Pan Tadeusz - postacie

Telimena – jedna z bohaterek Pana Tadeusza, daleka krewna Sędziego, opiekunka Zosi, typ damy modnej, polującej na męża. Kokietuje Tadeusza, Hrabiego i Asesora, zaręcza się z Rejentem. Zwraca uwagę urodą i zbyt wykwintnym jak na wiejski dwór ubiorem oraz zachowaniem. Mieszkała w Petersburgu i chwali się swą znajomością Rosji. Brak jej uczuć patriotycznych, ceni to, co zagraniczne, nie widzi nic złego w robieniu kariery u Rosjan. Potrafi prowadzić rozmowę o literaturze, malarstwie, rzeźbie, muzyce i tańcu jak typowa salonowa dama. Ceni wyłącznie sztukę obcą (literaturę francuską, malarstwo włoskie). Nie jest to jednak postać negatywna, raczej komiczna. Telimena szczerze kocha Zosię, pragnie jej dobra. Nie chce również, by Tadeusz robił sobie krzywdę, choć ją oszukał i porzucił. Mimo zranienia, upokorzenia i zazdrości, wielkodusznie godzi się na ślub Tadeusza i Zosi. W gruncie rzeczy nie chodzi jej o zdobycie poetycznego kochanka, ale męża.

TADEUSZ SOPLICA - tytułowy bohater Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, syn Jacka Soplicy, bratanek Sędziego, dziedzic Soplicowa. Młody, przystojny, zakochany w Zosi, wplątuje się w perypetie miłosne z jej opiekunką Telimeną. Ostatecznie zaręcza się z Zosią. Od dzieciństwa mieszkał i kształcił się w Wilnie. W chwili zawiązania akcji poematu Tadeusz, już dwudziestoletni, wraca ze szkół wezwany nagle przez stryja, Sędziego. Jednak Tadeusz, po latach szkolnej dyscypliny, rwie się przede wszystkim do swobody, co prawie od początku wpędza go w miłosną aferę z ciocią, Telimeną . Tajne kluczyki, zobowiązania, a zaraz potem nagła miłość do Zosi, rywalizacja z Hrabią, współzawodnictwo myśliwskie – w całym tym zamęcie Tadeusz do końca pozostaje nieświadomy tego, że znalazł się pod jednym dachem z Jackiem, swoim rzekomo nieżyjącym ojcem. Nawet kiedy po bitwie z jegrami musi uchodzić za Niemen, jego ojciec nie pozwala wyznać synowi prawdy. Tadeusz, młody patriota, szanujący obyczaj i tradycję, niesie także nowe wartości – podczas uroczystości zaręczyn uwłaszcza chłopów:

Gerwazy – Ubogi szlachcic, wierny sługa Horeszków, walczył z Rosjanami u boku Stolnika, przysiągł zemstę na rodzie Sopliców za śmierć swojego pana z ręki Jacka Soplicy, jednak wybaczył mu na łożu śmierci. Swój wielki rapier, którego używał w pojedynkach i walce, nazywał ironicznie Scyzorykiem . Namówił Hrabiego do walki o zamek i razem z nim zorganizował zajazd na Soplicowo. Po uratowaniu życia jemu i Hrabiemu przez ks. Robaka przebaczył Jackowi, który ukrywał się pod kapturem zakonnika, bennardyna i wspomagał bunt przeciw Rosjanom. Po zakończeniu sporu zaprzyjaźnił się z woźnym Protazym.

Córka Ewy Horeszkówny i Kasztelana, który wraz z żoną zmarł gdzieś na Syberii. Sędzia mówi o niej, iż "wyrasta z dziecięcia", a Telimena : "zaczynasz rok czternasty". Po śmierci rodziców wychowanie Zosi powierzono Telimenie, która dłuższy czas mieszkała z nią w Petersburgu. Wraz z z opiekunką od dwóch lat mieszka w Soplicowie, ukryta przed światem zgodnie ze zwyczajami epoki. Dziewczyna lubi zajmować się ogródkiem i w utworze wielokrotnie przedstawiana jest w otoczeniu przyrody. Zosia to delikatna, dobrze wychowana i naturalna panienka, o zachwycającej urodzie: jasnych włosach (związanych najczęściej w warkocze), niebieskich oczach. Bohaterka, choć mogła wydawać się uległa i zależna od innych, sama potrafiła decydować o sobie. Świadczyć o tym mógł chociażby fragment utworu, w którym Zosia przeciwstawiła się Telimenie, nie zgadzając się na włożenie modnego wówczas stroju. W ostatnim rozdziale utworu Zosia zaręcza się z Tadeuszem.

Jacek Soplica (Wojewoda, Wąsal, ksiądz Robak, Bernardyn) – Szlachcic litewski, głowa rodu Sopliców, zabójca Stolnika Horeszki, ojciec Tadeusza, mnich kwestarz z zakonu bernardynów. Umiera po swojej spowiedzi Gerwazemu z powodu gangreny spowodowanej otworzeniem się starych ran. Soplica pochodził ze szlachty średnio zamożnej. W młodości słynął z awanturnictwa i skłonności do hulanek. Był nieformalnym przywódcą rodu Sopliców, prawdopodobnie dzięki fantazji, bitności i inteligencji. Wykorzystywał to Stolnik Horeszko, bratając się z Soplicą. Jacek jednak – bojąc się ośmieszenia, nie poprosił o rękę córki Stolnika, Ewy. Zrezygnowany Soplica poślubił przypadkową ubogą szlachciankę, która dała mu syna Tadeusza. Niekochana przez męża, zmarła wkrótce po porodzie. Tymczasem Jacek popadł w pijaństwo. Pewnego dnia, gnany gniewem, przybył pod zamek Horeszków, który był wówczas atakowany przez Moskali. Widząc radość Horeszki po odpartym ataku, Soplica sięgnął po strzelbę zabitego Rosjanina i zastrzelił Stolnika. Został uznany za zdrajcę i stronnika Moskali. By odpokutować za swe czyny, wyjechał z kraju i wstąpił do Legionów Polskich generała Dąbrowskiego. Walczył w wielu bitwach, ale po odniesieniu ran, wstąpił do zakonu bernardynów jako ksiądz Robak i został emisariuszem Napoleona. Z zadaniem wszczęcia powstania na Litwie przedostał się przez granicę i rozpoczął agitację wśród szlachty i chłopów. Uratował dwa razy Hrabiego (pierwszy raz zabijając niedźwiedzia, drugi osłaniając go własnym ciałem przed kulą).

Sędzia Soplica — Stryj Tadeusza, młodszy brat Jacka Soplicy, którego nigdy nie widział. Uczył się w szkole jezuickiej, wykształcenie zdobył w czasie dziesięcioletniej służby u ojca Podkomorzego – Wojewody. Czuwa nad wychowaniem Tadeusza i wspólnie z Telimeną opiekuje się Zosią. Za zabójstwo Stolnika Horeszki przez Jacka Soplicę przyjął od Moskali zamek Horeszków. Jest dobrym gospodarzem, dogląda sam wszelkiego dobytku. Nie krzywdzi chłopów, dba o ich ziemie, nie przeciąża nadmierną pracą. Jest dobrym Polakiem, a jego dworek to ostoja polskości. Broni starego porządku szlacheckiego, nie lubi cudzoziemszczyzny, przechowuje stare obyczaje, szanuje gości, urządza polowania i biesiady na starą modłę. Jest patriotą, zwolennikiem idei powstania. Jego wadami są porywczość oraz pieniactwo, co daje się zauważyć podczas sporu o zamek.

Hrabia - Sierota, młody panicz spokrewniony z Horeszkami. Wychowany za granicą, ubiera się wedle mody angielskiej - na tle szlachty jawi się jako dziwak i ekscentryk. Był urodziwym mężczyzną. Chodzi ze szkicownikiem, malując to, co wzbudza jego zachwyt. Początkowo pragnie odzyskać zamek Horeszków, lecz po jakimś czasie, znudzony procesami, zamierza pójść na ugodę z Sędzią.Po najeździe na Soplicowo i walce z Moskalami postanawia uciec za Niemen, by, podobnie jak Tadeusz, zostać żołnierzem i bohaterem. Nie musi tego robić, ponieważ jest wystarczająco zamożny, by wykupić się od więzienia. Pada „ofiarą” Telimeny, przed wyjazdem dostaje jej wstążkę i nosi ją przypiętą do munduru. Powraca do Soplicowa jako pułkownik jazdy. Już w pierwszej walce dowiódł swej odwagi. Kiedy Telimena chce porzucić dla niego Rejenta, unosi się dumą i ostatecznie zwraca się ku córce Podkomorzego.