Historia książki

Książka rękopiśmienna

Tabliczki gliniane z pismem klinowym

Mieszkańcy starożytnej krainy - Mezopotamii -pisali na glinianych tabliczkach. Sporządzai na nich dotkmenty, ryjac znaki kawałkiem twardej trzciny. Pokryte pismem tabliczki suszyli na słońcu lub wypalali w piecu.

Zwoje papirusowe (Egipt, Grecja, Rzym)

Pergamin

Mieszkańcy Pergamonu, leżącego na terenie dzisiejszej Turcji, udoskonalili technikę wyrobu pergaminu. Materiał ten wytwarzali z wygładzonej skóry zwierzęcej, dzięki czemu był on trwalszy od papirusu.

Starożytni Egipcjanie pisali na papirusie wyrobionym z cibory papirusowej. Łodygi tej rośliny cięli wzdłuż, a otrzymane paski układali obok siebie. Na tej warstwie prostopadle umieszczali kolejną, po czym całość suszyli i wygładzali. Papirusy łączone były w długie zwoje.

łac. volvere (zwijać) = wolumen (zwój lub księga)gr. byblos (łodyga papirusu) = książkałac. liber (łyko lipowe; używane przez rzymian tak jak papirus) = książka

historia książki

Pergaminowe kodeksy

Na pergaminie powstały pierwsze książki w formie kodeksu, czyli w postaci ułożonych po kolei kart, połączonych grzbietem i oprawionych w deski lub skórę. Cena tych ksiąg była bardzo wysoka, gdyż każdą z nich przepisywano i zdobiono ręcznie.

Papier

Papierowe karty

W tym czasie powstały nowe zawody związane ze zdobnictwem kodeksów rękopiśmiennych:rubrykator lub miniator którzy pisali tekst czarnym atramentem, litery lub wyrazy, które chciano wyróżnić pisali/podkreślali/przekreślali czerwoną glinką;iluminator stosował też ozdobnie malowane inicjały, bordiury (czyli floratury okalające tekst ze wszystkich stron), floratury („wypływające” z inicjałów) i miniatury (kolorowe i złocone obrazki).

Wyrabiano go z miazgi sporządzonej ze szmat i odpadków włókienniczych, rozdrobnionych, macerowanych i bielonych w ługu wapiennym, a następnie rozcieranych w specjalnych młynach papierniczych. Tak przygotowaną miazgę, rozcieńczoną wodą, czerpano z kadzi ręcznie (stąd nazwa „papier ręcznie czerpany”) za pomocą płaskiego sita drucianego.

Tematyka/funkcja książek w średniowieczuksiążka była narzędziem w rękach kościoła (traktaty religijne, księgi liturgiczne, Biblie); inne zastosowania to: dokumenty królewskie, państwowe, kroniki sławiące władców, romanse rycerskie i poezje oraz książki w działalności uniwersytetów.

Historia książki (2)

Książka drukowana

Książki drukowane

Około 1450r. Johannes Gutenberg pochodzący z Moguncji opracował metodę drukowania książek, dzięki której stały się one znacznie tańsze. Tekst układana ręcznie z czcionek, czyli metalowych kostek, z odwróconymi literami, po czym za pomocą pras obijano go na papierze.

Papier

Papierowe karty

Tematyka/funkcja rozwój języka narodowego – m.in. powieści w językach narodowych, poezja; odtworzenie spuścizny świata starożytnego – wydania dzieł literackich, przyrodniczych, filozoficznych; literatura niereligijna na potrzeby uniwersytetów – np. książki z zakresu anatomii, zielniki obficie ilustrowane drzeworytami; funkcja ideowa (książka i druki reformacyjne/kontrreformacyjne); druk O obrotach… Kopernika, dzieł Galileusza, Giordano Bruno – książki wpisane do indeksu ksiąg zakazanych; książka na wysokim poziomie edytorskim i książka jako narzędzie walki religijnej i politycznej (wydawana szybko, bez dbałości o estetykę).

Historia książki (3)

XV-wieczna drukarnia

XVIII wiek –

Książka w stylu rococco

Zmniejsza się format książki, zdobienie jest mniejsze, lecz bardziej finezyjne, oprawy harmonijnie łączące motywy geometryczne i roślinne plus ekslibrisy.

Książka oświeceniowa

Papierowe karty

Tematyka/funkcja laicyzacja literatury; encyklopedie (polskie encyklopedie: Nowe Ateny Benedykta Chmielowskiego i Zbiór potrzebniejszych wiadomości Ignacego Krasickiego), leksykony, almanachy; książka naukowa (patronat arystokratów, towarzystw naukowych); powstaje książka dziecięca.

Historia książki (4)

Ekslibris (łac. ex libris – z książek) – znak własnościowy danego egzemplarza książki, najczęściej ozdobny, wykonany w technice graficznej, z imieniem i nazwiskiem właściciela księgozbioru (lub np. stylizowanymi inicjałami) albo nazwą instytucji.

Książka naukowa (niewielki format, czytelna czcionka, często miedziorytowe tablice doklejane na końcu książki, indeksy rzeczowe, tablice chronologiczne, bibliografie); narodziny książki masowej z ilustracjami (koniec XVIII w.).

XIX i XX wiek

Książka jako towar, wydawcy często przestawali dbać o poziom publikacji, wydawali takie książki, które odpowiadały gustowi potencjalnych klientów; zwiększenie popytu na książki, duże nakłady, potrzeba przyspieszenia produkcji (pomogły w tym: wynalazek maszyny papierniczej dającej ciągłą taśmę papieru – Ludwik Robert 1799 r. oraz szybkościowej cylindrycznej maszyny drukarskiej – 1811 r.; a następnie maszyna offsetowa – druga połowa XIX wieku).

Papierowe karty

Ilustracje książkowe – czasem wykonywano techniką litografii (wynaleziona w 1798 r. przez Aloisa Senfeldera) – nie nadawała się do szczegółów i ekspresji; początkowo stosowana była tylko do odbijania nut, później też do ilustracji tytułowych, w okresie romantyzmu do celów artystycznych.Inną technika ilustracyjną był staloryt. Jest to technika wklęsła. Wymaga starannej pracy, trudno o retusze. Technika stalorytu jest dokładna, nadaje się do portretów, widoków miast.

Historia książki (5)

Książka masowa – serie wydawnicze, cykle wydawnicze, powieść zeszytowa, książki dla dzieci i młodzieży, literatura dla ludu (XIX w., twórczość adresowana i przystosowana do określonego społecznie kręgu odbiorców, rekrutujących się z warstw ludowych, najczęściej wiejskiego środowiska ludowego), literatura popularna (zwana też niższą, trywialną, rozrywkową) może być zdefiniowana jako to, co niewyrafinowany czytelnik wybiera dla przyjemności; taki czytelnik może pochodzić z każdej klasy społeczeństwa, chociaż literatura popularna zwraca się głównie do ubogich, a od końca XVIII w. również do dzieci.

Współczesne książki

Wynalazkiem, który sprawił, że produkcja książki stała się jeszcze szybsza okazał się komputer. Obecnie książki są drukowane za pomocą zautomatyzowanych maszyn drukarskich, a teksty i ilustracje przygotowuje się w programach komputerowych.

Papierowe karty

Historia książki (6)

Audiobook -książka mówiona

e-book

Książka mówiona, audiobook – nagranie dźwiękowe zawierające odczytany przez lektora tekst publikacji książkowej; zapisane na nośniku danych najczęściej w postaci cyfrowej (w formacie audio lub np. MP3 czy M4B). Dawniej nagrywane były również na kasetach magnetofonowych lub płytach gramofonowych[

E-book (także: eBook, książka elektroniczna, publikacja elektroniczna, e-książka) książka w formie cyfrowej, przeznaczona do odczytania za pomocą odpowiedniego oprogramowania zainstalowanego w urządzeniu komputerowym (np. komputer osobisty, czytnik książek elektronicznych, telefon komórkowy czy palmtop).

Rynek e-booków w Polsce zaczął rozwijać się od 2010 roku, kiedy firma Virtualo, specjalizująca się w rozwiązaniach IT do sprzedaży e-booków, została kupiona przez Empik.

książka elektronicznak