Xenpelartarrak eta pandemia

HASI

Bertsolaritza eta epidemia

XENPELAR

Jolas honetan Frantzisko Petrirena eta Joxepa Antoni Aranberri osaba-ilobei lagundu beharko diezue Baztanga-epidemia batetik bizirik ateratzen. 1869. urtean gaude.

MISIOA

KOKAPENA

Frantzisko Petrirena. Xenpelar. XIX mendeko bertsolaririk ezagunenetakoa bera.Errenteriako kalean bizi zen, industria bete-betean sartu zen garaitsuan. Jende pila bat fabriketan, bata bestearen gainean, egunean hamar eta hamabi ordu makinaren aurrean lan eginez....

Bere iloba, Joxepa Antoni, lasaiago bizi zen. 1869ko urrian, hego haizeko egun batez, ordea, lasaitasunak bukatu zitzaizkion hari ere. Baztanga epidemia ordurako bere lanak egiten hasi zen. Izeba Maria Joxepa hil zuen, eta osaba Frantzisko ere oso gaixo zegoen.Amak beraiek etxean utzi eta osaba zaintzea erabaki zuen.

Antonio Arbelaitz

Errenteriako medikua zen orduko garai hartan. Ez zuen garai samurra izan 1869ko udazken hartan: hiru hilabeteko epean 29 lagunek galdu zuten bizia baztangaren ondorioz herrian.

Joxepa Antoni Aranberri

Izeba hil zitzaienean, 1868ko urrian, artean hiru urte pasatxo zituen, baina mailu batek jota bezala aldatu zitzaien bizimodua etxean. Beharbada orduantxe erabakiko zuen Joxepa Antonik bertsolari izan nahiko zuela, osaba bezala.

Izeba hil zitzaienean, 1868ko urrian, artean hiru urte pasatxo zituen, baina mailu batek jota bezala aldatu zitzaien bizimodua etxean. Beharbada orduantxe erabakiko zuen Joxepa Antonik bertsolari izan nahiko zuela, osaba bezala.

Frantzisko Petrirena

1835ean jaio zen, Errenteriako Senpelarre baserrian, Oiartzungo mugan. Umetan morroi-lanetan ibili ondoren, jaiotetxera itzuli zen Errenteriako ehun-fabrikan lan egiteko. Azkenean, famili guztia jeitsi zen Errenteriako kalera, bertan bizitzeko. Maria Joxepa Retegirekin ezkondu zen, eta hiru alaba izan zituzten.

Protagonistak

Maria Luisa Petrirena

Frantzisko Petrirenaren arreba eta Joxe Antoni Aranberriren ama. Frantziskoren emaztea hil zenean, anaia eta ilobak zaintzera joateko erabaki hartu zuen, hark zekarren arriskuaren jakitun. Frantzisko bera ere gaixotu zela jakin arren, azken egunerarte bere ondoan egon nahi izan zuen, bere alaba Joxepa Antoni aitarekin eta amonarekin utzita. Sabelean zuen haurra ere bidean zetorren...

Antonio Arbelaitz

Errenteriako medikua zen orduko garai hartan. Ez zuen garai samurra izan 1868ko udazken hartan: hiru hilabeteko epean 29 lagunek galdu zuten bizia baztangaren ondorioz herrian.

Joxepa Antoni Aranberri

Izeba hil zitzaienean, 1868ko urrian, artean hiru urte pasatxo zituen, baina mailu batek jota bezala aldatu zitzaien bizimodua etxean. Beharbada orduantxe erabakiko zuen Joxepa Antonik bertsolari izan nahiko zuela, osaba bezala.

Frantzisko Petrirena

1835ean jaio zen, Errenteriako Senpelarre baserrian, Oiartzungo mugan. Umetan morroi-lanetan ibili ondoren, jaiotetxera itzuli zen Errenteriako ehun-fabrikan lan egiteko. Azkenean, famili guztia jeitsi zen Errenteriako kalera, bertan bizitzeko. Maria Joxepa Retegirekin ezkondu zen, eta hiru alaba izan zituzten.

Protagonistak

Maria Luisa Petrirena

Frantzisko Petrirenaren arreba eta Joxe Antoni Aranberriren ama. Frantziskoren emaztea hil zenean, anaia eta ilobak zaintzera joateko erabaki hartu zuen, hark zekarren arriskuaren jakitun. Frantzisko bera ere gaixotu zela jakin arren, azken egunerarte bere ondoan egon nahi izan zuen, bere alaba Joxepa Antoni aitarekin eta amonarekin utzita. Sabelean zuen haurra ere bidean zetorren...

ETXE HUTSA, GAITZAK HARTUA(puntu gorrien gainean jarri, irakurri zer dion eta ondoren egin Klik)

MEDIKUA: Antonio Arbelaitz

Ez ziren garai errazak orduan.... gaixotzen ziren biztanleak etxean konfinatzen zituzten 40 egunez, eta inoren bisitarik ezin zuten jaso. Etxekoek janaria otarretan eramaten zieten: gaixoek otarrak sokaz lotu eta kalera jeisten zituzten, eta han jakiz bete etxekoek. Egunen batean otarrik ez bazen jeisten, seinale txarra.....

Antoniok jaunak ere nahikoa buruhauste izan zuen urte hartako udazken eta negu partean. Fabrikan langileak pilatzen ziren, eta nekez egin zioten bere aholkuei kasurik lantegiko nagusiek.... ba ote zekiten benetan zer zen baztanga? Eta zuk? Egin klik hemen gainean!

Orain COVID-19aren txertoa urtebeteko epean lortzea aurreikusten dute. Bada, baztangarena ez zen lortu 1977ra arte. Xenpelarren garaitik ia 100 urte pasa ziren!

Ba al dakizu Xenpelarren irudi errealik ez daukagula? Bere iruditzat hartzen duguna Antonio Valverde Ayalde margolariak egindako koadro bat da, eta modelo bezala hartu zuena ez zen Xenpelar, ordurako hilda baitzegoen. Hauxe da koadro famatua

Ea zer kontatzen digun Xenpelarrek...

14 urterekin

18 urterekin

12 urterekin

Zenbat urterekin hasi zen Joxepa Antoni ehun-fabrikan lanean, osaba aritu zen moduan?

1869an

1936an

1758an

Zein urtetan hil zen Frantzisko Petrirena "Xenpelar"?

Behin batean Loiolan

Pasaiako plazatik

Hil da Canovas

Zein bertso-sorta da Frantzisko Petrirenaren ezagunenetakoa?

Gogoratu erretzea txarra Dela...

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

Zein urtetan jaio zen Frantzisko Petrirena?

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

*

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

**

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

***

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

ASMATU DUZU, sakatu beheko gezian

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

*

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

**

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

***

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

OKERREKO URTEA, saiatu berriz beheko gezian emanda

ALBISTE TXARRAK

Baztangak fuerte jo du.... Joxepa Antoni salbatu da, baina gainontzekoak...Frantzisko, Maria Luisa, sabelean zekarren umea...guztiek eman dute azken arnasa.

Saiatu berriz

ZORIONAK

Joxepa Antoni ez ezik, bere ama ere salbatu duzu. Familia osorik da berriz ere.