Lekcja: Oddziaływania nieantagonistyczne

Oddziaływania między organizmami cd

Oddziaływania nieantagonistyczne

Dla klas 8

1

Przypomnienie - to już wiesz!

Oddziaływania między organizmami dzielimy na 2 grupy:

+info

+info

W uproszczeniu - negatywne.

Przynajmniej jedna ze stron w tej relacji jest stratna.

Słowo antagonistyczny oznacza przeciwstawny - np. drapieżnik i ofiara mają dwa przeciwne cele na popołudnie myśląc o sobie nawzajem ;)

W uproszczeniu - pozytywne.

Żadna ze stron w tej relacji nie jest stratna.

2

Mutualizm

MUTUALIZM

Obie strony czerpią korzyści

Jest to współpraca między organizmami

+info

RODZAJE MUTUALIZMU (2 organizmy współpracują)

PROTOKOOPERACJA

SYMBIOZA

przeżyją bez takiej współpracy,

choć razem jest im łatwiej

nie przeżyją bez takiej współpracy,

muszą być razem

VS

Jeśli spotkałeś się z odwrotnymi określeniami:

Mutualizm jako współpraca organizmów, które nie mogą bez siebie żyć, a Symbioza jako ogólne określenie współpracy - nie przejmuj się!!! Nazewnictwo to zostało zmienione w edukacji w Polsce kilka lat temu, wiele źródeł w internecie jest nieaktualnych.

3

SYMBIOZA

+info

SYMBIOZA

Obie strony czerpią korzyści, jedna nie może żyć bez drugiej

Taka zależność ma też drugą nazwę: MUTUALIZM OBLIGATORYJNY

Grzyb i glon tworzace porost

Photo credit: hedera.baltica on Visualhunt.com / CC BY-SA

+info

MUTUALIZM to określenie na obustronne czerpanie korzyści. Słowo OBLIGATORYJNY oznacza obowiązkowy - bez tej współpracy nie przeżyją.

Przykładem symbiozy, w której dwa organizmy nie mogą bez siebie żyć, jest współpraca grzybów i glonów tworzących POROST.

Glon jest samożywny - w procesie fotosyntezy wytwarza cukier którym dzieli się z grzybem. Grzyb dostarcza glonom wodę i sole mineralne.

+info

Bakterie żyjące w przewodzie pokarmowym roślinożerców i roślinożercy

+info

Przykłady symbiozy

Mrówki grzybiarki i grzyby

Photo on Visualhunt

Photo credit: Jajcus on VisualHunt.com / CC BY-NC-SA

Roślinożercy sami nie potrafią trawić celulozy (budującej ściany komórkowe roślin). Dlatego np. krowa nie potrafiłaby sama strawić trawy. Pomagają jej w tym bakterie żyjące w jej układzie pokarmowym. Krowa dzięki nim może trawić swój pokarm (bez tego nie przeżyje) a bakterie mają miejsce do życia.

Mrówki grzybiarki odżywiają się grzybami, które hodują w swoich gniazdach i dbają o nie. Grzyby za to nie byłyby w stanie przetrwać bez opieki mrówek, które bardzo dbają o swoje hodowle.

+info

Rośliny motylkowate i bakterie brodawkowe

+info

Przykłady symbiozy

MIKORYZA

Photo credit: Vicente RG on VisualHunt / CC BY-NC-ND

Photo credit: ☼☼Jo Zimny Photos☼☼ on Visualhunt.com / CC BY-NC-ND

Bakterie brodawkowe żyją w brodawkach korzeni roślin motylkowatych (bobowatych, np. groch, fasola, soja, cieciorka). Rośliny te potrzebują do życia związków azotowych, których dostarczają im właśnie bakterie brodawkowe (inaczej nazywane azotowymi) - potrafią one wyłapywać azot z powietrza aby produkować związki azotowe potrzebne roślinom. W zamian za to rośliny dzielą się z bakteriami cukrem wytworzonym w procesie fotosyntezy (bakterie te nie potrafią same go produkować).

MIKORYZA to symbioza grzybów i roślin. Grzyb swoimi strzępkami może np. owinąć korzenie rośliny. Roślina w procesie fotosyntezy wytwarza cukier którym dzieli się z grzybem, natomiast grzyby pomagają roślinie pobierać wodę i sole mineralne oraz chronią korzenie roślin przed bakteriami i toksynami.

+info

Babka i krewetka

Przykłady symbiozy

Źródło: http://www.parafiarodaki.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2084:jeszcze-o-niedzielnej-opowiesci&catid=56&Itemid=101

Krewetka za pomocą odnóży przygotowuje dla siebie i babki schronienie. Babka pełni funkcję przewodnika dla ślepej krewetki, ułatwiając zdobywanie pokarmu i ostrzega o niebezpieczeństwie.

4

PROTOKOOPERACJA

+info

PROTOKOOPERACJA

Obie strony czerpią korzyści,

mogą bez siebie żyć

Taka zależność ma też drugą nazwę: MUTUALIZM FAKULTATYWNY

Krab pustelnik i ukwiał

http://i.imgur.com/2cR8007.jpg

+info

MUTUALIZM to określenie na obustronne czerpanie korzyści. Słowo FAKULTATYWNY oznacza nieobowiązkowy (dla chętnych).

Przykładem prorokooperacji, w której dwa organizmy współpracują, ale mogą bez siebie żyć, jest współpraca kraba pustelnika i ukwiału.

Krab dzieli się z ukwiałem resztkami swojego pożywienia oraz zapewnia mu transport (lokomocję), natomiast ukwiał zapewnia krabowi obronę dzięki parzydełkom.

Oba korzystają, ale są w stanie żyć bez takiej współpracy.

Jak wygląda ta współpraca? Czy działa również po przeprowadzce kraba?

Krab pustelnik i ukwiał

Czy miejsce ukwiału jest wyłącznie na muszli, którą zaadoptował krab? I czy krab może być cheerliderką? ;)

+info

Bąkojady i słonie/nosorożce/bawoły

+info

Przykłady protokooperacji

Mrówki i mszyce

Photo credit: schuttenbach on Visual Hunt / CC BY-NC-ND

Źródło: Fotolia

Ptak bąkojad bardzo lubi przesiadywać na grzbietach dużych ssaków z sawanny. Wokół tych ssaków lata zawsze dużo owadów, dlatego bąkojad ma dzięki nim zapewnioną ucztę! Nosorożec/słoń/bawół ma za to spokój z uciążliwymi owadami.

Oba korzystają, ale są w stanie żyć bez takiej współpracy.

Mrówki chronią mszyce przed ich naturalnymi wrogami - biedronkami. Same natomiast zjadają produkowaną przez mszyce wydzielinę.

Oba korzystają, ale są w stanie żyć bez takiej współpracy.

Czy mrówki "doją" mszyce?

Mrówki (w obronie mszyc) vs Biedronki

Mrówka robi kilka "podchodów"

Zmasowana obrona mszyc

+info

Rośliny i owady / ptaki

+info

Przykłady protokooperacji

Rośliny i zwierzęta (pozostałe)

Na przykład: pszczoła bardzo chętnie siada na kwiatach rzepaku. Gdy pszczoła spija nektar z kwiatów przyczepia się do niej pyłek kwiatowy. Siadając na kolejnych kwiatach pomaga w zapylaniu kwiatów, a więc w ich rozmnażaniu!

Oba korzystają, ale są w stanie żyć bez takiej współpracy - pszczoła może pić przecież nektar z kwiatów lipy, a przy zapłodnieniu rzepaku może pomóc np. trzmiel.

Na przykład: wiewiórka bardzo chętnie zjada nasiona dębu - żołędzie. Gdy je gromadzi pomaga w ich przemieszczaniu się, a gubiąc/zapominając o nich - w rozsiewaniu ich.

Oba gatunki korzystają, ale są w stanie żyć bez takiej współpracy - nasiona może roznosić np. dzik, a wiewiórka może zjadać np. orzechy.

5

KOMENSALIZM

KOMENSALIZM

Jedna ze stron ma korzyść, druga nie ma ani korzyści ani strat (jest jej obojętnie)

Nie są od siebie w ogóle uzależnione.

Hieny i lwy

+info

Lwice polują i całe ich rodziny najadają się do syta mięsem z ofiary. Gdy jednak po posiłku zostaną resztki a stado jest już syte - mięsa nie da się w żaden sposób przechować, zestarzałoby się do następnego dnia, dlatego stado zostawia resztki i już się nimi nie interesuje - więcej i tak już nie zmieszczą. Wtedy wkraczają hieny - chętnie korzystają z pozostawionych resztek mięsa.

Hieny zyskują, lwy nic nie tracą ani nie zyskują.

+info

Rekin i podnawka

+info

Przykłady komensalizmu

Różanka i małż

https://mysteriousdollfilm.blogspot.com/2011/08/be-shark-not-remora.html

http://www.multihobby.net/?m=201203

Ryba podnawka posiada przyssawkę na swojej głowie, dzięki niej przyczepia się do brzucha rekina. Ma dzięki temu przyspieszony transport oraz korzysta z resztek pokarmu. Rekin nic nie traci ani nie zyskuje.

Samica różanki składa ikrę wewnątrz małża ,a jej samiec składa plemniki do wody w pobliżu małża. Poprzez ruch wody, ikra zostaje zapłodniona. Małe rybki wewnątrz małża są bezpieczne. Po pewnym czasie opuszczają go, nie czyniąc żadnej szkody.

+info

Oplątwa brodaczkowata i inna roślina

+info

Przykłady komensalizmu

Łopian i leśne zwierzęta

http://www.cytrusy.net.pl/viewtopic.php?t=4329

Oplątwa brodaczkowata żyje na innych roślinach, które są dla niej rusztowaniem. Nie szkodzi ani nie przynosi korzyści roślinom na których się wspiera.

Owoce łopianu przyczepiają się do sierści zwierząt haczykowatymi łuskami, dzięki czemu są rozsiewane na duże odległości. Zwierzęta nie są ani stratne ani nic nie zyskują na przyczepianiu się łopianu do ich sierści.

FILM

Obejrzyj koniecznie!

+info

ZADANIE

Przerysuj tabelę do zeszytu i uzupełnij ją znakami:

+ - 0

Sprawdź poprawność wykonania zadania wyświetlając notatkę do dzisiejszej lekcji (koniec prezentacji)

+info

https://i.pinimg.com/originals/5e/b4/15/5eb41536740644d7641e73c715f96900.jpg

Zwróć uwagę, że autorka grafiki nie zastosowała podziału na symbiozę i protokooperację podczas podawania przykładów mutualizmu!

A TERAZ...

Zrób w zeszycie krótką notatkę

Wykonaj quiz

+info

+info

Temat: Oddziaływania nieantagonistyczne.

1.W oddziaływaniach nieantagonistycznych co najmniej jedna ze stron odnosi korzyści i nikt nie jest poszkodowany.

2.Mutualizm to zależność, w której obie trony odnoszą korzyści. Istnieją 2 rodzaje mutualizmu:

a) symbioza - nie mogą bez siebie żyć (wymień min. 3 przykłady)

b) protokooperacja - mogą bez siebie żyć (wymień min. 3 przykłady)

3. Komensalizm - jedna ze stron ma korzyści, dla drugiej ta relacja jest obojętna (brak korzyści, ale też brak strat). (wymień min. 3 przykłady)

3

2

1

4

Olivia Dycewicz

THANKS!