Interactive image

Techniki uczenia

Czyli jak uczyć się uczyć

Start

Watch

at

Next

Info

Read more

Play

JAK DZIAŁA LUDZKA PAMIĘĆ? CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE ZAPAMIĘTYWANIU, MECHANIZMY ZWIĄZANE Z ZAPOMINANIEM, PRAWA UCZENIA SIĘ Funkcjonowanie pamięci można najkrócej określić jako zdolność do zapamiętywania, czyli gromadzenia i wykorzystania występujących w różnych postaciach informacji. Proces zapamiętywania przebiega na poziomach podświadomości, świadomości i nieświadomości. Dla nas w codziennym użytkowaniu pamięć świadoma jest najistotniejsza. Ostatnią fazą procesu zapamiętywania jest odtwarzanie (przypominanie) materiału. Każdy proces pamięciowy składa się z trzech etapów: Rejestracji lub kodowania Przechowywania lub magazynowania Odtwarzania lub przypominania W procesie rejestracji (kodowania) mózg „przypina” nowe informacje do innych, które już zna. Uczeń czytając tekst złożony z liter łączy je w całość, a następnie zapis literowy przywołuje obraz obiektu, który zna z rzeczywistości. I tak słowo „mama”, choć dla każdego znaczy to samo, to z inną osobą będzie zawsze kojarzone (samo słowo „mama” dla każdego będzie znaczyło jego mamę). Gdy pani Kowalska przyjdzie do szkoły, to wszyscy będą ją traktować właśnie jako Panią Kowalską (jeśli jest im znana) lub po prostu jako nieznajomą z nazwiska kobietę, a dla swoich dzieci będzie „mamą” - w ich świadomości na hasło mama, pojawi się jej postać. Innym przykładem może być zapamiętanie tajemniczej istoty. Czy ktoś wie, jak wygląda prawdziwy ufoludek. Zapewne nikt, choć wielu ma obraz wymyślonej postaci. Tak więc gdybyśmy spotkali ufoludka naprawdę, to skąd byśmy wiedzieli, co widzieliśmy. Opisując go, używalibyśmy słów i porównań, które mogłyby pomóc go sobie przypomnieć, ale też mogłoby zabraknąć nam punktów odniesienia. Nastąpiłby nieczytelny zapis informacji, którego nie można byłoby niczemu przypisać. Dlatego równolegle z procesem rejestracji odbywa się kojarzenie nowych informacji z już posiadanymi. Kojarzenie, a więc i pamiętanie jest o wiele lepsze, gdy rejestrowane informacje są w jakiś sposób podobne lub zbliżone do tych, które przyswoiliśmy wcześniej. Przykład z ufoludkiem jest dobry do pokazania pierwszego zetknięcia się ucznia z nowym materiałem. Jeśli uczeń nie widzi realnego odzwierciedlenia przykładu modelu matematycznego w rzeczywistości, nie potrafi go zrozumieć, a przez to zapamiętać. Materiał jest lepiej rozumiany i zapamiętywany, gdy jego główne tezy są powtarzane, a wcześniej chęci jego zapamiętania towarzyszy skupienie uwagi. Dudley (1994) kładzie nacisk na określone warunki, które muszą zaistnieć, aby możliwe było lepsze zapamiętywanie, tj.: Zapamiętujemy lepiej, jeśli powtarzamy materiał ze zrozumieniem (zrozumienie). Zapamiętujemy lepiej, gdy podejmujemy naukę częściej i przyswajamy materiał mniejszymi porcjami (rozłożenie nauki w czasie). Zapamiętujemy lepiej, recytując na głos (uczenie się na głos). Zapamiętujemy lepiej, gdy ilość powtórzeń jest większa niż konieczna do nauczenia się materiału (utrwalanie). Zapamiętujemy lepiej, powtarzając raczej całości niż części (zasada całości). Zapamiętujemy lepiej, gdy powiemy sobie, że możemy (zaufanie we własne możliwości). Przypominamy sobie łatwiej w warunkach analogicznych do tych, w jakich się uczyliśmy (reintegracja) Pamiętamy lepiej to, co kontrastuje z tłem (Efekt von Restoffa). Zapamiętujemy lepiej, gdy unikamy zakłóceń w nauce.

TEST NA PÓŁKULOWOŚĆ PRZECZYTAJ PONIŻSZE PYTANIA I STWIERDZENIA I ZAZNACZ ODPOWIEDŹ, KTÓRA JEST CI BLIŻSZA.

1. Zamknij oczy. Zobacz czerwony. Co widzisz?

A – litery c-z-e-r-w-o-n-y lub nic się nie pojawia B – kolor czerwony lub jakiś czerwony przedmiot? 2.Rozmawiając, zazwyczaj: A –często zmieniasz temat i zaczynasz mówić o czymś innym, co wydaje Ci się z nim związane, B – trzymasz się tematu. 3.Jeśli nikt nie mówi Ci, co masz zrobić, jak najprawdopodobniej postąpisz: A – wykonasz wszystko zgodnie z planem, którego się trzymasz B – wykonasz wszystko w ostatniej chwili lub według własnego tempa? 4.Zwykle czytasz książkę lub czasopismo: A – od końca do początku lub skacząc to tu to tam B – od początku do końca? 5.Jak określisz swoją sprawność fizyczną? A – nie wykraczam ponad przeciętność. B – jestem bardziej sprawny, niż inni. 6.Czy łatwo zapamiętujesz widziane twarze? A – tak B – nie 7.Czy łatwo zapamiętujesz imiona i nazwiska nowopoznanych ludzi? A – tak B – nie 8.Gdy składasz cos lub montujesz wolisz: A – czytać pisemne instrukcje, a następnie postępować zgodnie z ich wskazaniami B – korzystać z ilustracji i diagramów lub po prostu samemu się wszystkim zająć bez jakichkolwiek wskazówek? 9.Lubisz sporty, które: A – mają ściśle określone przepisy i reguły, raczej zespołowe B – umożliwiają swobodne zachowanie się, bez przestrzegania sztywnych reguł, raczej indywidualne 10.Gdy wybierasz ubranie : A – zazwyczaj wybierasz stroje, które nie wyróżniają się zbytnio wśród innych B – preferujesz oryginalność i to aby Twoje ubranie wyróżniało się na tle innych. 11.Zazwyczaj : A – często się spóźniam B – jestem punktualny? 12. Co bardziej do Ciebie pasuje: A – wymawiam słowa poprawnie i we właściwym porządku, B – czasami mieszam słowa w zdaniu lub wypowiadam inne słowo niż zamierzałem; wiem jednak co chcę powiedzieć. 13.Jak z reguły uczysz się? A – pracuję metodycznie i systematycznie, do zrozumienia dochodzę krok po kroku. B – uczę się zrywami, szperam wszędzie, gdzie to możliwe, zrozumienie pojawia się nagle, jakby wszystkie drzwi stanęły przede mną otworem. 14. Lepiej radzisz sobie, mając do czynienia z: A –liczbami, cyframi i słowami, B – obrazami i przedmiotami? 15.Gdy masz trafić w określone miejsce, to wolisz, aby: A – ktoś pokazał Ci drogę na mapie lub planie; stworzył możliwość ogólnej orientacji w terenie B –zapisał Ci po kolei kierunki, nazwy i znaki charakterystyczne? 16.Jakie notowanie wolisz? A – wypisywanie w punktach lub sporządzanie listy spraw B – tworzenie map, kreślenie sieci wzajemnych powiązań? 17.Gdy rozwiązujesz jakiś problem, łamigłówkę, zadanie czy: A – wolisz zobaczyć efekt końcowy, zanim zabierzesz się do pracy B – praca przebiega gładko, mimo, że nie widziałeś wcześniej efektu końcowego? 18. Czy zasady gramatyczne są dla Ciebie jasne i zrozumiałe? A – tak, B – nie. 19. Czy w Twoim pokoju lub na Twoim biurku panuje: A – ład i porządek, B – bałagan i nieporządek z punktu widzenia innych, Ty jednak doskonale wiesz, gdzie co jest? 20.Zwykle zajmujesz się: A – wieloma zadaniami (tematami) jednocześnie B – jednym zadaniem w danym momencie, zachowując określony porządek. KLUCZ: Prawa : 1B, 2A, 3B, 4A, 5B, 6A, 7B, 8B, 9B, 10B, 11A, 12B, 13B, 14B, 15A, 16B, 17A, 18B, 19B, 20A Lewa: 1A, 2B, 3A, 4B, 5A, 6B, 7A, 8A, 9A, 10A, 11B, 12A, 13A, 14A, 15B, 16A, 17B, 18A, 19A, 20B Wyniki: 12 i więcej odpowiedzi na Prawą – dominacja prawej półkuli; 12 i więcej na Lewą – dominacja lewej półkuli. Wyniki 10/10 lub 9/11 lub 11/9 – mózg w równowadzeJ Lewa półkula, racjonalna lub logiczna, ma za zadanie przetwarzanie otrzymywanych bodźców do postaci logicznych lub fonetycznych odpowiedników rzeczywistości oraz komunikowanie się ze światem zewnętrznym, w oparciu o tego rodzaju logiczną analizę. Jej domeną jest czytanie, pisanie, rachowanie oraz przeliczanie. Dostarczana informacja jest przetwarzana logicznie bit po bicie, w trybie liniowym. Procesy myślowe przebiegające według opisanego mechanizmu są określane mianem myślenia linearnego. Lewa półkula zawiaduje większością układów i systemów stworzonych przez człowieka, jak przykładowo wojsko czy administracja. Prawa półkula jest intuicyjnym obszarem mózgu, tu działa wyobraźnia, a pojmowanie ma charakter całościowy, zintegrowany. Tu mieści się wrażliwość plastyczna i muzyczna, tutaj również przebiegają szlaki ludzkiej wiary, religii, rytuałów i wszelkiego rodzaju mistycyzmu, a także powstają uczucia. To ona kontroluje podświadome myśli oraz wewnętrzną świadomość. Po tej stronie mózgu drobne elementy większej całości są skrupulatnie zbierane, dopasowywane do siebie, przy okazji dając zaczyn nowym pojęciom i ideom. Procesy myślowe charakteryzujące się wymienionymi atrybutami są określane, jako myślenie holistyczne, lateralne, intuicyjne czy też metaforyczne. Myśląc w ten sposób staramy się ogarnąć skomplikowane i złożone relacje, zależności, zjawiska, obiekty czy struktury. Natomiast osoba nieposiadająca wyraźnej dominacji żadnej z półkul potrafi elastycznie dopasować swoje schematy myślenia i działania do sytuacji – raz jest szczegółowa i precyzyjna, kiedy indziej potrafi fantazjować i pracować wielowątkowo. Jest raczej umiarkowanie wylewna pod względem emocjonalnym, ale potrafi być bardzo otwarta i szczera w kontaktach międzyludzkich. Czasem zaskakuje zmiennością swojego zachowania. Jest mniej przewidywalna niż osoby z dominującą prawą lub lewą półkula mózgową, którzy są bardzo charakterystyczni w swoich zachowaniach. OCENA POTENCJAŁU SENSORYCZNEGO - Czy jesteś wzrokowcem, słuchowcem czy czuciowcem (kinestetykiem)? Na podstawie: dr Arlene Taylor – Realizations Inc., Lanna Nakone, M.A. – Organizing For Your Brain Type, St. Martin’s Griffin: New York. Instrukcja: przeczytaj każde ze stwierdzeń poniżej i oceń uważnie każdą z nich. Jeśli dotyczy Ciebie, twoich zachowań i Twojego sposobu działania przynajmniej w 75% zaznacz odpowiedź. W innym wypadku pozostaw pustą kratkę i przejdź do kolejnego zdania. Podlicz zakreślone odpowiedzi.

• Lubię mieć wpływ na poziom światła w moim otoczeniu.

• Kupuję rzeczy głównie ze względu na ich wygląd.

• Wybieram ubrania ze względu na ich dobry wygląd.

• Unikam zakładania ubrań, które nie pasują do siebie kolorystycznie, fakturą i wzorem.

• Lubię mieć samochód umyty, nawoskowany i dobrze wyglądający.

• Wolę dostać mapę zamiast wskazówek ustnych lub wydrukowanych instrukcji.

• Kiedy jem, wygląd posiłku, stołu i otoczenia, w którym jem jest bardzo ważny.

• Dowiaduję się dużo o ludziach, których spotykam z ich wyglądu.

• Często widzę coś zanim usłyszę lub wyczuję.

• Często wpadam lub potykam się o przedmioty, których nie widziałem.

• Wolę widzieć osoby, z którymi rozmawiam.

• Kiedy robię zakupy, chcę aby produkty które kupuje były czyste i atrakcyjnie wyeksponowane.

• Wolę zwierzęta, które mogę pooglądać np. rybki w akwarium, ptaki.

• Często używam zwrotów: „oświeciło mnie”, „widzę, co chciałeś powiedzieć”, „wygląda na to, że…”

• Obrazek lub wykres jest więcej wart niż 1000 słów, kiedy uczę się czegoś nowego.

• Wolę oglądać telewizję, chodzić do kina zamiast czytania książek.

• Wolę książki/ magazyny, które zawierają grafiki, obrazki, kolorowe ilustracje.

• Sprawia mi przyjemność oglądanie albumów ze zdjęciami.

• Ważne jest, aby miejsce, w którym mieszkam, pracuję było wizualnie atrakcyjne.

• Lustra są istotnym wyposażeniem mojego domu.

• Wybierając miejsce zamieszkania widok dookoła ma kluczowe znaczenie.

RAZEM: wzrokowcy ________________

• Uczę się wiele na temat ludzi z brzmienia i tonu ich głosu.

• Zazwyczaj, odgłosy szybko przyciągają moją uwagę.

• Często mówię do siebie na głos, pod nosem, bądź szeptem.

• Jestem na bieżąco z wydarzeniami częściej dzięki słuchanie wiadomości w radio niż dzięki oglądaniu telewizji.

• Wolę raczej słuchać audiobooków niż czytać książki.

• Inni uważają mnie za gadatliwego i że czasami mówię za dużo.

• Mam wrażenie, że słyszę głos autora, kiedy czytam list bądź e-mail.

• Dziwne dźwięki, stukania lub powtarzające się odgłosy w moim samochodzie, lub domu denerwują mnie.

• Rozmawiam z moimi zwierzętami jak z bliskimi przyjaciółmi.

• Używam rymowanek do zapamiętywania imion i nazwisk, nazw, dat i innych zdarzeń.

• Dzwonki, przypominacze i akronimy pomagają mi przypomnieć sobie informacje.

• Uczę się do egzaminów poprzez czytanie na głos moich notatek.

• Aby zapamiętać nowe słowo powtarzam je sobie.

• Mruczenie, gwizdanie i śpiewanie sprawia mi przyjemność.

• Szczególnie lubię programy muzyczne i koncerty.

• Programy typu talk-show i wywiady trafiają do mnie.

• Udział w dyskusjach, długie rozmowy przez telefon, rozmowy przez CB sprawia mi przyjemność.

• Zwykle jestem postrzegany, jako uważny słuchacz.

• Przyjemność sprawia mi słuchanie kaset, nagrań, CD.

• Nie mogę znieść odgłosu dzwoniących kluczy lub kapiącego kranu.

• Często używam takich wyrażeń jak: „to brzmi dobrze”, „słyszę Cię”, „słuchaj”.

RAZEM: słuchowcy ________________

• Jestem bardzo wrażliwy na zapachy, smaki, temperaturę i fakturę materiałów.

• Gdy jest ciemno, zazwyczaj łatwo rozpoznaję obiekty poprzez ich dotykanie.

• Wybieram ubrania ponieważ są miłe i wygodne do noszenia.

• Kupując samochód – ilość miejsca w środku i wygoda są bardzo ważnymi kryteriami wyboru.

• Lubię często zmieniać pozycję ciała i często się poruszam.

• Często używam wyrażeń takich jak: „czuję że…” „to pasuje”, „zajmę się tym”.

• Przyjemność sprawiają mi ćwiczenia fizyczne (spacery, piesze wycieczki, jazda na rowerze, jogging).

• Lubię być w formie, uczęszczać na zajęcia z tańca albo jogę.

• Wolę brać udział w zajęciach sportowych niż je obserwować.

• Lubię moczyć się w wannie lub wygrzewać się w słońcu.

• Lubię masować i być masowanym.

• Lubię dotykać i przytulać się do moich przyjaciół.

• Łatwo uczę się pisać bezwzrokowo na maszynie lub bezwzrokowo wprowadzać dane

• Jestem w dobrej kondycji fizycznej.

• Wiele dowiaduję się o ludziach z uścisku dłoni, dotyku.

• Często bębnię palcami albo kiwam się, kiedy słyszę muzykę.

• Lubię trzymać na rękach dzieci, głaskać zwierzęta.

• Szczególna przyjemność sprawia mi robienie czegoś rękami (np. lepić, rzeźbić, praca w drewnie, szydełkować, wyszywać, malować palcami itp.)

• Wolę być na zewnątrz niż w pomieszczeniach.

• Przede wszystkim moje meble muszą być wygodne.

• Wolę, gdy w moim domu i samochodzie można kontrolować klimatyzacje i komfort.

RAZEM: kinestetycy ________________ Dominacja sensoryczna odnosi się do tego, który z Twoich zmysłów najszybciej przesyła informacje do Twojego mózgu. Na początku naszego życia wykorzystujemy wszystkie pięć zmysłów zewnętrznych prawie po równo. Zazwyczaj około piątego roku życia mózg zaczyna wybierać ulubiony kanał sensoryczny. Twój preferowany kanał sensoryczny to ten, w którym liczba zebranych punktów jest najwyższa. Pierwszy – wzrokowy, drugi – słuchowy, trzeci – kinestetyczny. WZROKOWCY SŁUCHOWCY KINESTETYCY Zazwyczaj schludni Dobrane ubranie nie jest Raczej schludni, choć szybko i zadabani. priorytetem. bywają wymiętoszeni. Widzieć, wyobrażać, kolor, Słyszeć, hałaśliwy, muzyka, Ciepły, miękki, chropowaty horyzont perspektywa, cichy, krzyczeć, szelest, szorstki, gładki, gorący, leży, patrzeć, wzrok, mglisty, szept, odgłos, mowa. ciężki, śliski, nierówny, SŁOWA obserwować, obraz. związany. Do widzenia. Do usłyszenia. Bądźmy w kontakcie. Widzę, co masz na myśli. Nadawać na tej samej fali. W lot to złapię. Przyjrzę się z temu bliska. Być w harmonii z kimś. Czuje to w kościach Przymknę na to oko. Pozostawać głuchym. Człowiek gorącego serca To jest dla mnie niejasne. Powtarzać słowo w słowo. Zimny drań Popatrz na to przez palce. Daj temu posłuch. Nie bądź taki gruboskórny Czarno to widzę. Mówić sugestywnie. Wystawić kogoś do wiatru Kiedyś spojrzysz na to… Wypowiedź pozostała bez Nie przyłożę do tego ręki Ten fakt rzuca światło... echa. Moje życie rozpada się To nadaje życiu barw. Nie brzmi to dobrze. I wtedy coś w nim pękło Rozwiązanie stanęło mu To ostatni dzwonek. Trzymaj nerwy na wodzy przed oczami. Ale kocia muzyka. Nie nadążać za dyskusją Ujrzeć oczami wyobraźni. Martwa cisza. Gładko sobie poradziłeś MOWA/TEMPO Mówią raczej szybko i dość Mówią raczej rytmicznie. Mówią raczej powoli, niskim wysokim tonem głosu. tonem głosu. Oddychają zazwyczaj płytko, Oddychają wykorzystując Zwykle oddychają bardzo ODDECH górną częścią płuc, mówiąc środkową część płuc, głęboko, przeponowo. na wdechu i wydechu. mówią na wydechu. Mówią tylko na wydechu. Dużo mówią, obrazowo. Słuchają i dużo, kwieciście Gestykulują, stoją blisko W naturalny sposób KOMUNIKOWANIE SIĘ mówią, muszą często rozmówcy, potrzebują się gestykulują na poziomie zaczynać od początku – poruszać, trzymać w rękach GESTYKULACJA oczu lub wyżej – w ten jeżeli im się przerywa. coś dla podtrzymania uwagi. sposób mogą zasłaniać sobie twarz. Potrzebują kontaktu Rzadko potrzebują W komunikacji zerkają na wzrokowego z rozmówcą, kontaktu wzrokowego rozmówcę, aby upewnić kiedy mówią i słuchają. z rozmówcą. Podczas się z twarzy i języka ciała OCZY Często podążają za swoją myślenia, słuchania o intencjach, zrozumieniu. osobistą gestykulacją, i mówienia - poruszają Raczej patrzą w dół dla podnosząc oczy do góry. oczami w linii poziomej, przetworzenia informacji Potrafią patrzeć w górę, na wysokości uszu. na poziomie emocjonalnym, jakby „czytali z sufitu”. lub wodzą za ruchem. Uczą się poprzez obserwację Uczą się poprzez słuchanie Uczą się wykonując czynno- STYLE pokazu czy demonstracji. lekcji, innych lub siebie. ści, dotykając zmysłami, UCZENIA SIĘ Pamiętają twarze, wygląd Zapamiętują imiona, bezpośrednie zaangażowanie PAMIĘĆ lubią robić notatki, zapominają twarze, głośno Najlepiej pamiętają to, zapominają imiona. powtarzają materiał. co wykonali sami. PRZESZKADZA IM Ruch lub zaburzony Odgłosy, hałasy, nieznane Ruch w polu widzenia. porządek. lub głośne dźwięki. 5 Określenie ekstrawersji i introwersji Porównaj stwierdzenia w każdym punkcie i wybierz jedno zakończenie /A-1, B-2, C-3/ - to, które pasuje do Ciebie

1. Konkurowanie z innymi mnie
   1. motywuje
   2. średnio motywuje
   3. wyczerpuje

2. Lubię przebywać

1. w dużych grupach ludzi /więcej niż 8 osób/
2. średnich grupach ludzi /od 2 do 8 osób/
3. małych grupach ludzi /nie więcej niż 2 osoby/

3.Po dużym zmęczeniu wracam do sił

1. szybko
2. umiarkowanie szybko
3. powoli

4.Dobrze się czuję, gdy w otoczeniu dzieje się

1. bardzo dużo
2. umiarkowanie dużo
3. niewiele

5.Gdy dzieje się coś nowego, reaguję

1. chętnie i spontanicznie
2. chętnie, wcześniej się temu przyglądając
3. niechętnie, wolę stać z boku

6.W otoczeniu, w którym dzieje się wszystko naraz, działam

1. bardzo aktywnie
2. aktywnie lecz szybko się męczę
3. mało aktywnie i wycofuję się

7.Po dłuższym czasie, gdy muszę bardzo aktywnie działać

1. łatwo popełniam błędy
2. łatwo wycofuję się i unikam działania
3. łatwo wpadam w przygnębienie

8.Lubię, gdy otoczenie jest

1. głośne
2. raz głośne raz spokojne
3. spokojne

9.Lubię konkurować z innymi

1. bardzo
2. średnio
3. rzadko

10.Lubię, gdy przez większość czasu muzyka jest

1. włączona
2. włączona od czasu do czasu
3. wyłączona, lubię ciszę

11.Dobrze pamiętam to

1. co zdarzyło się przed chwilą, wczoraj
2. co zdarzyło się wczoraj ale mam także wiele wspomnień z poprzednich lat
3. co było dawniej

12.W otoczeniu, w którym niewiele się dzieje można

1. tylko się nudzić
2. zawsze coś zrobić
3. skupić się

13.Kontakty z nowymi osobami, nowymi sytuacjami

1. bardzo lubię
2. umiarkowanie lubię
3. unikam, jestem ostrożny

14.Wolę uczestniczyć w zajęciach w

1. dużej grupie /powyżej 8 osób/
2. średniej grupie /od 2 do 8 osób/
3. małej grupie /nie więcej niż 2 osoby/

15.Jeśli wokół mnie dużo się dzieje

1. potrafię skupić się na zadaniu
2. średnio potrafię się skupić na zadaniu
3. nie potrafię się skupić na zadaniu

podlicz wybrane odpowiedzi Jeżeli najwięcej wybrałeś odpowiedzi A to jesteś ekstrawertykiem Jeżeli najwięcej wybrałeś odpowiedzi B to jesteś ambiwertykiem Jeżeli najwięcej wybrałeś odpowiedzi C to jesteś introwertykiem OSOBA EKSTRAWERTYCZNA Bardzo lubi konkurować z innymi /potrzebuje zadań i pracy w wysoko konkurencyjnym otoczeniu, jest wówczas najbardziej efektywny/ Konkurencja go silnie motywuje do działania Lubi przebywać w dużych grupach i skupiskach ludzi Woli zajęcia wykonywane w dużej grupie, zadania zespołowe, często podaje przeciwstawne przykłady Po dużym zmęczeniu szybko wraca do sił, potrzebuje mało czasu na regenerację Lubi, gdy w otoczenie o bardzo dużej ilości bodźców sensorycznych, może z powodzeniem rozmawiać jednocześnie prze telefon, słuchać muzyki i oglądać telewizję W nowe sytuacje wchodzi chętnie i spontanicznie, lubi zmiany Na bardzo stymulujące sensorycznie otocznie reaguje wysoką aktywnością, jest od razu gotowy do działania Na nisko stymulujące sensorycznie otoczenie reaguje znudzeniem, potrzebuje dodatkowej zewnętrznej stymulacji, by zacząć działać. Największą karą jest umieszczenie go w odosobnionym pomieszczeniu Przy konieczności ciągłego aktywnego działania łatwo popełnia błędy, nie zastanawia się nad zadaniem, szybko się nudzi Lubi, gdy otoczenie jest głośne, potrzebuje intensywnego werbalnego kontaktu Lubi, gdy przez większość czasu muzyka jest włączona Ma dobrą pamięć krótkoterminową, potrafi z łatwością odtworzyć informacje, których nauczył się niedawno; potrzebuje pozytywnych opinii Bardzo lubi kontakty z nowymi osobami, nowymi sytuacjami i chętnie „wchodzi” w nowe sytuacje, z łatwością /czasem bez zastanowienia/ podejmuje się nowych zadań Na bodźce odbierane zmysłami jest niewrażliwy, potrzebuje ich bardzo dużo, aby podjąć aktywność 7 OSOBA INTROWERTYCZNA Rzadko lubi konkurować z innymi /potrzebuje zadań i pracy w niskokonkurencyjnym otoczeniu, dużo zadań samodzielnych - jest wówczas najbardziej efektywny/ Konkurencja go wyczerpuje fizycznie i psychicznie Lubi przebywać w małych grupach lub sam, z dala od ludzi Woli zajęcia wykonywane w małej grupie lub samodzielnie; im więcej czasu ma dla siebie, tym chętniej będzie otwierać się na pracę w grupie, często współpracuje dla znalezienia twórczego rozwiązania Po dużym zmęczeniu wraca do sił powoli, potrzebuje dużo czasu na regenerację Lubi, gdy w otoczeniu ilość bodźców jest mała W nowe sytuacje wchodzi niechętnie, woli się przyglądać zanim podejmie aktywność Na bardzo stymulujące sensorycznie otocznie reaguje niską aktywnością i wycofaniem się, rozdrażnieniem Na nisko stymulujące sensorycznie otoczenie reaguje skupieniem Przy konieczności ciągłego aktywnego działania łatwo wpada w przygnębienie i wycofuje się Lubi, gdy otoczenie jest spokojne Lubi, gdy przez większość czasu muzyka jest wyłączona - lubi ciszę Ma dobrą pamięć długoterminową, doskonale pamięta informacje, których nauczyło się dawno, potrzebuje jednak czasu żeby odtworzyć to z pamięci; Unika kontaktów z nowymi osobami, nowymi sytuacjami, jest ostrożny Jest bardzo wrażliwy na bodźce odbierane zmysłami, do podjęcia aktywności jest potrzebna mała ich ilość /w skrajnych przypadkach w ogóle ich nie potrzebuje/ OSOBA AMBIWERTYCZNA średnio lubi konkurować z innymi / potrzebuje zadań i pracy w nisko i średnio konkurencyjnym otoczeniu, w naprzemiennych okresach - jest wówczas najbardziej efektywny/ konkurencja średnio go motywuje do działania - w niektórych sytuacjach chętnie będzie uczestniczył w konkurencyjnych zadaniach, może jednak szybko tym się nudzić lubi przebywać w średnich grupach i skupiskach ludzkich, woli zajęcia wykonywane w średniej liczebnie grupie, z miejscem na pracę samodzielną; sprzeciwia się lub współpracuje w zależności od zainteresowania zadaniem po dużym zmęczeniu wraca do sił umiarkowanie szybko, w zależności od rodzaju zadania lubi, gdy w otoczeniu ilość bodźców jest umiarkowana, będzie się męczył przy dużej ilości bodźców w nowe sytuacje wchodzi raczej chętnie, przyglądając się im jednak wcześniej na bardzo stymulujące sensorycznie otoczenie reaguje średnią aktywnością na nisko stymulujące sensorycznie otoczenie reaguje średnią aktywnością przy konieczności ciągłego aktywnego działania wycofuje się w zależności od poziomu nastroju i energii w danej chwili lubi, gdy otoczenie jest raz głośne raz spokojne lubi, gdy przez większość czasu muzyka jest włączona, jednak potrzebuje okresów ciszy ma dobrą pamięć krótkoterminową i długoterminową kontakty z nowymi osobami i nowymi sytuacjami lubi umiarkowanie na bodźce odbierane zmysłami jest umiarkowanie wrażliwy - do podjęcia aktywności jest potrzebna niewielka ich ilość 8