piktograficzne) powstało z rysunków przedstawiających w formie uproszczonej pojęcie dla przekazania myśli. Rysunki te, ludzie pierwotni, kreślili na skałach w pieczarach, będących ich schronieniem, na korze drzewnej lub skórze, potem na kamieniu. Wyrażają one myśli przy pomocy rysunków, nie mających jeszcze bezpośredniego związku z dźwiękami mowy np. uproszczone postacie ludzkie z łukami i zwierzę ze strzałą w nim tkwiącą - zawiadamiały o pomyślnych łowach.

Pismo obrazkowe

ok 30 tys. lat temu

Sumeryjski pisarz używał rylca, którym często był kawałek trzciny. Rolę notatnika pełniła tabliczka z miękkiej gliny - można było w niej żłobić. Początkowo żłobiono prymitywne obrazki – ideogramy — symbolizujące konkretne wyrazy. W miarę rozwoju pisma zastępowały je bardziej abstrakcyjne zestawy linii ; z czasem wyrażające również sylaby. Miękka glina była jednak nietrwała, ale była to też zaleta. Tabliczkę można było zetrzeć, ponownie ugnieść i uformować, Gdy zapisane treści były szczególnie ważne utrwalano je wypalając tabliczkę. Dzięki temu zapiski dokonane przed tysiącami lat przetrwały próbę czasu. Termin „pismo klinowe” stosuje się do pism, których znaki łączą się za pomocą kresek w kształcie klinów, ćwieków lub stożków. Po raz pierwszy pojęcia tego użył Thomas Hyde w XVII wieku. Pismo klinowe określane też było jako pismo grotowe.

Pismo klinowe na glinianych tabliczkach

od ok. 3500 lat p.n.e.

Gliniane tabliczki

Hieroglify (święte znaki) to potoczna nazwa starożytnego pisma egipskiego, używanego od III tys.p.n.e. Najbardziej znane są hieroglify egipskie odczytane przez J.F. Champolliona w 1822 r. z inskrypcji na kamieniu z Rosetty

Hieroglify

Papirus to materiał pisarski otrzymywany z rośliny o tej samej nazwie występującej m.in.na bagnistych terenach w delcie Nilu w Egipcie. Ponieważ papirus był materiałem dosyć łamliwym, zwijano go w tzw. zwoje. Pisano tylko po jednej stronie a tekst układano kolumnami.

Papirus

od 3000 p.n.e..

Zwoje papirusowe

Starożytna Grecja i Rzym

Tabliczki woskowe były popularne u starożytnych Rzymian i Greków Wykorzystywano je w administracji, do zapisywania tekstów o doraźnym znaczeniu (notatki, ćwiczenia szkolne, brudnopisy dokumentów). W tabliczkach drewnianych wydrążano warstwę wewnętrzną i wlewano w nią cienką warstwę roztopionego wosku. Po zastygnięciu pisano po wosku metalowym rylcem. Na brzegu tabliczki miały otwory, przy pomocy których można je było połączyć. Po Przeczytaniu można było treść zamazać i napisać np. odpowiedź zwrotną.

Tabliczki woskowe

od XV w p.n.e.

To znana nam forma książki, w której karty złączone są (szyte, klejone) na jednym z brzegów nazywanego grzbietem. Karty kodeksu są z papirusu, pergaminu, albo papieru. Forma ta, stosowana od końca I wieku n.e. do dziś

kodeks

Papier wynaleziono w Chinach około 105r. Dotarł do Europy w XI wieku . Pierwsza w Polsce papiernia powstała pod Krakowem (w Prądniku Czerwonym w roku 1491. Od 1510 roku jej właścicielem był drukarz i przedsiębiorca Jan Haller.

Papier

Pergamin zastąpił papirus. Pergamin był wykonany z garbowanej skóry owczej, koźlej lub cielęcej. Na pergaminie pisano trzciną a od V wieku –gęsim piórem

Pergamin

od ok. I w. n.e.

Niektóre kodeksy rękopiśmienne odznaczały się bardzo wysokim poziomem artystycznym (oprawa książki, iluminacja, inicjał).W średniowieczu rozwinęłą się sztuka iluminacji czyli ozdabiania kart ornamentami, ilustracjami i incjałami.

Kodeksy rękopiśmienne

do XV w.

Karta pierwszej drukowanej Biblii ok. 1455 r.

INFO

Ruchoma czcionka

Genialnie wynalazek ruchomych czcionek zakończył średniowiecze i zaczął nowy rozdział w dziejach kultury a datę wynalezienia druku uznaje się rok 1450, w którym Jan Gutenberg, złotnik i drukarz z Moguncji, wydrukował pierwszą książkę tzw. Biblię Gutenberga Wcześniej drukowano techniką drzeworytu ( na drewnianych blokach ryto lustrzane odbicie tekstu). Najstarsza znana drukowana książeczka ukazała się w Chinach w 868 roku i była w kształcie zwoju. Później pojawiły się książki także w formie tzw. kodeksu, czyli w dzisiejszej książkowej postaci. Drukowano też tym sposobem w Chinach od X wieku pierwsze banknoty pieniężne i karty do gry - około 969 roku.

Wynalazek druku

1450 r

ebook

E-book (także: eBook, książka elektroniczna, publikacja elektroniczna, e-książka) – publikacja książkowa, zapisana w formie elektronicznej, składająca się z tekstu, zdjęć lub obu, odczytywana za pomocą odpowiedniego oprogramowania, na ekranach komputerów lub innych urządzeń elektronicznych.

XXI w.

Książka elektroniczna

Date 8-15 maja 2020

dziękuję za uwagę

Krystyna Walosik