Ziele na kraterze

Reportaż

Reportaż to gatunek publicystyczno-literacki. W jego skład wchodzą utwory będące sprawozdaniami z rzeczywistych wydarzeń, w których autor najczęściej uczestniczył lub których był świadkiem. W pracy autora reportażu istotne są wszelkie materiały, takie jak dokumenty, wywiady, obserwacje, mające na celu uwiarygodnienie jego relacji. Pierwsze reportaże pojawiły się w drugiej połowie XIX wieku, co miało ścisły związek z rozwojem prasy. Rolę reportażu pełniły wcześniej opisy, sprawozdania, relacje z podróży, listy czy pamiętniki (przypominam, że obszerne relacje ze świata zdawali m.in., znani Wam, Sienkiewicz czy Prus). Rozróżniamy reportaże podróżnicze, wojenne, społeczno-obyczajowe, polityczne, sądowe. Osobną grupę stanowi reportaż literacki, w którym wymieszany zostaje materiał autentyczny z fabularną fikcją. Jak myślicie, do jakiego typu należy "Ziele na kraterze"? Za klasyków reportażu uważa się: E.E. Kisha, J. Reeda, M. Wańkowicza (zgadzacie się?), K. Pruszyńskiego czy R. Kapuścińskiego. Według mnie pisanie reportażu jest niesamowicie wymagającym zadaniem. Zgadzacie się? Polskie wydawnictwa (w szczególności Czarne czy Muza) serwują czytelnikowi prawdziwe uczty reportażowe. Po niektóre z reportaży możecie sięgnąć już dziś ;)

Ziele na kraterze

Wańkowicz był jednym z najpopularniejszych twórców reportażu międzywojnia i po II wojnie światowej.Aby dowiedzieć się więcej o nim samym kliknij w "info" lub zdjęcie.

Na zakończenie

Zastanów się, czym jest tytułowe ZIELE NA KRATERZE. Jak rozumiesz tytuł?Zrelaksuj się oglądając ukryty pod znacznikiem filmik.

Sprawdź, co pamiętasz z lektury.

Problematyka

Bohaterowie

KingMelchior Wańkowicz, narrator i bohater opowieści. Nazywany też Pusiem. Przezwisko King zostało mu nadane przez córki po lekturze „W pustyni i w puszczy”. Bohater jest pisarzem i publicystą, ale przede wszystkim kochającym ojcem. Poświęca swoim córkom wiele czasu i uwagi. Razem z nimi wymyśla wciąż nowe zabawy. Dba o wykształcenie córek, zależy mu, by wyrosły na osoby samodzielne i odpowiedzialne, dlatego raczej motywuje je do wysiłku, niż pomaga osiągnąć dany cel. Namawia Martę, by napisała cykl felietonów, ale nie wykorzystuje swojej pozycji w kręgach wydawniczych, by ułatwić jej debiut. Podobnie jest wówczas, gdy Marta zostaje wyrzucona ze szkoły. Udziela jej wsparcia, ale to ona ostatecznie podejmuje wyzwanie i rozmawia z dyrekcją. Ojciec uczy córki kreatywności, zaraża je swoimi pasjami, sportem, podróżami, literaturą. Uczy je także historii i wpaja im patriotyczne ideały. Jest bardzo dumny z ich osiągnięć. Jednocześnie jest stanowczy i konsekwentny. Obiecuje kupić im konie, ale za każde przewinienie potrąca pewną kwotę z odkładanej sumy. W ten sposób dziewczynki muszą się starać, by dostać to, czego pragną. Jako ojciec był raczej liberalny. Chciał, by jego dzieci samodzielnie podejmowały decyzje, dokonywały trafnych wyborów i żyły w zgodzie z własnymi przekonaniami. Krysia WańkowiczStarsza córka Wańkowiczów. Jako małe dziecko była bardzo chorowita i słaba. Rodzice obawiali się o jej życie. Pomogły jej „paryskie leki” i pobyt na wsi. W odróżnieniu od swojej młodszej siostry była raczej spokojna i opanowana. Ciekawa świata i dociekliwa, zawsze zadawała wiele pytań, dlatego przylgnęło do niej przezwisko Pyton. W domu nazywano ją także Don Kichotem i Strusiem. Miała silny charakter, potrafiła być bardzo uparta. Miała własne zdanie i dążyła do celu nawet wtedy, gdy inni nie wierzyli w jego powodzenie. Często brała na siebie zadania ponad siły. Wrażliwa na cudzą krzywdę, łatwo się wzruszała. Była raczej zamknięta w sobie, wszelkie rozterki i niepowodzenia przeżywała w samotności. Jej upór dał o sobie znać, kiedy zdecydowała się na praktyki rolnicze. Ojciec nie był zachwycony tą decyzją, ale ona postawiła na swoim. W czasie wojny Krysia wykazała się niezwykłą siłą i odwagą. Została w Warszawie razem z matką. Prowadziła dom, udzielając schronienia uciekinierom i spiskowcom. Ciężko pracowała, uprawiała ogródek i opiekowała się matką, która potrzebowała wsparcia i otuchy. Jednocześnie snuła plany na przyszłość, uczyła się języków i studiowała na tajnych kompletach. W końcu zaangażowała się w działalność podziemną (pseud. Anna) i dołączyła do walczących w powstaniu. Zginęła już w pierwszych dniach. Marta WańkowiczMłodsza córka Wańkowiczów, przez siostrę nazywana Tili Inne przezwiska to: Sancho Pansa i Chłopek-Roztropek. Młodsza córka miała większy temperament. Od najmłodszych lat była ruchliwa i skora do zabawy. Wesoła, psotna i trochę roztrzepana, wnosiła do domu śmiech, ruch i zamieszanie. Bardzo ambitna, zawsze starała się dorównać starszej siostrze. Była optymistką, w każdej sytuacji potrafiła znaleźć jasne strony. Z humorem potrafiła znosić też porażki i niepowodzenia. Uważana za niezbyt ładne dziecko, kwitowała: „Muszą być i ładne i brzydkie”. Nie brakowało jej odwagi, była rezolutna i samodzielna. W wieku trzech lat ubrała się, zabrała „kapciuszki”, pożegnała z mamą i wyszła, oświadczając, że jedzie na wieś. Później również brała sprawy w swoje ręce. Kiedy wyrzucono ją ze szkoły, sama poszła porozmawiać z dyrekcją i uzyskała prawo do zdawania matury. Ku wielkiemu zadowoleniu ojca wcześnie zaczęła wykazywać się talentem pisarskim, publikując cykl felietonów w „Płomyku”. Była towarzyska, łatwo nawiązywała przyjaźnie. Na początku wojny pracowała jako sanitariuszka, ale zgodziła się na decyzję rodziców i wyjechała do Ameryki. Zofia WańkowiczŻona Kinga i matka dziewczynek, nazywana w książce Królikiem lub Świętą z Kałamarzem. Była kochającą matką, czułą, opiekuńczą, łagodną. To ona pilnowała, by w domu przestrzegano pewnych reguł, z cierpliwością tłumaczyła dziewczynkom, co wolno, a czego robić nie można. Mimo swej łagodności, była stanowcza i konsekwentna.

Dedykacja

Dom

Ziele na kraterze

Melchior Wańkowicz

+info

+info

Zastanów się, czym jest dom w reportażu Wańkowicza. Opisz w kilku zdaniach wygląd domu rodzinnego Wańkowiczów, a następnie przedstaw metody wychowawcze stosowane przez Wańkowiczów wobec córek.

Dzieło ma charakter biograficzny, stanowi wspomnienie szczęśliwych lat. Okres do wybuchu II wojny światowej przedstawiony został z dużą dozą ciepła i miłości. Główny wątek książki to dorastanie córek pisarza, narodziny Krysi i jej siostrzenicy Anny Krystyny stanowią punkty graniczne utworu. „Ziele na kraterze” to opowieść o wychowaniu, rodzicielstwie, dorastaniu i dojrzewaniu. Pisarz ukazuje dwie metody wychowania: łagodną i pełną ciepła postawę matki, a także swoje dążenie do wychowania córek na osoby samodzielne, świadome, odpowiedzialne i kreatywne. Ta część pełna jest humoru, zabawnych przygód ciekawskich i ruchliwych dziewczynek oraz ich pomysłowego ojca. Autor przytacza wesołe epizody, ich wspólne zabawy i humorystyczne wierszyki. Każdy członek rodziny, każdy domownik, a nawet goście i przedmioty mają swoje przezwiska. Poszczególne postaci charakteryzowane są z dużą dozą humoru. Komiczne są wyczyny Kinga za kierownicą. Wybuch wojny to koniec rodzinnego szczęścia. Kontrast pomiędzy życiem przed wojną i w jej trakcie jest bardzo wyraźny. Wojna niszczy wszystko, zabiera ludziom to, co najcenniejsze. Rozstanie to prawdziwy dramat dla każdej rodziny. Pisarz wiernie oddał realia okupowanego miasta, choć sam przebywał poza granicami kraju. Tytuł książki odnosi się do Krysi. W początkowych zdaniach autor pisze o jej pierwszych dniach życia: „(…) dzięki tym lekom paryskim, czy też dzięki tym lekom serc - ziele na kraterze przechorowało wejście w życie i poczęło rosnąć (…)”. Jaka inna, znana Ci, lektura obowiązkowa porusza podobną problematykę? Jak łączą się te utwory? Odpowiedz w kilku zdaniach.