Full screen

Share

Jak Aleksander Fredro wpadł na pomysł napisania "Zemsty"?
Want to make interactive content? It’s easy in Genially!

Transcript

Jak Aleksander Fredro wpadł na pomysł napisania "Zemsty"?

- czyli co nieco o genezie utworu

Geneza powstania "Zemsty"

"Zemsta" została napisana w 1833 roku, ale pomysł na utwór zrodził się już wcześniej (w 1829 r.) i był oparty na autentycznych wydarzeniach. Kiedy Fredro ożenił się z Zofią z Jabłonowskich Skarbkową, ta wniosła w posagu majątek Korczyn, do którego należała połowa zamku w Odrzykoniu koło Krosna. Fredro znalazł dokumenty, z których wynikało, że w XVII w. o zamek toczył się zażarty spór (który trwał ponad 30 lat!) pomiędzy jego właścicielami: Janem Skotnickim i Piotrem Firlejem.

Piotr Firlej był bogatym wojewodą, zaś Jan Skotnicki – kasztelanem, należącym do ubogiej szlachty. Dumnego wojewodę raziło takie sąsiedztwo i chciał pozbyć się współwłaściciela zamku, dokuczając mu w każdy możliwy sposób. Ten nie pozostawał mu dłużny. Skotnicki kazał m.in. tak ustawić rynny, by woda spływała do części sąsiada, z kolei Firlej, w akcie zemsty, zorganizował napad na murarzy naprawiających mur należący do części sąsiada, w wyniku czego rynny zostały uszkodzone. Skotnicki pozwał Firleja do sądu, wygrał sprawę, ale kres sąsiedzkim sporom położył dopiero ślub syna wojewody – Piotra Firleja i córki kasztelana – Zofii Skotnickiej.

Pierwowzór zamku

Beata Tabisz-Przybyła

Tytuł

Tytuł komedii ma wymowę ironiczną, nawiązuje bowiem do intrygi Cześnika, która miała być zemstą za domniemaną zdradę i zniewagę, jakiej bohater doświadczył ze strony Podstoliny. Zemsta Cześnika miała być równocześnie ostatecznym rozrachunkiem ze znienawidzonym sąsiadem Rejentem Milczkiem. Tytułowa zemsta okazała się jednak rozwiązaniem wszystkich kłopotów bohaterów - połączyła kochającą się parę i doprowadziła do zgody pokłóconych sąsiadów.

Motto

Tytuł "Zemsty" nierozerwalnie wiąże się z mottem utworu:„Nie masz nic tak złego, żeby się na dobre nie przydało.Bywa z węża dryjakiew (lekarstwo), złe często dobremu okazyją daje." (A. Fredro) Motto utworu traktować można jako formę przysłowia: „nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło” lub „gorzkie prawdy ciężko się połyka, ale później korzystnie się odbijają.”

Ciekawostka

Słowo “zemsta” było używane za czasów Fredry w kontekście “zemsta na wrogu”, dlatego carska cenzura nakazała po warszawskiej premierze w sierpniu 1845 r. rozszerzyć tytuł na “Zemsta na mur graniczny”.

"Zemsta" jako przykład dramatu

DRAMAT to jeden z trzech rodzajów literackich, przeznaczony do wystawienia na scenie. Jego cechy charakterystyczne:– nie ma pośrednika (czyli osoby opowiadającej o wydarzeniach lub uczuciach) między światem utworu a czytelnikiem (narratora lub podmiotu lirycznego),– o wydarzeniach dowiadujemy się z wypowiedzi i działań bohaterów, gdyż dzieją się one na naszych oczach– bohaterowie wypowiadają się w formie dialogu ( rozmowy) lub monologu ( rozmowy z samym sobą)-tekst dramatu dzieli się na :

  • tekst główny (wypowiedzi bohaterów)
  • poboczny, czyli didaskalia (wskazówki dla inscenizatorów, aktorów, reżysera),
– utwór jest zbudowany z aktów i scen.

DRAMAT to jeden z trzech rodzajów literackich, przeznaczony do wystawienia na scenie. Jego cechy charakterystyczne:– nie ma pośrednika (czyli osoby opowiadającej o wydarzeniach lub uczuciach) między światem utworu a czytelnikiem (narratora lub podmiotu lirycznego),– o wydarzeniach dowiadujemy się z wypowiedzi i działań bohaterów, gdyż dzieją się one na naszych oczach,– bohaterowie wypowiadają się w formie dialogu (rozmowy) lub monologu (rozmowy z samym sobą),- tekst dramatu dzieli się na :

  • tekst główny (wypowiedzi bohaterów)
  • poboczny, czyli didaskalia (wskazówki dla inscenizatorów, aktorów, reżysera),
– utwór jest zbudowany z aktów i scen.

Budowa dramatu - przypomnienie wiadomości

"Zemsta" składa się z czterech aktów. Akty to większe całości, a w scenach następuje zmiana bohaterów i miejsca. W dramacie najważniejsza jest akcja, czyli to, że coś się dzieje. AKCJA – ciąg zdarzeń rozwijających się od konfliktowego punktu wyjścia do momentu jego rozwiązania. Przyczyną i siłą napędową akcji w dramacie jest zawsze konflikt, który nazywamy konfliktem dramatycznym. W "Zemście" jest to kłótnia dwóch sąsiadów- Rejenta Milczka i Cześnika Raptusiewicza.

Budowa akcji - przypomnienie wiadomości

Akcja składa się z następujących części:a) ekspozycja akcjib) rozwinięcie akcjiPERYPETIAc) punkt kulminacyjnyd) rozwiązanie akcji

geneza 1. «czynniki, które złożyły się na powstanie i rozwój czegoś» 2. «sposób powstawania i rozwoju czegoś» Słownik języka polskiego PWN

Rękopis "Zemsty" Aleksandra Fredry