Z legend dawnego Egiptu

- Z legend dawnego Egiptu Bolesława Prusa

"Jak marne są ludzkie nadzieje wobec porządku świata"

temat:

(przed)smak władzy

Wynotuj w zeszcycie kolejne edykty Horusa. Na ich podstawie uzupełnij listę wcześniejszych rozporządzeń Ramzesa.

ramzes

Pracuj z tekstem!

horus

Źródło: Ipla

Źródło: Encyklopedia Internautica - Interia

• młody, niedoświadczony;
• litościwy, wrażliwy;
• pełen współczucia i empatii dla ludu;
• pragnie dobra najbliższych;

horus

• stuletni, potężny władca;
• ma szacunek poddanych, lud lęka się go (przed jego "głosem pół wieku drżały miliony");
• surowy, nieznoszący sprzeciwu;
• woli szybciej umrzeć, jeśli jego stan miałby szkodzić państwu;
• bezkompromisowy, nieludzki w imię interesu państwa;
• majestatyczny;

ramzes

Na jakiej zasadzie zostali zestawieni bohaterowie?

Na podstawie decyzji podejmowanych przez Ramzesa i Horusa scharakteryzuj obu bohaterów.

Sto...

Dwieście...

Trzysta...

Czterysta...

Pięćset...

Sześćset kroków...

— Dziękuję wam!… — rzekł Horus. — Żal mi… ach, jak żal… Ale przecież nie wszystek umrę… Zostaną po mnie błogosławieństwa, spokój, szczęście ludu i… moja Berenika odzyska wolność… Długo jeszcze?… — spytał lekarza. — Śmierć jest od ciebie na tysiąc kroków żołnierskiego chodu — odparł smutno lekarz. [...] — Podajcie mi edykty — rzekł książę nasłuchując, czy nie biegnie kto z pokojów Ramzesa. — A ty, kapłanie — zwrócił się do lekarza — mów, ile mi życia zostaje, abym mógł zatwierdzić przynajmniej najdroższe mi zlecenia.

Przyjrzyj się kolejności, w jakiej Horus rezynuje przed śmiercią z poszczególnych edyktów. O czym świadczy ta kolejność?

Źródło: Harvard Business Review

Określ, jaką funkcję w utworze spełnia przywołana wcześniej scena.

Biorąc pod uwagę przeczytany fragment, zastanów się:

• jakim władcą byłby Horus, gdyby przeżył;
• jak wieść o rychłym objęciu władzy wpłynęła na Horusa.

• wydając kolejne edykty, myśli jak "zwykły" człowiek, a nie jak władca;
• nie jest odporny na potęgę władzy - dba o przychylność ludu, ale nie widzi, że jego decyzje są zgubne lub niekorzystne dla interesów państwa;
• zaczyna marzyć o ziszczeniu prywatnych pragnień (godny pochówek dla matki, powrót Jetrona z wygnania, uwolnienie Bereniki);
• przed śmiercią pragnie nie tylko realizacji planów, ale myśli o sławie (sentencja zaczerpnięta z Horacego)
• w chwili śmierci dokonuje wyboru - decyduje, co jest dla niego najważniejsze;

Źródło: MixParty

Źródło: Velhio Sabio

Wskaż opozycje, które tworzą kontarst między bohaterami.

Skonfrontuj postawę Horusa z postawą Ramzesa. Zastanów się, jakim władcą jest stary faraon i dopisz te cechy do jego charakterystyki.

Trudność (roz)poznania

— [...] Długo jeszcze?… — spytał lekarza. — Śmierć jest od ciebie na tysiąc kroków żołnierskiego chodu — odparł smutno lekarz. — Nie słyszycież, nikt stamtąd nie idzie?… — mówił Horus. Milczenie. Księżyc zbliżał się do palmy i już dotknął pierwszych jej liści; miałki piasek cicho szeleścił w klepsydrach. — Daleko?… — szepnął Horus. — Osiemset kroków — odparł lekarz — nie wiem, Horusie, czy zdążysz dotknąć wszystkich edyktów świętym pierścieniem, choćby ci go zaraz przynieśli… — Podajcie mi edykty — rzekł książę nasłuchując, czy nie biegnie kto z pokojów Ramzesa. — A ty, kapłanie — zwrócił się do lekarza — mów, ile mi życia zostaje, abym mógł zatwierdzić przynajmniej najdroższe mi zlecenia. — Sześćset kroków — szepnął lekarz.

Przeczytaj fragment i wskaż elementy, które wizualizują w tekście upływ czasu.

(Jak Horus odczuwa upływ czasu?)

Zwróć uwagę na upływ czasu w tekście. Określ, w jaki sposób czas płynie na początku, a w jaki na końcu utworu.

(Jak jest naprawdę?)

Czas HorusaCZAS FABULARNY

Źródło: I GC projekt MYP

Źródło: Nextews.com

Kto w takim razie jest nieomylny?

DWORZANIN

WÓDZ, KANCLERZ,ARCYKAPŁAN

RAMZES

Wskaż kwestie, w których poszczególni bohaterowie zbłądzili, nieprawidłowo ocenili sytuację.

horus

— Pszczoła ukąsiła mnie w nogę — odparł pobladły książę. Dworzanin przy zielonawym blasku księżyca obejrzał mu nogę. — Podziękuj Ozyrysowi — rzekł — że to nie pająk, których jad o tej porze bywa śmiertelny. O! jakże marne są ludzkie nadzieje wobec niecofnionych wyroków…

— Nie odpowiadasz, Horusie?… — spytał zdziwiony posłaniec Ramzesa. — Czyliż nie widzisz, że umarł?… — szepnął najmędrszy lekarz z Karnaku. Patrzcie tedy, że marne są ludzkie nadzieje wobec wyro-ków, które Przedwieczny ogni-stymi znakami wypisuje na niebie.

Gdy kapłan drżącą ręką podał mu straszne lekarstwo, Ramzes wypił je, jak spragniony pije kubek wody; potem zawołał do siebie najsłynniej-szego astrologa z Tebów i kazał szcze-rze opowiedzieć, co tam pokazują gwiazdy. — Saturn połączył się z Księżycem — odparł mędrzec — co zapowiada śmierć członka twojej dynastii, Ramzesie. Źle zrobiłeś, pijąc dzisiaj lekarstwo, bo puste są ludzkie plany wobec wyroków, które na niebie zapisuje Przedwieczny.

Patrzcie, jak marne są ludzkie nadzieje wobec porządku świata; patrzcie, jak marne są wobec wyroków, które ognistymi znakami wypisał na niebie Przedwieczny!… Stuletni Ramzes, potęż-ny władca Egiptu, dogory-wał...

Przeczytaj przywołane fragmenty. Określ funkcje powracającego w nich refrenu. Zwróć uwagę na momenty fabularne, po których się pojawia.

Wyjaśnij, jak rozumiesz myśl zawartą w refrenie. Odpowiedź zapisz w zeszycie.

DETERMIZNIM

Źródło: Development of Digital Qiblah Compass

EPISTEMOLOGIA

Utwór Prusa można odczytywać jako tekst poruszający zagadnienia z zakresu EPISTEMOLOGII:

Powracający w utworze refren zawiera refleksję dotyczącą możliwości ludzkiego poznania. Słowa te sugerują, że ludzie dysponują ograniczonym, niedoskonałym rozumem, który często za pewnik bierze to, co w rzeczywistości jest tylko naszym wyobrażeniem, błędną oceną sytuacji (dlatego żyjemy w świecie iluzji). Tymczasem przeznaczenie nam pisane może być zupełnie inne. Człowiek, kierując się własnym rozeznaniem, często błądzi, podąża innymi ścieżkami niż te wyznaczone przez opatrzność.

TRAGEDIĄ ANTYCZNĄ

Z legend dawnego Egiptu

Utwór Prusa, podobnie jak Latarnik Sienkiewicza, jest nowelą, posiada jednak wiele cech łączących go z innymi gatunkami. Wskaż, na czym polega podobieństwo między tekstem a:

LEGENDĄ?

PARABOLĄ

1888 r.

geneza

Zredaguj krótką notatkę na temat genezy utworu. Określ związek między treścią noweli a wydarzeniami politycznymi, które towarzyszyły jej powstaniu. Własnymi słowami wyjaśnij, jak rozumiesz pojęcie: kostium historyczny (historyzm maski / poetyka maski / maska historyczna).