E-LEKCJA Mowa zależna i niezależna

START

Mowa zależna i niezależna

uwaga!notatkę z tej lekcjizapisz w swoim zeszycie!

informacje wstępne

zapoznaj się z informacjami umieszczonymi na slajdach.

mowy niezależnej.

lub

mowy zależnej

Używamy wtedy

Na co dzień w rozmowach, wiadomościach tekstowych przywołujemy wypowiedzi innych osób.

- Jutro pójdę do dentysty - wyznał Kamil z uśmiechem.

Kamil powiedział wesoło: „Jutro pójdę do dentysty”.

Taką wypowiedź wprowadzamy po dwukropku, ujmując ją w cudzysłów lub pauzy dialogowe (myślniki).

Przytoczona wypowiedź zachowuje własną budowę gramatyczną.

Zazwyczaj towarzyszy jej zdanie wprowadzające.

MOWA NIEZALEŻNA

Jest to dosłowne przytoczenie czyjejś wypowiedzi, cytowanie kogoś.

kropka na końcu całej wypowiedzi

przytoczona wypowiedź wyodrębniona za pomocą myślników

wypowiedź narratora

dwukropek przed cytatem

przytoczona wypowiedź ujęta w cudzysłów

- Chodźcie! Musimy się pospieszyć! - zawołał Maciek.

Maciek zawołał: „Chodźcie! Musimy się pospieszyć!”.

zdanie wprowadzające zacytowaną wypowiedź

Marta wyznała, że boi się pająków.

Kamil powiedział, że jutro pójdzie do dentysty.

Przybiera ona często formę zdania złożonego podrzędnie ze spójnikiem „że”.

Oddajemy sens cudzej wypowiedzi, ale nie przytaczamy cudzych słów dosłownie.

Jest to ujęcie własnymi słowami czyjejś wypowiedzi.

MOWA ZALEŻNA

spójnik łączący zdanie nadrzędne z podrzędnym

zdanie podrzędne, czyli przywołana wypowiedź

Maciek zawołał, że muszą się pospieszyć.

zdanie nadrzędne, czyli wprowadzające

- Lubię grać na skrzypcach - wyznał Karol.

Karol wyznał: „Lubię grać na skrzypcach”.

Karol wyznał, że lubi grać na skrzypcach.

Można dowolnie przekształcać mowę zależną w niezależną i odwrotnie – z niezależnej w zależną.

Tato zapytał, czy Tomek widział gdzieś jego okulary.

- Tomku, czy widziałeś gdzieś moje okulary? - zapytał tata.

Musimy też zmienić formy czasowników, zaimków oraz dostosować interpunkcję.

Przekształceń możemy dokonać za pomocą:

Wojtek stwierdził, że on także chce przeczytać tę książkę.

Wojtek stwierdził: „Ja także chcę przeczytać tę książkę”.

• spójników (aby, by, że, żeby),
• zaimków (jaki, który, ile, kto, co)
• partykuły (czy).

Różnica między tymi dwoma sposobami polega na tym, że mowa niezależna ma charakter naturalnej rozmowy, jest żywym dialogiem oddającym emocje towarzyszące mówiącym.

Za to w mowie zależnej autor wypowiedzi może łatwiej scharakteryzować mówiącego, może oddać sposób mówienia, opisać jego stan psychiczny i usposobienie.

Nieśmiały Marek zapytał cicho, czy może pożyczyć ksiażkę, ale bał się odpowiedzi.

c) Mama przykazała rodzeństwu: „Nie otwierajcie nikomu drzwi”.

b) - Ustawcie krzesła w sali gimnastycznej - poprosił uczniów nauczyciel.

Zamień mowę niezależną na zależną:

a) Dziś podano wiadomość: „Do Polski przyjedzie w tym roku znana piosenkarka”.

c) Matka poprosiła córkę, żeby umyła okna.

b) Ciocia napisała w liście, że zaprasza nas na wakacje.

a) Przeczytałam w ogłoszeniu, że potrzebna jest osoba do pracy na basenie.

Zamień mowę zależną w niezależną:

Dziękujemy!

Który typ mowy jest, według Ciebie, ciekawszy oraz łatwiejszy w użyciu i zapisaniu? Uzasadnij odpowiedź w czterech zdaniach.