Zachowania prospołeczne

Zachowania prospołeczne

"Zachowanie prospołeczne to działanie dla dobra innej osoby"

1. Ofiarność - w swej intencji ma przynieść korzyść drugiej osobie, a nie zewnętrzną nagrodę dla pomagającego

Typy zachowań prospołecznych

2. Altruizm - to dążenie do pomagania innym ludziom, nawet jeśli dla jednostki koszty pomagania są wyższe niż korzyści.

Dlaczego ludzie pomagają?

1. Korzyści genetyczne i materialne2. Aprobata i pozycja społeczna3. Zarządzanie wizerunkiem własnej osoby4. Zarządzanie nastrojami i emocjami

Ad. 1. Ewolucyjne

spojrzenie na pomaganie

W. D. Hamilton (dostosowanie łączne) - działanie na rzecz innych ma na celu przekazanie genów, a nie przetrwanie. Pomoc powinna być udzielana przede wszystkim krewnym.

Dostosowanie łączne - zdolność genów danej jednostki do przetrwania.

R. Trivers (pomoc odwzajemniana) - pomaganie często odbywa się na zasadzie wzajemności i współpracy, a ci, którzy pomagają odnoszą korzyści, kiedy otrzymują pomoc w zamian.

Pomoc odwzajemniana - pomaganie stanowiące rewanż za udzieloną wcześniej pomoc.

Ludzie niekiedy pomagają, by zwiększyć swoje dostosowanie łączne (możliwość przetrwania własnych genów). Ten cel można osiągnąć za pomocą takich środków, jak pomaganie krewnym czy dzielenie się z osobami niespokrewnionymi, które prawdopodobnie się zrewanżują (pomoc odwzajemniana)

Genetycy odkryli, że skłonność do udzielania pomocy można przypisać w równym stopniu czynnikom genetycznym jak i pozagenetycznym.Duże oddziaływanie przypisać należy uczeniu się i środowisku, co jest optymistyczne dla osób, które mają nadzieję, że potrafią wykształcić orientację prospołeczną zwłaszcza u dzieci.

Ad. 2 Aprobata i pozycja społeczna

Ludzie mogą pomagać, by zdobyć prestiż i aprobatę społeczną.Osoby, które mają dużą potrzebę aprobaty są bardziej skłonne do pomagania w sytuacjach publicznych.Podstawową normą pomagania jest norma odpowiedzialności społecznej.Mężczyźni pomagają więcej, kiedy sytuacja wymaga heroicznej, bezpośredniej pomocy na rzecz obcego potrzebującego. Kobiety pomagają więcej, gdy sytuacja wymaga opiekuńczych i wspierających zachowań dla kogoś, z kim są związane.

Norma odpowiedzialności społecznej - obowiązująca w społeczeństwach zasada, że ludzie powinni pomagać tym, którzy potrzebują ich pomocy.

Rozproszenie odpowiedzialności - skłonność każdego członka grupy do zmniejszania własnej odpowiedzialności za działanie poprzez przerzucenie odpowiedzialności na pozostałych członków grupy.

Niewiedza wielu - zjawisko, które zachodzi, gdy obserwatorzy sytuacji krytycznej starają się wyglądać na opanowanych i przekazują sobie nawzajem mylne sygnały, że nie ma potrzeby działać.

Przykład "Niewiedzy wielu" - eksperyment Latane i Darley

Badacze przez przewody wentylacyjne pompowali dym do laboratorium, w którym uczestnicy badania wypełniali kwestionariusze. W 78% przypadków ci spośród badanych, którzy byli sami w pokoju, opuszczali go, by zgłosić, że w pomieszczeniu pojawił się dym.Niebezpieczeństwo to było zgłaszane dużo rzadziej - zaledwie w 10% - przez grupy trzyosobowe, które zawierały jedną osobę badaną i dwie współpracujące z eksperymentatorami, poinstruowane, by zachowywały się tak, jakby nie było powodu do alarmu.

Latane i Darley umieszczali badanych w osobnych kabinach, w których rozmawiali ze sobą za pomocą mikrofonów. W rzeczywistości zawsze badana była tylko jedna osoba, która słyszała głosy nagrane na taśmie. W pewnym momencie jeden z wirtualnych uczestników symulował napad padaczki. Gdy studenci myśleli, że są jedynymi świadkami 85% z nich zaczęło szukać potrzebującego. W przypadku dwóch świadków (w tym badany) procent ten zmalał do 62%, a gdy dodatkowych świadków było 4, zaledwie 31% osób pospieszyło z pomocą.Gdy studenci myśleli, że są jedynymi świadkami 85% z nich zaczęło szukać potrzebującego. W przypadku dwóch świadków (w tym badany) procent ten zmalał do 62%, a gdy dodatkowych świadków było 4, zaledwie 31% osób pospieszyło z pomocą.

"Niewiedza wielu" - eksperyment

Lęk przed dezaprobatą społeczną często hamuje impuls do udzielania pomocy w szczególnie kłopotliwych sytuacjach potencjalnego zagrożenia - w konfrontacjach fizycznych między mężczyzną a kobieta.

Ad. 3 Zarządzane wizerunkiem własnej osoby

Każde znaczące działanie, jakie podejmujemy, kształtuje nasze myślenie o sobie samych.Ponieważ zachowania prospołeczne mogą oddziaływać na to, jak ludzie spostrzegają samych siebie, posługują się oni tymi zachowaniami zarówno po to, by poprawić, jak i zweryfikować definicję Ja.Osoby posiadające utrwalone normy religijne i normy osobiste dotyczące pomagania, pomagają, by postępować zgodnie z wizerunkiem własnej osoby.Etykiety, jakie inni stosują wobec nas, oddziałują na nasz wizerunek własnej osoby. Dlatego, kiedy określają nas mianem hojnych czy dobrych, stajemy się bardziej skłonni do pomagania.

Normy osobiste - zinternalizowane wartości i przekonania, które wspólnie tworzą wewnętrzne standardy jednostki dotyczące postępowania. Wew. standardy istnieją wew. osoby, a nie poza nią. Normy religijne - sondaże społeczne wskazują, że ludzie, którzy deklarują bardzo silne przekonania religijne, ponad 2x częściej dobrowolnie poświęcają swój czas, by pomóc potrzebującym niż pozostała część populacji.

Etykiety prospołeczneJ. Grusec i jej współpracownicy zauważyli, że dzieci, które otrzymały etykietę dobrych i pomocnych, częściej niż inne anonimowo przekazywały zdobyte w eksperymencie nagrody kolegom i koleżakom. Trzy tygodnie później te same dzieci nadal chętniej pomagały innym.Etykiety prospołeczne oddziałują także na dorosłych.

Ad. 4 Zarządzanie nastrojami i emocjami

Ponieważ udzielanie pomocy jest doświadczane jako nagradzające, może być wykorzystywane przez pomagającego do uwolnienia się od nieprzyjemego stanu emocjonalnego.W sytuacjach krytycznych ten nieprzyjemny stan polega na zdenerwowaniu, które prowadzi do pomagania przede wszystkim wówczas, gdy: pobudzenie jest silne, ofiarę i pomagającego łączy związek, podobieństwo - poczucie My i redukcja pobudzenia wiąże się z małymi kosztami a dużymi nagrodami.W sytuacjach niekrytycznych pomaganie może rozproszyć nieprzyjemny stan smutku. Chwilowo zasmucone osoby pomagają więcej, gdy: są w wieku od ok 13 r. ż., uznają, że osobiste zyski z pomagania przewyższają koszty i spostrzegają pomaganie jako możliwość wpływania na swój nastrój.

Hipoteza zarzadzania nastrojem - przekonanie, że pomaganie jest taktyką, wykorzystywaną czasem przez człowieka do wywierania wpływu na własny nastrój.Zgodnie z tą hipotezą, ludzie posługują się pomaganiem, by zarządzać jednym, ściśle określonym nastrojem - chwilowym smutkiem.

Ludzie często pomagają, by pozbyć się smutku. Udzielenie komuś pomocy może stać się wzmacniającym doświadczeniem, które poprawia nastrój.

Szkoła jako miejsce kształtowania postaw prospołecznych

Można wyodrębnić grupę czynników, które wpływają na kształtowanie zachowań prospołecznych w środowisku szkolnym:* osobowość i rola nauczyciela oraz styl kierowania zespołem klasowym* pozycja społeczna uczniów i ich więź z klasą wynikająca z tej pozycji* funkcje pełnione przez ucznia w klasie

Istotny wpływ na poziom zachowania prospołecznego dzieci ma osobowość i rola nauczyciela. Oddziaływanie osobowości nauczyciela zaznacza się szczególnie w pierwszych latach nauki szkolnej dziecka Wpływ osobowości nauczyciela jest w tym okresie znaczny, zarówno w związku z licznymi kontaktami nawiązywanymi z uczniami, jak również dlatego, że cieszy się on wśród nich zazwyczaj dużym autorytetem.Do cech osobowości nauczyciela wpływających na proces kształtowania się prospołecznych uczniów należy życzliwa postawa przejawiana w stosunku do uczniów.

Rola nauczyciela

• Nauczyciel okazujący uczniom ciepło i wsparcie sprawia, że bardziej pozytywnesą relacje pomiędzy uczniami w klasie i częściej są oni skłonni do zachowań prospołecznych.
• Nauczyciel dostarcza także swym uczniom modeli prospołecznego zachowaniasię poprzez sprzyjanie zaspokojeniu ich potrzeby bezpieczeństwa i uznania społecznego, wpływanie na ukształtowanie atmosfery współpracy i współdziałania
• Dodatni wpływ na uczniów wywiera sprawiedliwe postępowanie nauczyciela jednakowe traktowanie wszystkich uczniów, unikanie faworyzowania niektórych z nich Nauczyciel może dostarczać uczniom modeli zorganizowanego działania przez osobiste uczestniczenie w różnych formach aktywności społecznej.

• zgodnie z doniesieniami mediów podczas zamachów terrorystycznych 11 września 2001 r. na World Trade Center w Nowym Jorku pewien pracownik pierwszej wieży pomagał swoim współpracownikom dotrzeć do ewakuacyjnej klatki schodowej.
• Po tym, jak pomógł wydostać się jednej osobie, wrócił do płonącego budynku, by pomóc kolejnym. W tym przypadku koszt pomocy był ogromny, bohater stracił życie (Stewart, 2002).

Ludzie chętniej pomagają osobom, które wydają im się w jakiś sposób bliskie.