Petersburg

Petersburg- „miasto półwariatów”. Demoniczna koncepcja Petersburga w powieści Dostojewskiego.

wysłuchaj nagrania

Akcja powieści Dostojewskiego rozgrywa się w Petersburgu, w latach sześćdziesiątych XIX wieku. Autor tworząc opisy przestrzeni wzorował się na kronikach kryminalnych, które rejestrowały narastającą liczbę samobójstw, wszechobecne pijaństwo i prostytucję. Petersburg to miasto -paradoks. Zbudowane przez Piotra Wielkiego nad brzegiem Bałtyku, w miejscu, które na metropolię absolutnie się nie nadaje. Przy jego budowie pracowały setki tysięcy więźniów.

Petersburg w „Zbrodni i karze” to miejsce brudne, zatłoczone i pogrążone w nędzy. Autor celowo rezygnuje z opisów fasadowo-reprezentacyjnych przestrzeni stolicy, aby wyeksponować przygnębiającą atmosferę miasta. Miasto jawi się jakby stworzone do zbrodni: szare i okrutne, zapełniają je szynki, traktiernie, domy publiczne, spelunki, podrzędne hoteliki, posterunki policji. Dostojewski stosuje zbliżenia, drobiazgowe opisy przestrzeni, aby wyeksponować narastający dramat mieszkańców. Są to ludzie wykorzenieni, samotni, pozbawieni oparcia oraz rodziny. Życie traktują jak brutalną walkę o byt. Miasto ich zniewala, determinuje ich postępowanie, więzi. Ludzie gubią się w jego labiryntowej przestrzeni.

W Petersburgu przygnębiające są nie tylko opisy ulic, ale również mieszkania bohaterów. Są pozbawione intymności, jak mieszkanie Marmieładowa, czy klaustrofobiczne, jak izba wynajmowana przez Raskolnikowa. Pokój bohatera był niski, tapeta odpadała ze ścian. Okno było małe i brudne, przez co nastrój przygnębienia był jeszcze spotęgowany. Nieliczne meble i nieczytane od dawna książki pokryte były grubą warstwą kurzu. O destrukcyjnym wpływie przestrzeni na bohatera świadczą słowa matki Rodiona: „Jakie masz liche mieszkanie Rodia, istna trumna (…). Jestem przekonana, że mieszkanie jest w połowie winne temu, że wpadłeś w melancholię”. Rodion ze wstrętem myśli o swoim pokoju: „przecież to tam, w tym kącie, wylęgło się tamo i dojrzewało już przeszło miesiąc”.

Analizując przestrzeń warto zwrócić uwagę na opisy budynków, ulic, wygląd bohaterów, światło, zastosowaną perspektywę, refleksje narratora oraz bohaterów. To z pewnością pomoże Tobie poddać interpretacji opisy przestrzeni.

Polecam film pt. „Rozdroże cafe” w reż. Leszka Wosiewicza, który jest współczesną reinterpretacją problematyki „Zbrodni i kary”.