Środki stylistyczne
Hanna Koniorczyk
Created on May 6, 2020
More creations to inspire you
RAINFOREST
Interactive Image
THE MOST FAMOUS SELFIE IN THE WORD
Interactive Image
HAPPY HALLOWEEN
Interactive Image
THE NEXT STATION
Interactive Image
STONEHENGE
Interactive Image
MACHU PICCHU
Interactive Image
FIRST MAN ON THE MOON
Interactive Image
Transcript
Środki stylistyczne i ich funkcje
Epitet
To określenie rzeczownika, najczęściej wyrażone przymiotnikiem.
Funkcje epitetów: - uplastyczniają wiersz, - wpływają na wyobraźnię czytelnika, - wzbogacają treść.
Określeniem nie zawsze jest przymiotnik. Czasem może to być liczebnik czy rzeczownik. - (Wieża) Babel - piętnasta (książka)
Przykłady: drewniany (stół) niebieska (sukienka)
Metafora
Inaczej przenośnia. Zespół słów, w których znaczenie jednych zostaje przeniesione na znaczenie pozostałych słów. Trzeba dostrzec między nimi, mniej lub bardziej odległe pokrewieństwa.
Metafora potocznaMetafora poetycka
- używasz ich na co dzień
- wymaga znajomości kontekstu utworu
Przykłady: - odpłynąć marzeniami
Funkcje matafor: - uplastycznianie, - wpływanie na wyobraźnię, - zmuszenie do przemyśleń.
Animizacja
Jej matką jest metafora.
Funkcje animizacji: - wpływają na wyobraźnię, - ożywiają przedmioty, rzeczy, pojęcia, zjawiska.
Przykłady: - chmury biegną po niebie.
Ożywienie - nadawanie przedmiotom, zjawiskom, rzeczom, pojęciom cech istot żywych.
Personifikacja
Przykład: - Lis przemówił do zgromadzonych
Jej matką jest metafora.
Uosobienie - nadawanie zwierzętom, roślinom, przedmiotom, zjawiskom cech ludzkich.
Funkcje personifikacji: - wpływanie na wyobraźnię, - nadawanie cech ludzkich.
Porównanie
Funkcje porównania: - uplastycznienie wiersza, - wpływanie na wyobraźnię czytelnika, - uwydatnienie podobnych cech.
Porównanie homeryckie: - porównanie, którego jeden człon jest rozbudowanym opisem, - nadal szukamy cech podobnych, - występuje w trenie V (śmierć Urszulki porównana do ścięcia drzewka oliwkowego).
Zestawienie ze sobą dwóch pojęć, rzeczy, przedmiotów, zjawisk w przeróżnych konfiguracjach mające na celu wskazanie wzajemnego podobieństwa.
Przykład: - usta jak maliny
Eufemizm
Warto używać eufemizmów w niektórych sytuacjach życiowych, żeby nie wyjść na prostaków i gburów.
Funkcje eufemizmów: - uplastycznianie wypowiedzi, - wpływanie na wyobraźnię czytelnika, - wyrażanie pozytywnego stosunku do odbiorcy.
Przykład: - mijać się z prawdą (kłamać)
To taki wyraz lub zwrot, którego używamy w celu zastąpienia słowa, które - z jakichś względów - nie może być użyte w danym momencie.
Peryfraza
To zastąpienie danego wyrazu grupą innych wyrazów, które są metaforycznym lub opisowym równoważnikiem jego znaczenia.
Funkcje peryfraz: - uplastycznienie, - zwrócenie uwagi na ozdobność stylu, - poszerzenie tematu, - wpływanie na wyobraźnię.
Przykład: - ujął ją sen żelazny (umarła)
Często spotkasz ten środek stylistyczny w poezji.
Oksymoron
Zestawienie wyrazów oparte na sprzeczności.
Funkcje oksymoronów: - powodują zdziwienie, zaskoczenie, - zmuszają do przemyśleń, - podkreślają sprzeczność, - wpływają na wyobraźnię.
Przykład: - sucha woda
Oksymorony występują w popularnej kolędzie: ogień krzepnie, blask ciemnieje, ma granice - Nieskończony.
Alegoria
To pojęcie związane jest również ze sztuką - malarstwem.
Przykład: - lis (spryt)
Funkcje alegorii: - zmuszają do przemyśleń, - wzbogacają interpretację tekstu, - zmuszają do szukania zależności.
Motyw lub zestaw motywów, które oprócz znaczenia dosłownego mają też znaczenie ukryte.
Symbol
Funkcje symboli: - wpływają na wyobraźnię, - wpływają na emocje czytelnika, - zmuszają do przemyśleń, - wzbogacają interpretację, - zmuszają do szukania zależności.
Motyw lub zespół motywów w dziele, które zastępują określony przedmiot, zdarzenie lub pojęcie, a znaczenia trzeba się domyśleć.
Symbol często myli się z alegorią. Oba te środki stylistyczne mają ukryte znaczenia. Alegoria - ma sens jednoznaczny. Symbol - ma sens wieloznaczny.
Przykład: Lew - symbol władzy, potęgi, mocy, siły
Onomatopeja
Przykład: - bum, bum, - szeleści.
Wyrazy, które naśladują dźwięku otaczającego nas świata.
Funkcje onomatopei: - pozwalają odtworzyć dźwięki natury, - wpływają na wyobraźnię, - wpływają na emocje czytelnika, - uatrakcyjniają wypowiedź.
Jest bardzo popularna w komiksach.
Neologizm
Miron Białoszewski był chyba znawcą w tym temacie. "Namuzowywanie" MuzoNatchniuzotakcikońcówkowujęz niepisaniowościnatreśćmiościiuzo
To nowo utworzony wyraz.
Przykład: - kałużyści
Funkcje neologizmów: - nadają nowe nazwy istniejącym już przedmiotom, zjawiskom itp., - poznajemy punkt widzenia i autora, - pobudzają wyobraźnię.
Archaizm
To wyraz, konstrukcje składniowe, które wyszły z użycia. Są przestarzałe względem języka danej epoki.
Funkcje archaizmów: - oddanie charakteru epoki, - urozmaicenie języka, - osiągnięcie pożądanego humoru, - osiągnięcie pożądanego patosu.
Przykład: - waćpan
By zrozumieć tekst autorstwa np. Jana Kochanowskiego, często potrzebujesz wyjaśnień właśnie archaizmów.
Zdrobnienie
To wyraz, który wyraża pozytywne nastawienie do kogoś/czegoś lub podkreśla mały rozmiar.
Funkcje zdrobnień: - podkreślają pozytywne nastawienie do czegoś, - uwydatniają mały rozmiar czegoś, - potęguje cechę znaczeniową wyrazu, - wpływają na wyobraźnię czytelnika.
Przykład: - Kasieńka - domek
Jeśli komuś chcesz "słodzić" - używaj zdrobnień.
Zgrubienie
To wyraz, który wyraża negatywne nastawienie do kogoś/czegoś lub podkreśla duży rozmiar.
Funkcje zgrubień: - podkreślają negatywne nastawienie do czegoś, - uwydatniają duży rozmiar czegoś, - potęguje cechę znaczeniową wyrazu, - pobudzają wyobraźnię.
Przykład: - psisko
Czasem użycie zgrubienia może zostać odebrane jako pogarda.
Wykrzyknienie
To wyraz, grupa wyrazów lub zdanie wykrzyknikowe, eliptyczne, wtrącone w tok wypowiedzi, często w formie apostrofy.
Funkcje wykrzyknień: - oddają emocje autora, podmiotu lirycznego, - potęgują cechę znaczeniową wyrazu, - zwracają uwagę na ważność wyrazu, zadnia, - potęguje ekspresję.
W mowie zaznaczamy wykrzyknienia odpowiednią intonacją, w piśmie - wykrzyknikami.
Przykład: - „(...) Nagle zerknął do lusterka...Nie chce wierzyć... Znowu zerka.Znalazł! Są! Okazało się,Że je ma na własnym nosie (...)“
Apostrofa
Przykład: - "Litwo! Ojczyzno moja!
Funkcje apostrof: - podkreślenie ważności adresata, - jest sposobem na kontakt z odbiorcą, - nadaje tekstowi podniosły charakter.
To bezpośredni zwrot do adresata.
Apostrofy znajdziesz nie tylko w poezji.
Anafora
Funkcje anafor: - podkreślenie ważności słów, zwrotów, - zwrócenie uwagi na fragment wiersza, - wpływanie na rytmizację utworu.
Anafora jest jednym z typów powtórzenia.
To powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na początku kilku kolejnych zdań, wersów, strof.
Przykład: "Precz z moich oczu... Precz z mego serca... Precz z mej pamięci..."
Pytanie retoryczne
Funkcje pytań retorycznych: - podkreślają punkt widzenia autora, - zdradzają emocje autora, - wzmacniają uwagę odbiorcy, - wpływają na wyobraźnię czytelnika.
Przykład: - czy ja mówię po chińsku?
Możesz używać pytań retorycznych, pisząc przemówienie. To przykuwa uwagę odbiorcy.
Pytanie, na które nie oczekuje się odpowiedzi, bo jest ona ogólnie znana.
Przerzutnia
Przykład: I nie miłować ciężko, i miłować Nędzna pociecha (...)
To przerzucenie do następnego wersu wyrazu lub kilku wyrazów należących treściowo do wersu poprzedniego.
To największa zmora sprawnego odczytywania poezji.
Funkcje przerzutni: - zaakcentowanie treści, - zwiększenie tempa, - wpływanie na dynamikę, - pobudzanie wyobraźni czytelnika.
Wyliczenia
Przykład: - Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt - żywot ludzki słynie. Słońce więcej nie wschodzi to, które raz minie,
To wymienienie w szeregu analogicznie zbudowanych zdań coraz to nowych elementów tej samej kategorii.
Funkcje wyliczeń: - zwrócenie uwagi na konkretne treści, - wpływanie na rytmizację utworu, - wpływanie na wyobraźnię.
Wyliczenia przydają się w zabiegach perswazyjnych.
Dziękuję za uwagę!
Hanna Koniorczyk