Interactive image

Dziś 174 urodziny obchodziłby: Henryk Sienkiewicz (Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz herbu Oszyk, kryptonim „Litwos”, „Musagetes”, pseudonim „Juliusz Polkowski”, „K. Dobrzyński”), ur. 5 maja 1846 r. w Woli Okrzejskiej na Podlasiu w powiecie łukowskim- polski nowelista, powieściopisarz i publicysta; laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1905 r. za całokształt twórczości. Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej herbu Oszyk. Od 1855 r. przebywał w Warszawie, gdzie uczęszczał do kilku gimnazjów. W szkole interesował się głównie historią i literaturą (Homer, Mickiewicz, Słowacki, Walter Scott i Aleksander Dumas). W roku 1864 zdobył swą pierwszą nagrodę za wypracowanie „Mowa Żółkiewskiego do wojska pod Cecorą” . W latach 1866–71 studiował w Szkole Głównej Warszawskiej, potem na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim (nie złożył jednak egzaminu końcowego). Początkowo studiował na wydziale lekarskim, później prawo, a ostatecznie przeniósł się na wydział filologiczno-historyczny. Pierwszą próbę literacką podjął w 1867 r., gdy napisał wierszowany utwór „Sielanka młodości”, został jednak odrzucony przez „Tygodnik Ilustrowany”. Postanowił pisać prozę – napisał swoją pierwszą powieść „Ofiara” , która nie zachowała się. W 1869 roku debiutował jako dziennikarz recenzją sztuki teatralnej w „Przeglądzie Tygodniowym” oraz w i „Tygodniku Ilustrowanym” rozprawką historyczno-literacką o Mikołaju Sępie-Szarzyńskim. W latach 1869–1872 publikował artykuły krytyczne w „Przeglądzie Tygodniowym”, a w 1873 roku podjął współpracę z konserwatywną „Gazetą Polską”, w której publikował cykle felietonów podpisując się pseudonimem „Litwos”. W tym czasie przebywał w środowisku cyganerii artystycznej, zwłaszcza związanym z salonem aktorki – Heleny Modrzejewskiej. Początkowo pozostawał pod wpływami pozytywizmu, w latach 80. zbliżył się do obozu konserwatywnego. W 1876–78 przebywał w Stanach Zjednoczonych, później — we Francji. Wielką popularność przyniosły mu relacje z dalekich podróży: „Listy z podróży do Ameryki” (1876–1878) oraz „Listy z Afryki” (1891–1892). Swoją przyszłą żonę – Marię Szetkiewiczównę spotkał po raz pierwszy w Szczawnicy w 1879 r., poślubił ją w 1881 r. Miał z nią dzieci; Henryka Józefa i Jadwigę Marię. W 1985 r. jego żona zmarła na gruźlicę. Twórczość literacką rozpoczął nowelami – napisał ich ponad czterdzieści. Posługiwał się różnymi formami: humoreską, gawędą, obrazkiem obyczajowym, pamiętnikiem. Najbardziej znane jego nowele to: „Janko Muzykant”, „Orso”, „Komedia pomyłek”, „Przez stepy”, „Sachem”, „Szkice węglem”, „Latarnik”, „Bartek Zwycięzca”, „Za chlebem”. Największą popularność przyniosły pisarzowi powieści, zwłaszcza o tematyce historycznej. Pierwszym większym utworem Sienkiewicza jest opowieść z życia studenckiego „Na marne” (1872). W 1880 r. napisał utwór historyczny „Niewola tatarska” i pracował nad powieścią historyczną „Ogniem i mieczem”. Początkowo zatytułowana „Wilcze gniazdo” i ukazywała się w odcinkach na łamach warszawskiego „Słowa” i krakowskiego „Czasu”. Powieść cieszyła się dużą popularnością. W drugiej połowie lat 80-tych i na początku lat 90-tych powstały kolejne powieści Sienkiewicza: „Potop” „Pan Wołodyjowski”, „Bez dogmatu”, „Rodzina Połanieckich” i „Quo vadis”, która została przetłumaczona na 57 języków, w tym na arabski, japoński i esperanto i opublikowana w ponad 70 krajach. „Quo vadis” wielokrotnie adaptowano i wystawiano na deskach teatrów, ukazała się nawet opera, a w 1913 roku zostało po raz pierwszy sfilmowane. Potem książka była ekranizowana jeszcze kilkakrotnie. W 1900 r. ukończył powieść „Krzyżacy”. W 1905 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla za całokształt twórczości. W 1910 w „Kurierze Warszawskim” ukazała się w odcinkach powieść dla młodzieży „W pustyni i w puszczy”. Po wybuchu I wojny światowej Sienkiewicz wyjechał do Szwajcarii, gdzie wraz z Ignacym Janem Paderewskim był jednym ze współzałożycieli Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Zmarł 15 listopada 1916 w Vevey w Szwajcarii i został tam pochowany. W 1924 r. prochy pisarza uroczyście sprowadzono do Polski i złożono w Warszawie w podziemiach katedry św. Jana. Jego prawnukiem jest były minister spraw wewnętrznych Bartłomiej Sienkiewicz. (zm. 15 listopada 1916 r. w Vevey)