Αποφθέγματα για ήρωες

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2016-2017

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ

ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΗ

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Ηλίας Γιούρης

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

> Δεν υπάρχουν ήρωες χωρίς ακροατήριο.

Αντρέ Μαλρώ

Σε μια πρώτη ανάγνωση ο Μαλρώ εννοεί ότι όλοι οι ήρωες είναι φιλόδοξοι και κάνουν κατορθώματα για την τιμή, τη δόξα και τη φήμη. Μπορεί όμως να υπάρχει και μια δεύτερη σημασία: ότι εάν ένας άνθρωπος διαθέτει κάποια χαρίσματα τα οποία όμως δεν τα αναδεικνύει, τότε απλούστατα δεν μπορεί να θεωρηθεί ήρωας από τον κόσμο. Ο ηρωισμός προϋποθέτει την ύπαρξη των άλλων.

Αναστασία Τομαρά (Γ5)

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

> Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά.

Γιώργος Σεφέρης

Όταν οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά, σημαίνει ότι προχωρούν στη μοναχικότητα της ύπαρξής τους. Ο ήρωας είναι πάντα μόνος. Δεν περηφανεύεται για τα κατορθώματά του, και συχνά οι άλλοι δεν μπορούν να τον καταλάβουν.

Κατερίνα Μουταφίδου (Β3)

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

> Ο ηρωισμός είναι το εύκολο. Το δύσκολο είναι η ευτυχία.

Αλμπέρ Καμύ

Οι στιγμές ευτυχίας στην ανθρώπινη ζωή είναι λίγες και σπάνιες. Αν σκεφτούμε την καθημερινότητά μας, θα το δούμε. Είναι απλό να προσφέρουμε στον συνάνθρωπό μας όταν έχει ανάγκη. Αυτό ίσως είναι μια ηρωική πράξη τη σημερινή εποχή. Τι γίνεται όμως με την ευτυχία; Είναι ελάχιστα τα πράγματα που μπορεί να μας κάνουν πραγματικά ευτυχισμένους.

Κατερίνα Μουταφίδου (Β3)

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

> Κανένας ήρωας δεν είναι αθάνατος μέχρι να πεθάνει.

Γ. Χ. Όντεν

Όπως όλοι οι άνθρωποι, έτσι και οι ήρωες μπορούν να κινδυνέψουν και να πεθάνουν, αλλά αυτό που τους διαφοροποιεί από τους κοινούς ανθρώπους είναι ότι και μετά τον θάνατο η μνήμη τους είναι αιώνια.

Αναστασία Τομαρά

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

> Αληθινό κουράγιο […] δεν είναι να κρατάς ένα όπλο στο χέρι και να κάνεις τον άντρα. Κουράγιο είναι να ξέρεις να ξεκινάς έναν αγώνα καταδικασμένο απ’ την αρχή, κι ωστόσο να τον ξεκινάς και να τον φτάνεις ώς το τέλος, ό,τι κι αν συμβεί.

Χάρπερ Λη

Είναι πολύ σημαντικό στη ζωή να αγωνιζόμαστε για τους στόχους μας, για τα «πιστεύω» μας, ακόμα και αν μας φαίνονται αδύνατα. Πρέπει να ολοκληρώνουμε τους αγώνες μας. Να φτάνουμε μέχρι το τέλος, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα. Γιατί αν δεν δοκιμάσουμε, δεν θα ξέρουμε ποτέ. Πρέπει να είμαστε μαχητές της ζωής.

Κατερίνα Μουταφίδου (Β3)Εύη Μητριτζίκου (Β3)

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

> Οι άνθρωποι δεν γίνονται ήρωες παρά μόνο όταν δεν έχουν άλλη επιλογή.

Πωλ Κλοντέλ

Ο ηρωισμός δεν είναι άμεση προτεραιότητα των ανθρώπων. Ήρωας γίνεται κάποιος όταν το επιβάλλουν οι περιστάσεις, όταν δηλαδή υπάρχει μια πραγματικά σοβαρή ανάγκη.

Αναστασία Τομαρά (Γ5)

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

> Η βούληση να είσαι ο εαυτός σου είναι ηρωισμός.

Χοσέ Ορτέγκα υ Γκασέτ

Οι άνθρωποι δεν αποκαλύπτουν τον πραγματικό τους εαυτό. Φοβούνται την απόρριψη από τους άλλους. Γι' αυτό παρουσιάζουν έναν εαυτό σύμφωνα με τη μόδα. Θάρρος όμως σημαίνει να είσαι ο εαυτός σου, ακόμα κι αν αυτό σε οδηγεί στην απομόνωση. Αυτό είναι ηρωισμός.

Κατερίνα Μουταφίδου (Β3)Τζένη Μουζάκα (Β3)

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

> Αλίμονο στη χώρα που έχει ανάγκη από ήρωες.

Μπέρτολτ Μπρεχτ

Το απόφθεγμα αυτό εννοεί ότι για να φτάσει μια χώρα στο σημείο να έχει ανάγκη από κάποιον ήρωα, δηλαδή από άτομα που εμφανίζονται σε δύσκολες περιστάσεις, σημαίνει ότι διατρέχει μεγάλο κίνδυνο και βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση.

Αναστασία Τομαρά (Γ5)

ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ

>Προσθέστε μία πρόταση σε κάποιο από τα αποφθέγματα, έτσι ώστε να κάνετε σαφέστερο το μήνυμά του.

1. Κανένας ήρωας δεν είναι αθάνατος μέχρι να πεθάνει. (Γ. Χ. Όντεν)

- Οι ήρωες είναι θνητοί, η μνήμη τους όμως είναι αθάνατη. (Αναστασία Τομαρά)

2. Δεν υπάρχουν ήρωες χωρίς ακροατήριο. (Αντρέ Μαλρώ)

- Αν δεν υπάρχουν μάρτυρες, κανείς δεν θα γνωρίζει την ηρωική πράξη. Θα είναι σαν να μην συνέβη ποτέ. (Νικολέττα Θεωνά)

- Οι ήρωες είναι θνητοί, οι ηρωικές πράξεις όμως δεν πεθαίνουν ποτέ. (Τζένη Μουζάκα)

3. Ο ήρωας δεν μπορεί να είναι ήρωας παρά μόνο σε έναν ηρωικό κόσμο. (Ναθάναελ Χώθορν)

- Ο ηρωισμός προϋποθέτει και το κατάλληλο περιβάλλον. (Αναστασία Τομαρά)

ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ

>Προσθέστε μία πρόταση σε κάποιο από τα αποφθέγματα, έτσι ώστε να κάνετε σαφέστερο το μήνυμά του.

4. Οι άνθρωποι δεν γίνονται ήρωες παρά μόνο όταν δεν έχουν άλλη επιλογή. (Πωλ Κλοντέλ)

- Το αδιέξοδο πολλές φορές οδηγεί τους ανθρώπους σε υπέρβαση των δυνατοτήτων τους. Έτσι ανακαλύπτουν κρυμμένες δυνάμεις. (Κατερίνα Μουταφίδου, Εύη Μητριτζίκου)

- Ο ηρωισμός δεν είναι επιλογή, είναι κάτι που προκύπτει εξ ανάγκης.

(Αναστασία Τομαρά, Τζένη Μουζάκα)

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ

Γράψτε έναν διάλογο ανάμεσα σε τρία πρόσωπα για το θέμα του ήρωα. Τα πρόσωπα θα ανταλλάσσουν απόψεις χρησιμοποιώντας ως επιχειρήματα τα παραπάνω αποφθέγματα.

Αλίκη: Λοιπόν, εγώ λέω να ξεκινήσουμε την εργασία της Λογοτεχνίας από τώρα και να μην χρονοτριβούμε. Μάνος: Καλή ιδέα. Δήμητρα, μπορείς να διαβάσεις την εκφώνηση της άσκησης;Δήμητρα: Βεβαίως! Η εκφώνηση ζητάει να σκεφτούμε «Τι είναι ήρωας;»Αλίκη: «Τι είναι ήρωας;»...Μάνος: Μπορούμε να πούμε πως ο ήρωας είναι "κάποιος που δίνει τη ζωή του σε κάτι που είναι μεγαλύτερο από τον ίδιο". Δήμητρα: Τι εννοείς;

Μάνος: Εννοώ πως ο ήρωας είναι γεννημένος για έναν σκοπό. Θυσιάζεται για χάρη των κοινών πολιτών. Η ασφάλεια μιας ολόκληρης πολιτείας είναι η προτεραιότητά του.Δήμητρα: Όχι απαραίτητα. "Ήρωας δεν είναι μόνο αυτός που επιδιώκει έναν ωραίο θάνατο, αλλά και αυτός που συνθέτει μια ωραία ζωή". Αλίκη: Έχει δίκιο η Δήμητρα. Κατά τη διάρκεια της ζωής του, δεν ασχολείται μόνο με το πόσο ένδοξος θα είναι ο θάνατός του, αλλά και με το τι προσφέρει στους γύρω του, για να εξασφαλίσει τελικά αυτόν τον ένδοξο θάνατο. Αλλά καταλαβαίνω τι θέλεις να πεις, Μάνο.Μάνος: Εσύ, Αλίκη, τι προτείνεις;

1

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ

Αλίκη: Εγώ θα συσχέτιζα την ορολογία του ήρωα περισσότερο με την καθημερινή ζωή. Για παράδειγμα, "η βούληση να είσαι ο εαυτός σου είναι ηρωισμός". Το να έχεις το θάρρος να εκφράσεις ελεύθερα την γνώμη σου και να αποδέχεσαι οποιαδήποτε κριτική είναι αυτό που κάνει έναν άνθρωπο πραγματικό ήρωα για μένα. Μάνος: Καλό! Αλίκη: Τι άλλο θα μπορούσαμε να προσθέσουμε;Δήμητρα: Χμμ... Εγώ θα έλεγα, επίσης, πως "δεν υπάρχουν ήρωες χωρίς ακροατήριο".Μάνος: Εννοείς πως κάθε ήρωας έχει θαυμαστές και ανθρώπους να τον υποστηρίζουν;

Δήμητρα: Ακριβώς! Εξάλλου, ένας ήρωας μπορεί να είναι είδωλο για όλους μας.Αλίκη: Ωραίο!Μάνος: Ναι! Τελικά, τι θα γράψουμε;Δήμητρα: Εγώ λέω να τα γράψουμε όλα. Αλίκη: Καλή ιδέα! Λοιπόν, ποιος ξεκινάει το γράψιμο;

Σοφία Τριανταφυλλοπούλου (Γ5)

Γράψτε έναν διάλογο ανάμεσα σε τρία πρόσωπα για το θέμα του ήρωα. Τα πρόσωπα θα ανταλλάσσουν απόψεις χρησιμοποιώντας ως επιχειρήματα τα παραπάνω αποφθέγματα.

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ

Κώστας: Όλοι ξέρουμε ότι ο Έκτορας αντιμετώπισε τον Αχιλλέα στη μάχη. Ο αγώνας του όμως ήταν καταδικασμένος από την αρχή.Μαρία: Έδειξε όμως αληθινό κουράγιο. "Κουράγιο είναι να ξεκινάς έναν αγώνα καταδικασμένο από την αρχή κι ωστόσο να τον ξεκινάς και να τον φτάνεις ως το τέλος, ό,τι κι αν συμβεί".Μυρτώ: Κρίμα όμως, αφού είχε οικογένεια, γυναίκα και παιδί. Δεν ήθελε να μείνει μαζί τους; Να δει τον γιο του να μεγαλώνει;Κώστας: Ίσως, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι "ο ήρωας πρέπει να αποσιωπά τη θέληση του: Αποτελεί απόδειξη έξοχων ικανοτήτων να εισδύεις στη θέληση του άλλου και αποτελεί συμπέρασμα ανωτερότητας να ξέρεις να κρατάς σφραγισμένη τη δική σου.

2

Γράψτε έναν διάλογο ανάμεσα σε τρία πρόσωπα για το θέμα του ήρωα. Τα πρόσωπα θα ανταλλάσσουν απόψεις χρησιμοποιώντας ως επιχειρήματα τα παραπάνω αποφθέγματα.

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ

Φροντίζει ο άριστος άνδρας κατά πρώτον να καταπιέζει τα πάθη του ή τουλάχιστον να τα συγκαλύπτει με τέτοια επιδεξιότητα, ώστε κανένας αντιπερισπασμός να μην επιτρέπει να διαγνώσει κανείς τη θέλησή του".Μυρτώ: Έπρεπε να πάρει αυτή την απόφαση για την τιμή και την ελευθερία της χώρας του. Όλοι οι συμπολίτες του, αυτό περίμεναν από εκείνον.Μαρία: Άλλωστε, είναι πασίγνωστο ότι "ήρωας είναι κάποιος που δίνει τη ζωή του σε κάτι που είναι μεγαλύτερο από τον ίδιο".Μυρτώ: Τελικά, ο Έκτορας έχασε τη μάχη και τη ζωή του.Κώστας: Ναι, αλλά έγινε αθάνατος.Μαρία: Πολύ σωστά. "Κανένας ήρωας τελικά δεν είναι αθάνατος μέχρι να πεθάνει".

2

Νικολέτα Θεωνά (Β2)Εύη Μητριτζίκου (Β3)Τζένη Μουζάκα (Β3)Καίτη Μουταφίδου (Β3)Ειρήνη Τσικούκου (Β5)

Γράψτε έναν διάλογο ανάμεσα σε τρία πρόσωπα για το θέμα του ήρωα. Τα πρόσωπα θα ανταλλάσσουν απόψεις χρησιμοποιώντας ως επιχειρήματα τα παραπάνω αποφθέγματα.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ

• Συσχέτιση του μηνύματος των αποφθεγμάτων με την προσωπική εμπειρία.
• Δοκιμές εφαρμογής σε σύγχρονα ή μελλοντικά προβλήματα.

Οι άνθρωποι δεν γίνονται ήρωες παρά μόνο όταν δεν έχουν άλλη επιλογή. (Πωλ Κλοντέλ)

Είναι πολύ πιθανό το απόφθεγμα αυτό να επαληθευτεί πλήρως στο άμεσο μέλλον, αν το συσχετίσουμε με ζητήματα όπως η οικολογική καταστροφή. Οι άνθρωποι θα έχουν μολύνει σε τέτοιον βαθμό τον πλανήτη, που δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να αναλάβουν ηρωική δράση και να τον προστατέψουν με κάθε κόστος.

Σοφία Τριανταφυλλοπούλου (Γ5)

Το αντίθετο του ήρωα δεν είναι ο κακός. Είναι ο αμέτοχος θεατής. (Ματ Λάνγκτον)

Μια αλήθεια που ισχύει σε όλα τα επίπεδα της καθημερινής ζωής. Ο άνθρωπος αντί να παρακολουθεί άπρακτος το κακό είναι προτιμότερο να αναλαμβάνει δράση ο ίδιος για την καταπολέμησή του. Δεν αρκεί μόνο να το καταδικάζει από μακριά, πρέπει και να το πολεμήσει. Το να μένουμε αδρανείς μπροστά στο κακό, μπροστά στα προβλήματα του πλανήτη αλλά και στις αναρίθμητες μικρές και μεγάλες αδικίες της καθημερινότητας, αυτό είναι μια κατεξοχήν αντιηρωική στάση.

Σοφία Τριανταφυλλοπούλου (Γ5)

ΕΦΑΡΜΟΓΗ

• Συσχέτιση του μηνύματος των αποφθεγμάτων με την προσωπική εμπειρία.
• Δοκιμές εφαρμογής σε σύγχρονα ή μελλοντικά προβλήματα.

Η ποίηση του ηρωισμού ασκεί ακαταμάχητη γοητεία σε εκείνους που δεν πηγαίνουν στον πόλεμο και ακόμη περισσότερο σε κείνους που πλουτίζουν από τον πόλεμο. (Λουί Φερντινάν Σελίν)

Σοφία Τριανταφυλλοπούλου (Γ5)

Μια μεγάλη αλήθεια για τους πολεμοκάπηλους όλων των εποχών. Πολλές φορές πίσω από τα λυρικά λόγια περί ηρώων και ηρωισμού κρύβονται τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα αυτών που θέλουν να γίνονται οι πόλεμοι μόνο και μόνο για να πλουτίσουν περισσότερο οι ίδιοι. Ίσως λοιπόν πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί και καχύποπτοι απέναντι στην «ποίηση του ηρωισμού», όταν αυτή συνδέεται με πολέμους. Και να μην πιστεύουμε εύκολα εκείνους που εγκωμιάζουν την ηρωική θυσία σαν να είναι κάτι αυτονόητο, καθημερινό και συνηθισμένο.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ

• Συσχέτιση του μηνύματος των αποφθεγμάτων με την προσωπική εμπειρία.
• Δοκιμές εφαρμογής σε σύγχρονα ή μελλοντικά προβλήματα.

Τα αποφθέγματα αυτά θα μπορούσαν να περιγράφουν το μέλλον (αλλά και το παρόν) του κόσμου μας. Όλοι ξέρουμε ότι σε πάρα πολλά σημεία του πλανήτη σήμερα κυριαρχούν η φτώχεια, η εξαθλίωση, ο πόλεμος. Σε τόσο ακραίες συνθήκες οι άνθρωποι βρίσκουν το κουράγιο και αντιστέκονται: άνθρωποι που επιδεικνύουν ηρωισμό μπαίνοντας σε εμπόλεμες ζώνες και βοηθώντας με κάθε τρόπο αυτούς που έχουν χάσει τα πάντα. Αυτού του είδους οι συνθήκες δεν αφήνουν στον άνθρωπο σήμερα άλλη επιλογή από τον ηρωισμό.

Καίτη Μουταφίδου (Β3)Εύη Μητριτζίκου (Β3)

Βλέπω ν’ ανατέλλει μια ανθρωπότητα πραγματικά ηρωική ― γιατί [είναι] απελπισμένη. Δεν είναι ανάγκη να είναι κανείς ήρωας για να είναι τραγικός. Δεν υπάρχει αληθινός ηρωισμός όπου υπάρχει ελπίδα. (Άγγελος Τερζάκης)Οι άνθρωποι δεν γίνονται ήρωες παρά μόνο όταν δεν έχουν άλλη επιλογή. (Πωλ Κλοντέλ)

ΕΦΑΡΜΟΓΗ

• Συσχέτιση του μηνύματος των αποφθεγμάτων με την προσωπική εμπειρία.
• Δοκιμές εφαρμογής σε σύγχρονα ή μελλοντικά προβλήματα.

Πολλοί άνθρωποι σήμερα κρύβουν την ταυτότητά τους. Διστάζουν να αποκαλύψουν την καταγωγή τους, τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, τις συνήθειες τους, τον χαραχτήρα τους, ακόμα και απλά πράγματα όπως τι πραγματικά τους ευχαριστεί. Έτσι παρουσιάζουν έναν άλλο εαυτό που συμβαδίζει με τα πιστεύω και τα πρέπει της κοινωνίας μας. Όχι γιατί το θέλουν, αλλά γιατί θέλουν να είναι ένα μέρος του συνόλου. Φοβούνται την απόρριψη, την αποξένωση, τη μοναξιά; Ίσως… Αυτό όμως τους κάνει δυστυχισμένους. Γι’ αυτό και η βούληση να είσαι ο εαυτός σου είναι ηρωισμός, κάτι που απαιτεί τόλμη και θάρρος, ειδικά στην εποχή μας που το «φαίνεσθαι» είναι πιο σημαντικό από το «είναι».

Κατερίνα Μουταφίδου (Β3)Εύη Μητριτζίκου (Β3)Τζένη Μουζάκα (Β3)Ειρήνη Τσικούκου (Β5)

Η βούληση να είσαι ο εαυτός σου είναι ηρωισμός. (Χοσέ Ορτέγκα υ Γκασέτ)

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Τα κείμενα έγραψαν οι μαθήτριες:Αναστασία Τομαρά (Γ5) Σοφία Τριανταφυλλοπούλου (Γ5)Κατερίνα Μουταφίδου (Β3)Εύη Μητριτζίκου (Β3) Τζένη Μουζάκα (Β3)Ειρήνη Τσικούκου (Β5)Νικολέττα Θεωνά (Β1)

ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ:

Ηλίας Γιούρης