Gramatyka 6

Gramatyka

Przypomnij sobie z zeszytu, podręcznika, ćwiczeniówki czy plansz ukrytych pod znacznikami (strona 1 i 2) definicje części mowy. ;) Wszystkie odmienne części mowy już znasz, nieodmienne powinieneś/ powinnaś kojarzyć. Myślę, że bez problemu sobie poradzisz. Jeśli nie - napisz do mnie wiadomość :) Szukaj żółtych znaczników. One kryją w sobie zadania! Miłej pracy!

- powtórzenie-

Przypominajka trudnych zagadnień!

Co kryją ołówki?

Jak tworzymy i wyrażamy stronę czynną i bierną?Często w wiadomościach dziennikarskich o tematyce politycznej pojawia się nagłówek Politycy przegłosowali ustawę. Zwykle towarzyszy mu zdjęcie, na którym widać obradujących w sejmie parlamentarzystów. Wyróżniają się oni na fotografii, która zamieszczona została na pierwszej stronie gazety – są bohaterami zdarzenia, a zarazem wykonawcami ważnych decyzji państwowych czy obywatelskich. Takie zdanie jest zgodne z naturalnym porządkiem gramatycznym:: „politycy” – to podmiot wypowiedzenia, „przegłosowali” – jego orzeczenie (czasownikowe), „ustawę” – dopełnienie. Zdanie, które pokazuje ten szyk i zawiera osobową formę czasownika, to zdanie o konstrukcji czynnej. Na pierwszym planie przedstawia człowieka i jego czynność (zachowanie), na planie drugim – rzecz (konkretną lub abstrakcyjną), z którą człowiek coś robi. Czasami jednak opisany porządek wyrazów zmieniamy – przede wszystkim po to, aby pokazać tło wydarzeń, które opisujemy, a nie ich bohaterów. Przykładowy artykuł, w którym dziennikarz chciałby podkreślić wagę ustawy, a mniej napisać o politykach, którzy głosowali za nią, mógłby się rozpoczynać następująco: „Ustawa została przegłosowana przez polityków”. Dziennikarz posłużyłby się wówczas konstrukcją bierną. Proporcje „gramatyczne” w zdaniu zostałyby zachowane: „ustawa” – to również podmiot; „została uchwalona” – to orzeczenie (ale już imienne), a „przez polityków” – dopełnienie. Przekształcone zdanie miałoby konstrukcję bierną. Strona czynna – to taka konstrukcja składniowa, w której podmiot oznacza wykonawcę jakiejś czynności, orzeczenie czasownikowe - czynność, a dopełnienie w formie biernika - przedmiot czynności. Podmiot Orzeczenie czasownikowe Dopełnienie Jacek czyta książkę Kot pije mleko Poeta napisał wiersz Wykonawca czynności Czynność/zdarzenie Rzecz/przedmiot Zastosowanie strony czynnej w tekście sprawia, że uwaga odbiorcy skupia się na wykonawcy czynności. Strona bierna – to taka konstrukcja składniowa, w której podmiotem jest nie wykonawca czynności, lecz jej obiekt. Pod względem gramatycznym zdanie o konstrukcji biernej charakteryzuje się tym, że zawiera orzeczenie imienne, w którym łącznikiem jest forma osobowa czasownika być/zostać, a orzecznikiem – imiesłów przymiotnikowy bierny. Spójrzmy, jak zostały przekształcone poniższe zdania z konstrukcji czynnej na konstrukcję bierną. Podmiot Orzeczenie imienne Dopełnienie łącznik orzecznik (imiesłów bierny) Książka jest czytana przez Jacka Mleko jest pite przez kota Poeta został napisany przez poetę Rzecz/przedmiot Czynność/zdarzenie Wykonawca czynności Taka zamiana składniowa nie zawsze jest jednak możliwa. Aby zmienić zdanie z konstrukcji czynnej na konstrukcję bierną, muszą być spełnione co najmniej dwa warunki:

1. Od czasownika, który chcemy przekształcić, możną utworzyć imiesłów przymiotnikowy bierny. Taki czasownik nazywamy przechodnim.
2. Zdanie o konstrukcji czynnej musi zawierać dopełnienie w bierniku, czyli tzw. dopełnienie bliższe.

Zapamiętaj!Wykres ilustrujący zamianę zdania o konstrukcji czynnej na zdanie o konstrukcji biernej. Kliknij, aby uruchomić podglądZapamiętaj!Wykres pokazujący różnice między czasownikami przechodnimi i nieprzechodnimi Czasowniki przechodniektoś czyta coś → coś jest czytane przez kogoś nieprzechodniektoś myśli o czymś - można od nich tworzyć imiesłowy przymiotnikowe bierne- występują w stronie biernej i czynnej - nie można od nich utworzyć imiesłowów przymiotnikowych biernych - występują tylko w stronie czynnej Notatka za e-podręcznik.pl

Dziękuję !

Zrelaksuj się z Mówiąc Inaczej :)

Genially (@genially_web) | Twitter Twitter