Budowa słowotwórcza wyrazów

Temat: Budowa słowotwórcza wyrazów.

Monika Szkliniarz

m m m m m m m m m m m m b b b b b b b b b b b b b b

o o o o o o o o o o o o o o o o u u u u u u u u u u u u u u u

e e e e e e e e e e e e e e e e e a a a a a a a a a a a a a a

Słowotwórstwo to dział językoznawstwa (nauki o języku), który zajmuje się budową wyrazów oraz sposobami tworzenia nowych wyrazów na podstawie już istniejących.

CZYM JEST SŁOWOTWÓRSTWO?

VS

wyraz podstawowy

temat słowotwórczy (podstawa słowotwórcza)

formant

wyraz pochodny

cząstka, za pomocą której tworzy się nowy wyraz

część wspólna wyrazu pochodnego i wyrazu podstawowego (mogą w nim występować oboczności)

wyraz, który został utworzony od innego słowa (od wyrazu podstawowego); w jego skład wchodzą:

wyraz, od którego utworzono inne wyrazy

ZAPAMIĘTAJ!

- wymianie niektórych samogłosek, np.: a : e (las : leśny), a : ó (skracać : skrót), e : ó (kościelny - kościół), ó : o (stołowy : stół); - wymianie niektórych spółgłosek, np.: ch : sz (mucha : muszka), g : ż (bieg : bieżnia), k : cz (rak : raczek), l : ł (malec : mały), r : rz (rower : rowerzysta), c : t (świeca : świetlik); - wymianie spółgłoski twardej na miękką, np.: b : b' (żaba : żabi), n : ń (pan : pański : panienka); - pojawieniu się samogłoski tylko w niektórych wyrazach w rodzinie (wymianie samogłoski na tzw. końcówkę zerową) zapisywaną jako ∅, np.: e : ∅ (mech : mchowaty), o : ∅ (wyborca : wybrać)

OBOCZNOŚCI POLEGAJĄ NA:

wymiana, zanik lub pojawienie się głosek

OBOCZNOŚĆ

PRZEDSZKOLNY

SZKOŁA

PRZEDSZKOLE

NAUCZANIE

NAUCZYCIEL

NAUKA

BLUZECZKA

BLUZA

BLUZKA

W każdym zestawie uporządków podane wyrazy - od podstawowego do pochodnego. Wskaż formanty w wyrazach pochodnych.

ZADANIE

Słowotwórstwo jest jak budowanie z klocków!

DLA UTRWALENIA WIADOMOŚCI

Obejrzyjcie kilkuminutowy filmik, który utrwali wiadomości dotyczące wyrazów podstawowych i pochodnych.

DLA UTRWALENIA WIADOMOŚCI

ZADANIE DO WYKONANIA W ZESZYCIE PRZEDMIOTOWYM

Od wyrazu podstawowego utwórz wyraz pochodny o znaczeniu podanym w nawiasie. a) mówić - (osoba, która zajmuje się mówieniem) .................... b) kwiat - (miejsce, w którym sprzedaje się kwiaty) .................... c) pies - (zdrobnienie) .................... d) malować - (zakończyć czynność malowania) .................... e) podróż - (osoba, która podróżuje) .................... f) nauczyciel - (kobieta wykonująca ten zawód, płeć żeńska) - .................... g) suszyć - (urządzenie, które suszy) ................... h) honor - (przymiotnik od rzeczownika "honor") ....................

Dziękuję za uwagę.