Zdania złożone współrzędnie i podrzędnie

Zapoznaj się z poniższą notatkę i przepisz do zeszytu przedmiotowego to, co zostało wyróżnione pogrubioną czcionką.

"Dziady" cz. II Adama Mickiewicza powstały w Kownie na przełomie 1820 i 1821 roku. Zostały opublikowane w 1823 r. razem z częścią IV. Są to tzw. "Dziady wileńsko-kowieńskie" (ze względu na miejsce ich powstania).

Musicie wiedzieć, że podczas pobytu na emigracji Mickiewicz napisał także cz. III "Dziadów", która, ze względu na miejsce ich powstania, określana jest jako "Dziady drezdeńskie". We wszystkich częściach utworu pojawia się postać młodzieńca, który, na początku cz. III, przechodzi przemianę wewnętrzną i przyjmuje imię Konrad.

JĘZYKU...

Temat: Zdania złożone współrzędnie i podrzędnie..

Porozmawiajmy o...

2

Wiesz już, że zdanie złożone składa się z przynajmniej dwóch zdań składowych, które stanowią całość treściową (posiada co najmniej dwa orzeczenia).

1

Drodzy Uczniowie!

Podczas dzisiejszej lekcji poznacie różnice pomiędzy zdaniami złożonymi współrzędnie i podrzędnie. Dowiecie się, jak je rozpoznać oraz jak wykonać do nich odpowiednie wykresy.

mgr Monika Szkliniarz

to takie zdanie złożone,
w którym zdania składowe są względem siebie równorzędne. Żadne ze zdań składowych nie uzupełnia drugiego.

VS

zbudowane jest ze zdania składowego nadrzędnego oraz zdania składowego podrzędnego. Zdanie podrzędne uzupełnia treść zdania nadrzędnego i odpowiada na wynikające z niego pytanie.

1

Zapoznaj się z informacjami dotyczącymi zdania złożonego współrzędnie oraz zdania złożonego podrzędnie, a następnie przepisz notatkę do zeszytu.

ZDANIE ZŁOŻONE WSPÓŁRZĘDNIE ŁĄCZNE

Łączy w czasie i w przestrzeni wykonywanie dwóch czynności. Zdania te mogą być połączone bezspójnikowo lub za pomocą spójników: i, oraz, a zarazem, jak również.

Przykład: Przyjadę do ciebie i pouczymy się razem.

W zdaniu złożonym współrzędnie zdania składowe są połączone bezspójnikowo lub za pomocą spójników, które tworzą określoną relację logiczną między zdaniami składowymi.

ZDANIE ZŁOŻONE WSPÓŁRZĘDNIE ROZŁĄCZNE

Treści zdań składowych wykluczają się wzajemnie, zatem mamy do czynienia z sytuacją wyboru. Zdania te mogą być połączone spójnikami: albo, lub, czy, bądź.

Przykład: Obejrzymy film albo posłuchamy muzyki.

W zdaniu złożonym współrzędnie zdania składowe są połączone bezspójnikowo lub za pomocą spójników, które tworzą określoną relację logiczną między zdaniami składowymi.

ZDANIE ZŁOŻONE WSPÓŁRZĘDNIE PRZECIWSTAWNE

Treści zdań są wobec siebie przeciwstawne. Zdania składowe mogą być połączone spójnikami: ale, lecz, jednak, jednakże, natomiast, zaś, przecież, tymczasem.

Przykład: Tomek wybrał się na spacer, ale zapomniał parasola.

W zdaniu złożonym współrzędnie zdania składowe są połączone bezspójnikowo lub za pomocą spójników, które tworzą określoną relację logiczną między zdaniami składowymi.

ZDANIE ZŁOŻONE WSPÓŁRZĘDNIE WYNIKOWE

Treść drugiego zdania wynika z treści pierwszego. Zdania składowe mogą być połączone spójnikami: więc, toteż, dlatego, zatem, stąd.

Przykład: Długo się uczyłam, więc dostałam dobrą ocenę.

W zdaniu złożonym współrzędnie zdania składowe są połączone bezspójnikowo lub za pomocą spójników, które tworzą określoną relację logiczną między zdaniami składowymi.

ZDANIE ZŁOŻONE PODRZĘDNIE

Zdanie złożone podrzędnie zbudowane jest ze zdania składowego nadrzędnego oraz zdania składowego podrzędnego. Zdanie podrzędne uzupełnia treść zdania nadrzędnego i odpowiada na wynikające z niego pytanie.

ZDANIE ZŁOŻONE PODRZĘDNIE PRZYDAWKOWE

Pełni funkcję przydawki, która nie została wyrażona w zdaniu nadrzędnym, lub uzupełnia treść przydawki zapowiedzianej zaimkiem w zdaniu nadrzędnym. Odpowiada na pytania przydawki: jaki?, który?, czyj?, ile?.

Przykłady: Zebraliśmy tyle pieniędzy, ile planowaliśmy.
Książka, którą przeczytałam, była bardzo ciekawa.

Zdanie złożone podrzędnie zbudowane jest ze zdania składowego nadrzędnego oraz zdania składowego podrzędnego. Zdanie podrzędne uzupełnia treść zdania nadrzędnego i odpowiada na wynikające z niego pytanie.

ZDANIE ZŁOŻONE PODRZĘDNIE DOPEŁNIENIOWE

Pełni funkcję dopełnienia, które nie zostało wyrażone w zdaniu nadrzędnym, lub uzupełnia treść dopełnienia zapowiedzianego zaimkiem w zdaniu nadrzędnym. Odpowiada na pytania dopełnienia (na pytania wszystkich przypadków, za wyjątkiem mianownika).

Przykład: Pani zapytała ucznia, czy odrobił pracę domową.

Zdanie złożone podrzędnie zbudowane jest ze zdania składowego nadrzędnego oraz zdania składowego podrzędnego. Zdanie podrzędne uzupełnia treść zdania nadrzędnego i odpowiada na wynikające z niego pytanie.

ZDANIE ZŁOŻONE PODRZĘDNIE OKOLICZNIKOWE

Pełni funkcję okolicznika, który nie został wyrażony w zdaniu nadrzędnym, lub uzupełnia treść okolicznika zapowiedzianego zaimkiem w zdaniu nadrzędnym. Odpowiada na pytania okolicznika.

Przykład: Muszę się nauczyć, ponieważ jutro mam test.

Typy zdań złożonych podrzędnie okolicznikowych

Zdanie złożone podrzędnie zbudowane jest ze zdania składowego nadrzędnego oraz zdania składowego podrzędnego. Zdanie podrzędne uzupełnia treść zdania nadrzędnego i odpowiada na wynikające z niego pytanie.

Wyróżniamy:

• zdanie złożone podrzędnie okolicznikowe czasu - pytanie: kiedy?;
• zdanie złożone podrzędnie okolicznikowe miejsca - pytanie: gdzie?;
• zdanie złożone podrzędnie okolicznikowe sposobu - pytania: jak?, w jaki sposób?;
• zdanie złożone podrzędnie okolicznikowe celu - pytania: po co?, w jakim celu?;
• zdanie złożone podrzędnie okolicznikowe przyczyny - pytania: po co?, dlaczego?, z jakiej przyczyny?;
• zdanie złożone podrzędnie okolicznikowe warunku - pytanie: pod jakim warunkiem?;
• zdanie złożone podrzędnie okolicznikowe przyzwolenia - pytanie: mimo co?, mimo czego?.

ZDANIE ZŁOŻONE PODRZĘDNIE PODMIOTOWE

Pełni funkcję podmiotu niewyrażonego w zdaniu nadrzędnym lub uzupełnia treść podmiotu ogólnie zapowiedzianego tym zaimkiem. Odpowiada na pytania podmiotu: kto?, co?

Przykład: Kto idzie z nami, niech się pospieszy.

Zdanie złożone podrzędnie zbudowane jest ze zdania składowego nadrzędnego oraz zdania składowego podrzędnego. Zdanie podrzędne uzupełnia treść zdania nadrzędnego i odpowiada na wynikające z niego pytanie.

ZDANIE ZŁOŻONE PODRZĘDNIE ORZECZNIKOWE

Uzupełnia treść orzecznika ogólnie zapowiedzianego zaimkiem w zdaniu nadrzędnym. Odpowiada na pytania orzecznika: kim?, czym?, jaki jest?, kim się stał?, kim został?.

Przykład: Stał się tym, kim zawsze chciał być.

Zdanie złożone podrzędnie zbudowane jest ze zdania składowego nadrzędnego oraz zdania składowego podrzędnego. Zdanie podrzędne uzupełnia treść zdania nadrzędnego i odpowiada na wynikające z niego pytanie.

Wykonaj ćwiczenie online.

Kliknij w link.

Monika Szkliniarz

Dziękuję za udział w lekcji.