TKANKI ZWIERZĘCE
joanna.dopierala2
Created on April 28, 2020
More creations to inspire you
C2C VOLUNTEER ORIENTATION
Presentation
TALK ABOUT DYS WITH TEACHER
Presentation
CIRQUE DU SOLEIL
Presentation
LAYOUT ORGANIZATION
Presentation
TALK ABOUT DYS TEACHER-TEACHER
Presentation
PRODUCT MANAGEMENT IN MOVIES & TV SHOWS
Presentation
ESSENTIAL OILS PRESENTATION
Presentation
Transcript
Lekcja
Tkanki zwierzęce - budowa i funkcje
TKANKA - zespół komórek o wspólnym pochodzeniu, podobnej budowie i pełniących określoną funkcję. Poszczególne typy tkanek mogą pełnić jednocześnie kilka funkcji. TKANKI ZWIERZĘCE dzieli się na cztery grupy: - TKANKĘ NABŁONKOWĄ - TKANKĘ ŁĄCZNĄ - TKANKĘ MIĘŚNIOWĄ - TKANKĘ NERWOWĄ Badaniem budowy i funkcji tkanek zajmuje się HISTOLOGIA.
Zniszczone komórki nabłonka ulegają ciągłej regeneracji
Brak naczyń krwionośnych
Zbudowana jest z dwóch warstw: PODSTAWNEJ (przymocowanej do tzw. BŁONY PODSTAWNEJ) oraz WIERZCHOŁKOWEJ
Jest zbudowana ze ściśle przylegających do siebie komórek (mało substancji międzykomórkowej)
Pokrywa ciało, wyściela narządy wewnętrzne i ściany jamy ciała.
Pojawia się jako pierwsza w rozwoju zarodkowym organizmu.
TKANKA NABŁONKOWA
Nabłonek jednowarstwowy sześcienny- kanaliki nerkowe
Nabłonek jednowarstwowy płaski- widok z góry
- zbudowany ze spłaszczonych wielościennych komórek z centralnie umieszczonymi jądrami- w orgaznizmie człowieka spotyka się go w miejscach, gdzie transport substancji przez warstwy powinien być szybki (pęcherzyki płucne, naczynia krwionośne, naczynia limfatyczne, przedsionki i komory serca, tylna powierzchnia rogówki)
- zbudowany z komórek kształtem przypominających sześciany z centralnie umieszczonymi jądrami- w orgaznizmie człowieka spotyka się go w: kanalikach nerkowych, soczewkach oczu, oskrzelikach płucnych, przewodach wyprowadzających niektóre gruczoły
NABŁONEK JEDNOWARSTWOWY SZEŚCIENNY (KOSTKOWY)
NABŁONEK JEDNOWARSTWOWY PŁASKI
TKANKA NABŁONKOWA JEDNOWARSTWOWA
Nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy- drogi oddechowe
Nabłonek jednowarstwowy walcowaty- jelito grube
- zbudowany z wydłużonych komórek, których jądra układają się w kilka rzędów (wszystkie komórki spoczywają na błonie podstawnej)- w orgaznizmie człowieka spotyka się go w drogach oddechowych (jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela)
- zbudowany z podłużnych komórek przypominających walce, których jądra położone są w pobliżu błony podstawnej- w orgaznizmie człowieka wystęuje w: przewodzie pokarmowym (odcinek od żołądka do odbytnicy), jajowodach, macicy
NABŁONEK JEDNOWARSTWOWY WIELORZĘDOWY
NABŁONEK JEDNOWARSTWOWY WALCOWATY (CYLINDRYCZNY)
TKANKA NABŁONKOWA- NABŁONEK JEDNOWARSTWOWY
Nabłonek wielowarstwowy przejściowy - pęcherz moczowy
Nabłonek wielowarstwowy płaski - nierogowaciejący - pochwa
- zbudowany z 3-5 warstw zachodzących na siebie komórek o zmiennym kształcie- w orgaznizmie człowieka wystęuje w: miedniczkach nerkowych, moczowodach, pęcherzu moczowym
NABŁONEK WIELOWARSTWOWY PRZEJŚCIOWY
- zewnętrzna warstwa komórek jest spłaczszona- w orgaznizmie człowieka wystęuje w: jamie ustnej, pochwie, cewce moczowej żeńskiej, na przedniej powierzchni rogówki, buduje naskórek
NABŁONEK WIELOWARSTWOWY PŁASKI
TKANKA NABŁONKOWA - NABŁONEK WIELOWARSTWOWY
FUNKCJA ZMYSŁOWA - nabłonki umożliwiają odbieranie bodźców ze środowiska, są elementem budującym narządy zmysłów
FUNKCJA GRUCZOŁOWA - niektóre nabłonki produkują ważne substancje (np. enzymy trawienne, śluz, hormony)
FUNKCJA POWŁOKOWO -OCHRONNA (pokrywająca, wyścielająca) -nabłonki tworzą powłoki ciała i chronią miejsca narażone na uszkodzenia mechaniczne
NAJWAŻNIEJSZE FUNKCJE TKANKI NABŁONKOWEJ
SUBSTANCJA PODSTAWOWA w zależności od rodzaju tkanki łącznej, jest twarda i zmineralizowana lub ma postać żelu. Zawiera trzy typy włókien, które różnią się składem chemicznym i właściwościami:- WŁÓKNA KOLAGENOWE (grube, mocne) zbudowane z białka o nazwie KOLAGEN, decydują o mechanicznej wytrzymałości tkanki (struktura tych włókien nie zmienia się nawet wtedy, gdy tkanka jest rozciągnięta)
Zbudowana z komórek zanurzonych w wydzielanej przez nie SUBSTANCJI MIĘDZYKOMÓRKOWEJ zbudowanej z organicznej SUBSTANCJI PODSTAWOWEJ i WŁÓKIEN BIAŁKOWYCH.
TKANKA ŁĄCZNA
- WŁÓKNA SPRĘŻYSTE (elastyczne), zbudowane z białka nazywanego ELASTYNĄ (są cieńsze od kolagenowych), pod wpływem siły łatwo się rozciągają, a potem wracają do pierwotnego rozmiaru i kształtu.- WŁÓKNA SIATECZKOWE to drobne razgałęzione włókienka zbudowane z kolagenu i pewnych glikoprotein. Oplatają komórki lub ich grupy - są tzw. "rusztowaniem" komórek.
TKANKA ŁĄCZNA
TKANKA ŁĄCZNA - PODZIAŁ
- występuje wyłącznie w okresie zarodkowym (pojawia się najwcześniej ze wszystkich tkanek łącznych) - później zanika.- zbudowana ze słabo zróżnicowanych komórek TOTIPOTENCJALNYCH (mogą przekształcać się w inne typy komórek) o gwiaździstym kształcie.- buduje organizm zarodka - w niezmienionej postaci utrzymuje się w pępowinie płodu
TKANKA ŁĄCZNA STAŁA ZARODKOWA
- SUBSTANCJA PODSTAWOWA tkanki łącznej właściwej nie jest twarda.- tkanka ta ma dużą zdolność regeneracyjną- można ją podzielić (biorąc pod uwagę różne rodzaje włókien, jakie w niej występują) na: * TKANKĘ ŁĄCZNĄ WŁAŚCIWĄ WIOTKĄ, * TKANKĘ ŁĄCZNĄ WŁAŚCIWĄ SIATECZKOWATĄ, * TKANKĘ ŁĄCZNĄ WŁAŚCIWĄ ZBITĄ.
TKANKA ŁĄCZNA STAŁA WŁAŚCIWA
TKANKA ŁĄCZNA STAŁA WŁAŚCIWA WIOTKA
- najczęściej spotykany rodzaj tkanki łącznej w organizmie- łączy pod względem strukturalnym i funkcjonalnym wszystkie tkanki danego narządu oraz wypełnia wolne przestrzenie między narządami- w jej strukturach znajdują się wszystkie rodzaje włókien (najwięcej siateczkowych), dzięki temu tkanka jest elastyczna- tkanka ta otacza m.in. naczynia krwionośne i nerwy, współtworzy warstwę podskórną, tworzy przegrody łącznotkankowe
- jest bardzo wytrzymała na działanie siły mechanicznej- w jej strukturach najwiecej jest włókien kolagenowych (komórek jest bardzo mało)- pęczki włókien kolagenowych moga być ułożone nieregularnie (np. spodnia warstwa skóry) lub regularnie (np. w ścięgnach, którymi mięśnie są przyczepione do kości)- z tkanki tej zbudowane są fragmenty narządów, które rozciągają się i powracają do pierwotnego stanu, np. ściany dużych tętnic, torebki stawowe, ścięgna
TKANKA ŁĄCZNA STAŁA WŁAŚCIWA ZBITA
- jest zbudowana z komórek o gwiaździstym kształcie, połączonych ze sobą wypustkami- w jej SUBSTANCJI PODSTAWOWEJ znajdują się włókna siateczkowe, które tworzą rusztowanie np. dla węzłów chłonnych, śledziony, grasicy, szpiku kostnego.
TKANKA ŁĄCZNA STAŁA WŁAŚCIWA SIATECZKOWATA
- tkanka zbudowana jest z dużych komórek gromadzących tłuszcz (tzw. ADIPOCYTÓW lub LIPOCYTÓW), zawiera małą ilość substancji podstawowej.- funkcją tej tkanki jest m in. ochrona organizmu przed utratą ciepła i urazami mechanicznymi oraz magazynowanie substancji będących źródłem energii.- wyróżnia się dwa rodzaje tkanki łącznej tłuszczowej: ŻÓŁTĄ (zawierająca w komórkach po jednej dużej wakuoli tluszczowej) oraz BRUNATNĄ (z drobnymi wakuolami tłuszczowymi występującymi licznie w komórkach)
TKANKA ŁĄCZNA STAŁA SWOISTA TŁUSZCZOWA
- to grupa tkanek zapewniajacych podporę ciała i jego ochronę mechaniczną.- ze względu na różnice w budowie tkanke łączną oporowa dzieli się na: CHRZĘSTNĄ (tzw. chrząstkę) oraz KOSTNĄ- oba rodzaje tkanki oporowej sa charakterystyczne dla kręgowców (zwierząt, które maja twardy szkielet osiowy).
TKANKA ŁĄCZNA STAŁA OPOROWA
- tkanka chrzęstna nie jest unerwiona, nie ma naczyń krwionośnych- ze względu na rodzaj włókien wystęujących w substancji podstawowej wyróżnia się trzy typy tkanki chrzęstnej: * TKANKĘ CHRZĘSTNĄ SPRĘŻYSTĄ, * TKANKĘ CHRZĘSTNĄ WŁÓKNISTĄ, * TKANKĘ CHRZĘSTNĄ SZKLISTĄ
- tkanka zbudowana jest z dojrzałych komórek chrzęstnych tzw. CHONDROCYTÓW oraz substancji międzykomórkowej utworzonej ze zbitej i sprężystej substancji podstawowej i zanurzonych w niej włóknach kolagenowych. W tkance znajdują się także CHONDROBLASTY, które w przeciwieństwie do chondrocytów zachowują zdolność rozmnażania i wydzielają substancję międzykomórkową.
TKANKA ŁĄCZNA STAŁA OPOROWA CHRZĘSTNA
- tkanka zbudowana jest z trzech rodzajów komórek: * KOMÓREK KOŚCIOTWÓRCZYCH (OSTEOBLASTÓW) - budują one kości i odpowiadają za ich regenerację (np. po złamaniach) * KOMÓREK KOSTNYCH (OSTEOCYTÓW) - to przekształcone komórkami kościotwórcze (są stałym składnikiem kości) * KOMÓREK KOŚCIOGUBNYCH (OSTEOKLASTÓW) - umożliwiają niszczenie martwej lub zbędnej tkanki kostnej- substancja międzykomórkowa tkanki kostnej zawiera duże ilości soli mineralnych (np. fosforan wapnia, fosforan magnezu) oraz włókna kolagenowe- wyróżnia się dwa rodzaje tkanki kostnej: #TKANKĘ KOSTNĄ ZBITĄ - buduje m.in. trzon kości długich i zewnętrzne warstwy kości płaskich. Charakteryzuje ją duża wytrzymałość mechaniczna. #TKANKĘ KOSTNĄ GĄBCZASTĄ -wystęuje w nasadach kości długich i wewnątrz kości płaskich. Pełni funkcje podporowe oraz jest magazynem soli mineralnych (głównie fosforanu wapnia), które moga być wykorzystywane przez organizm. Dodatkowo zawiera SZPIK KOSTNY - odpowiedzialny za powstawanie składników krwi
TKANKA ŁĄCZNA STAŁA OPOROWA KOSTNA
- to tkanki łącznej płynnej zalicza się: KREW i LIMFĘ- krew krąży po całym organizmie, pełni wiele funkcji: transportuje substancje odżywcze, gazy oddechowe, hormony i zbędne produkty przemiany materii, przyczynia się do utrzymania stałej temperatury ciała (TERMOREGULACJA) oraz zwalczania infekcji- krew ma zdolność krzepnięcia (to bardzo ważne w przypadku zranienia)- badania krwi są pomocne przy diagnozowaniu wielu chorób (zaobserowane zmiany w budowie, rodzaju lub proporcjach różnych składników krwi mogą służyć do wykrywania wielu zaburzeń lub infekcji)- objętość krwi dorosłego człowieka o masie 60kg wynosi około 5 litórw
TKANKA ŁĄCZNA PŁYNNA
TKANKA ŁĄCZNA PŁYNNA KREW
OSOCZE
- ma postać płynu o słomkowym zabarwieniu.- składa się głównie z: * wody (90%), * innych związków nieorganicznych (1%) - np. kationów sodu (Na+), anionów chlorkowych (Cl-), wodorowęglanowych (HCO-) - mają one duże znaczenie w utrzymaniu prawidłowego pH krwi oraz ciśnienia osmotycznego * związków organicznych (ok. 9%) - głównie białek, m.in. IMMUNOGLOBULIN (biorących udział w niszczeniu antygenów), FINRYNOGENU (biorącego udział w krzepnięciu krwi), a także innych związków, np. glukozy, aminokwasów, witamin, zbędnych produktów przemiany materii (np. mocznika, kwasu moczowego) oraz hormonów- osocze pozbawione fibrynogenu to SUROWICA KRWI
TKANKA ŁĄCZNA PŁYNNA KREW
- inaczej nazywane CZERWONYMI KRWINKAMI- najliczniejsza grupa wśród elementów morfologicznych krwi- podstawową funkcją jest transport tlenu i dwutlenku węgla (umożliwia to zawarty w erytrocytach barwnik - HEMOGLOBINA)- erytrocyty ssaków mają kształt dwuwklęsłych krążków (nie mają jąder)- erytrocyty żyją średnio 120 dni (rozkładane są w ŚLEDZIONIE i WĄTROBIE), - nowe erytrocyty powstają w SZPIKU KOSTNYM
ELEMENTY MORFOLOGICZNE KRWI - ERYTROCYTY
TKANKA ŁĄCZNA PŁYNNA KREW
- inaczej nazywane BIAŁYMI KRWINKAMI- są najbardziej zróżnicowaną pod względem budowy grupą elementów morfologicznych- komórki te są bezbarwne (można je zobaczyć pod mikroskopem dopiero po zastosowaniu odpowiednich metod barwienia)- uczestniczą w reakcjach obronnych organizmu- ze względu na różnice w budowie i czynnościach leukocyty dzielimy na: * GRANULOCYTY (krwinki zawierające ziarnistości w cytoplazmie podstawowej) - wykazują one różną zdolność do wchodzenia w reakcje z barwnikami. Wyróżniamy: NEUTROFILE (obojętnochłonne) - pochłaniają drobnoustroje chorobotwórcze, EOZYNOFILE (kwasochłonne) - niszczą obce białka, które dostały się do organizmu, BAZOFILE (zasadochłonne) - wydzielają związki, które pobudzają do działania inne typy leukocytów * AGRANULOCYTY (krwinki bez ziarnistości) - można wyróżnić: LIMFOCYTY (wytwarzają przeciwciała, rozpoznają antygeny), MONOCYTY (największe elementy morfologiczne krwi, pochłaniają bakterie i martwe komórki organizmu).- Długość życia leikocytów jest bardzo różna (np. LIMFOCYTY - żyją nawet kilka lat, MONOCYTY - 3-5 dni)
ELEMENTY MORFOLOGICZNE KRWI - LEUKOCYTY
TKANKA ŁĄCZNA PŁYNNA KREW
- inaczej zazywane PŁYTKAMI KRWI- u większości zwierząt mają postać wrzecionowatych komórek z dużym owalnym jądrem, u ssaków to różnego kształtu fragmenty cytoplazmy- uczestniczą w procesie krzepnięcia krwi- jeżeli nie zostaną wykorzystane, to po 8-10 dniach ulegają rozkładowi w ŚLEDZIONIE
ELEMENTY MORFOLOGICZNE KRWI - TROMBOCYTY
TKANKA ŁĄCZNA PŁYNNA KREW
BADANIE KRWI - PRZYKŁADOWE WYNIKI
- inaczej nazywana CHŁONKĄ- powstaje w skutek przenikania nadmiaru płynu tkankowego z przestrzeni międzykomórkowych do włosowatych naczyń limfatycznych- w limfie wystęują duże ilości limfocytów, które pochodzą z narządów limfatycznych znajdujących się na drodze jej przepływu- pełni funkcje transportowe i uczestniczy w reakcjach obronnych organizmu
TKANKA ŁĄCZNA PŁYNNA LIMFA
Dziękuję za uwagę
Do zobaczenia na następnej lekcji on-line