AUSTRALIA

Terra Australis to łacińska nazwa oznaczająca 'ziemię południową'.1. Tego tajemniczego lądu poszukiwano na półkuli południowej w XVIII wieku, w tzw. okresie wielkich odkryć geograficznych. 2. W 1770 roku wyprawa Jamesa Cooka dopłynęła do wschodnich wybrzeży nieznanego lądu i od tego momentu najmniejszy kontynent na Ziemi znalazł się w strefie wpływów imperium brytyjskiego. 3. Obecnie, co jest także wyjątkowe, cały kontynent zajmuje jedno państwo – Związek Australijski – które utworzono w 1901 roku.

Środowisko przyrodnicze

Cechy środowiska Australii wpływające na osadnictwo i gospodarkę:1. ukształtowanie terenu;2. klimat;3. niewielkie zasoby wód powierzchniowych;4. wody artezyjskie;5. słabo rozwinięta linia brzegowa oraz Wielka Rafa Kolralowa na NE wybrzeżu;6. położenie w znacznym oddaleniu od Europy.Zapisz w zeszycie.

notatka

1

2

3

Ćwiczenie 1

4

5

Australia jest najmniejszym kontynentem na Ziemi.- powierzchnia 7,7mln km2, co stanowi zaledwie 5,2% ogólnej powierzchni wszystkich lądów na Ziemi.- zwarty blok lądu leży w całości na półkuli południowej, a przez jego środek przebiega zwrotnik Koziorożca.

Zapisz w zeszycie punkty skrajne Australii (kontynentalnej).

- wschodnie i północnewybrzeże Australii oblewa Ocean Spokojny,- wybrzeża południowe i zachodnie– wody Oceanu Indyjskiego,

- słabo rozwinięta linia brzegowa.- jedyne większe zatoki:na południuWielka Zatoka Australijskawcinająca się między dwa półwyspy – Ziemię Arnhem i Półwysep Jork–Zatoka Karpentaria.

- do Australii zalicza się też wyspęTasmanię oddzieloną od głównego lądu Cieśniną Bassa.

Oblicz przybliżoną rozciągłość południkową Australii między Przyl. Jork (11° S) a Przyl. Wilsons Promontory (39°S).

Botany Bay (Zat. Botaniczna)Miejsce pierwszego przybycia Jamesa Cooka do Australii; dziś nad Zatoką znajduje się m.in. Park Narodowy i wielkie miasto Sydney

Przylądek Jork – najdalej na północ wysunięty punkt Australii;pokrywają go lasy równikowe i piaszczyste wydmy.

Australia to państwo federalne podzielone na 6 stanów i 3 terytoria federalne

Australia/ Związek Austraijski stanowi tzw. dominium Wielkiej Brytanii.Oficjalnie głową panstwa jest królowa brytyjska, od 1971r. nosząca też tytuł Królowej Australii, nadany przez parlament australijski.

Stany i terytoria wewnętrzne posiadają własne parlamenty oraz rządy.Szefowie rządów stanowych noszą tytuł premierów, natomiast w terytoriach są oni zwani szefami ministrów.Dodatkowo w każdym ze stanów funkcjonuje urząd gubernatora, oficjalnie będącego osobistym reprezentantem królowej, a w praktyce odgrywającego rolę analogiczną do tej, jaką na szczeblu federalnym pełni gubernator generalny.W Terytorium Północnym funkcję tę spełnia administrator, natomiast w terytorium stołecznym urzędu takiego de facto nie ma.

Cechy środowiska przyrodniczego Australii

Australia jest lądem równinnym i mało urozmaiconym pod względem ukształtowania powierzchni.Średnia wysokość terenu wynosi tam zaledwie292 m n.p.m.Na mapie hipsometrycznej Australii doskonale widoczne są trzy wielkie formyukształtowania powierzchni.Nizinne ukształtowanie terenu sprzyja osadnictwu i rozwojowi rolnictwa.

Wyżyna Zachodnioaustralijska- od 300 m n.p.m. do 600 m n.p.m.- Charakterystycznym elementem ukształtowania powierzchni są tam rozległe obniżenia terenu, które zajmują pustynie i półpustynie.- We wschodniej i północnej części regionu leżą pasma górskie zbudowane z odpornych skał, sięgające do 1500 m n.p.m.

Nizina Środkowoaustralijska z Wielkim Basenem Artezyjskim- rozciąga się szerokim pasem od Zatoki Karpenteria na północy po Wielką Zatokę Australijską na południu.- środkową część tego regionu zajmuje Wielki Basen Artezyjski.Czym jest basen artezyjski? Naciśnij wykrzyknik na mapie i objerzyj filmik dotyczący tego zagadnienia.

łańcuch Wielkich Gór WododziałowychStoki górskie są tam łagodne, a linię grzbietową tworzą wyrównane wierzchowiny leżące na wysokości od 800 m n.p.m. do 1800 m n.p.m.

https://www.youtube.com/watch?v=0VyBI4gMepw

Najwyższym pasmem sąAlpy Australijskie przekraczające 2 tys. m n.p.m., w których znajduje się najwyższy szczyt Australii –Góra Kościuszki o wysokości 2230 m n.p.m.Nazwę nadał jej Paweł Edmund Strzelecki – polski badacz południowo‑wschodniej części tego kontynentu.

Klimat

Australia położona jest w 3 strefach klimatycznych:1. równikowej (typ: podrównikowy);2. zwrotnikowej;3. podzwrotnikowej (typ: śródziemnomorski).W części północnej obsewuje się wpływ cyrkulacji monsunowej (monsuny - przypomnienie).

Największy obszar zajmuje klimat zwrotnikowy z odmianą kontynentalną suchą.Są to tereny pustyń i półpustyń.

Południowe i południowo-wschodnie mają najbardziej sprzyjający człowiekowi klimat, dlatego w tym regionie osodnictwo było i jest najitensywniejsze.Tu znajdują się największe miasta Australii (znajdź na mapie):- Sydney- Melbourne- Brisbane- Adelaide- Canberra

Czynniki klimatotowórcze:zwartość lądu leżącego między równoleżnikami 11°S a 39°S, symetrycznie względem zwrotnika Koziorożca;bariera górska wzdłuż wschodniego wybrzeża;rozległy, wyrównany obszar kontynentu wczęści zachodniej iśrodkowej;układ prądów morskich – zimny prąd opływający wybrzeże zachodnie, ciepły prąd płynący wzdłuż wschodniego wybrzeża;cyrkulacja atmosferyczna charakterystyczna dla strefy międzyzwrotnikowej i podzwrotnikowej.

1

2

2

3

Zwróć uwagę, że jesteśmy na półkuli południowej:1. lato rozpoczyna się 22. grudnia2. najcieplejszym miesiącem jest styczeń

Zimne prądy morskie powodują, że powietrze jest chłodniejsze i bardziej suche.

Ciepłe prądy morskie powodują, że powietrze jest cieplejsze, ale jednocześnie bardziej wilgotne.

Klimat zwrotnikowy gorący i suchyzajmujący największy obszar w Australii kształtuje sieć wodną na tym kontynencie.Australia jest najuboższym w wody powierzchniowe lądem na ziemi– aż 44% powierzchni w środkowej części Australii zajmuje obszar bezodpływowy, na którym występują suche doliny rzek okresowych wypełniające się wodami po sporadycznych, obfitych opadach.Okresowe rzeki i strumienie nazywane są creeks .

Wody śródlądowe Australii

Ważnym elementem sieci wodnej Australii są słone jeziora i solniska znajdujące się w dnach niecek.Największym z nich jest jezioro Eyre leżące w depresji 12 m p.p.m. w środkowej części lądu. Jego powierzchnia zmienia się w zależności od wysokości opadu.

Jedyną dużą stałą rzeką Australii jest Murray mająca źródła w Alpach Australijskich.Wraz znajwiększym swym dopływem – rzekąDarling – tworzy najważniejszy system rzeczny na tym lądzie.

Australia ma jednak znaczne zasoby wody słodkiej znajdujące się w basenach artezyjskich.Powierzchnia ich obejmuje ok. 1/3 kontynentu.Największym z nich jest Wielki Basen Artezyjski leżący w środkowej części Niziny Środkowoaustralijskiej.

Strefy krajobrazowe

Wysokość opadów i ich roczny przebieg decydują o rozmieszczeniu naturalnych formacji roślinnych.

W środkowej części kontynentu występują pustynie i półpustynie.Zbiorowiskiem roślinnym typowym dla tych obszarów jest skrub (scrub) składający się z suchych krzewów eukaliptusowych lub akacjowych tworzących zwarte zarośla.SKRUB -lokalna nazwa formacji roślinnej złożonej zsuchych itwardolistnych zarośli krzaczastych występujących na półpustyniach Australii

FLORA I FAUNA

Blok kontynentalny stanowiący dzisiejszą Australię już ok. 50 mln lat temu oddzielił się od prakontynentu Gondwany i cały czas pozostawał w odosobnieniu. Ten czynnik wpłynął na wielką odrębność flory ifauny na tym lądzie.Szacuje się, że 85% gatunków roślin to endemity, czyli organizmy występujące wyłącznie na obszarach o ograniczonym zasięgu i dostosowane do lokalnych warunków środowiskowych.

Stekowce

Stekowce są prymitywnymi ssakami mającymi cechy gadów i ptaków.Są jajorodne, ale młode ssą mleko matki tak jak inne ssaki. Zachowały się dwa gatunki tych zwierząt:dziobak żyjący w wodach orazkolczatka żyjąca głównie na terenach pustynnych.

Torbacze

Torbaczeaustralijskie mają wiele cech wspólnych z ssakami łożyskowymi, ale ich rozwój przebiega inaczej.Zapłodnienie i początkowy rozwój płodu zachodzi wewnątrz ciała matki. Jednak dość wcześnie embrion opuszcza układ rozrodczy samicy i przenosi się do torby, gdzie przywiera do sutka matki i tam następuje dalszy jego rozwój.

Ptaki

Niezwykle bogaty i odrębny jest świat ptaków, do którego należą liczne odmiany papug, ptaki rajskie, altanniki i ptaki nielotne – emu orazkazuary.

Rośliny

Info

Kangur - występujące w Australii w kilkunastu gatunkach, mogą osiągać prędkość nawet do 60km/h i skakać na wysokość 3 metrów, potrafią również pływać.Koale - ich mózgi są tak skonstruowane, aby wykonywać w kółko te same, proste czynności, śpią po ok. 20h/dobę.

Emu - połykają duże kamienie, które pomagają zmielić żywność trafiającą do żołądka; potrafią pływać, ale latać już nie.Kazuar - są owocożercami. Przyczyna posiadania wielkiego grzebienia na głowie jest nieznana. Przypuszcza się, że może on symbolizować wiek oraz dominację kazuara. Niedawne badania sugerują również, że może on służyć do odbierania infradźwięków przekazywanych przez inne kazuary.

Eukaliptus - występuje tutaj w ok. 500 gatunkach począwszy od form karłowatych do ogromnych drzew.

KolczatkaDziobak

Czynniki, które umożliwiły przetrwanie gatunków zwierząt, które wyginęły na innych kontynentach:wczesne oddzielenie się Australii od pozostałych lądów,zwartość lądu,przewaga obszarów, na których występuje suchy i gorący klimat,późne pojawienie się ssaków łożyskowych Do osobliwych grup zwierząt należą stekowce i torbacze.

Diabeł tasmański - potrafi zjeść martwe zwierzę wraz z jego kośćmi. Jest to obecnie po wyginięciu wilka workowatego największy torbacz mięsożerny.Niełaz plamisty- usuwa szkodniki, które niszczą uprawy np. myszy i owady (w tym ich larwy), co wpływa pozytywnie na rolnictwo.Potrafi atakować drób i słabsze zwierzęta hodowane przez farmerów, co wpływa negatywnie na hodowlę.

Australia - oddalenie od Europy

Aborygeni

Od początków osadnictwa białych ich liczba znacznie zmalała, obeznie stanowią ok. 1% ludności kraju.Do lat 60-tych XX wieku byli pozbawieni wszelkich praw człowieka, a dopierood 1984 r. posiadają prawa wyborcze.

Przybyli do Australii około 40-65 tys. lat temu, prawdopodobnie z południowo-wschodniej Azji, przez pomost wyspowy dzisiejszej Indonezji i wyspę Nową Gwineę.Prowadzili koczowniczy tryb życia. Byli uzależnieni od otaczającego ich środowiska i bardzo z nim związani.Do ich podstawowych zajęć należały: łowiectwo i zbieractwo, a w rejonach nadbrzeżnych także rybołówstwo.

Obecnie Aborygeni zamieszkują głównie słabo zaludnione i nieurodzajne obszary Australii Zachodniej, Queenslandu i Terytorium Północnego.Mieszkaja również w slumsowych dzielnicach wielkich miast.

Wiara Aborygenów jest totalnie abstrakcyjna i składa się z kilku elementów, z których tzw. Czas Snu i totemiczność odgrywają największą rolę.Czas Snu jest niezależny od czasu linearnego, codziennego. Istniał, zanim pojawili się ludzie i wówczas, kiedy wprost z ziemi wyłoniły się mityczne istoty totemicznych przodków.To właśnie owe istoty własnymi ciałami stworzyły świat duchowy i materialny – skały, drzewa, góry, kangury i strusie – krajobraz, rośliny i zwierzęta. Nie byli ludźmi, ale zachowywali się i żyli jak ludzie. Pozostawili też zwyczaje oraz rytuały, które od 60 tys. lat przekazywane są ustnie, Aborygeni bowiem nigdy nie stworzyli pisma.

W ramach ogłoszonego w 1993 r. Native Title Act zaczęto zwracać Aborygenom grunty.Pod zarząd społeczności Aborygenów przekazano już wiele parków narodowych, w tym Uluru Kata-Tjuta, na którego terenie znajduje się święta góra Uluru(inaczej nazywana Ayers Rock ).Według wierzeń aborygeńskiego plemienia Anangu to miejsce powstania świata, otaczane przezeń czcią jako najważniejszy punkt na Ziemi.Dla plemienia Anangu wejście na skałę związane jest ze świętymi ceremonią inicjacji .

THANKS!

Dziś poznaliście niesamowite środowisko przyrodnicze Australii.Za tydzień zapraszam do Oceanii :)