uzależnienia

UZALEŻNIENIA

Powszechnie istnieje przekonanie, że człowiek może uzależnić się praktycznie od wszystkiego — począwszy od jedzenia i napojów, takich jak czekolada czy kawa, aż po używki i wykonywanie określonej czynności. Mimo że uzależnienie czynnościowe wydaje się łagodniejsze niż od substancji psychoaktywnych, oba stanowią poważne zaburzenie. Jakie są między nimi podobieństwa i różnice?

Czym jest uzależnienie?

Czym jest uzależnienie?Uzależnienie jest granicą, gdzie czynność sprawiająca przyjemność staje się przymusem. Początkiem każdego uzależnienia jest odczuwana przyjemność i satysfakcja. Ewolucyjnie, mechanizm ten wykształcił się, by promować zachowania korzystne dla organizmu. Odczuwanie przyjemności związane z aktywacją w mózgu układu nagrody, który jest częścią układu mezolimbicznego. Pobudzenie tego układu powoduje uwalnianie neuroprzekaźnika – dopaminy, która odpowiedzialna jest za odczuwanie przyjemności. Dopamina jest kluczowym czynnikiem w kontekście uzależnień. Badania pokazują, że osoby z mniejszym stężeniem tego neuroprzekaźnika mają większe ryzyko do uzależnienia się.

Uzależnienie od substancji chemicznej

Na czym polega uzależnienie od substancji chemicznych?Kiedy u jednostki pojawia się niemożliwa do pokonania potrzeba przyjmowania substancji psychoaktywnych, których używanie oraz ilość trudno jest kontrolować, najprawdopodobniej mamy do czynienia z uzależnieniem chemicznym. Osoba, która je przyjmuje, zwiększając kolejne dawki ze względu na coraz większą tolerancję, robi to w celu złagodzenia dyskomfortu psychicznego lub fizycznego, Przy okazji rezygnuje lub ogranicza pozostałe aktywności, takie jak rozwój zainteresowań czy inne sposoby na przyjemne spędzanie wolnego czasu. Wśród objawów wskazuje się także świadomość szkodliwości substancji dla zdrowia i używanie jej mimo to.

Uzależnienie behawioralne

Uzależnienia behawioralne — co to jest?Skupiając się nad przebiegiem uzależnień od substancji chemicznych, badacze doszli do wniosku, że związane z nimi mechanizmy można zastosować także do wyjaśnienia występowania powtarzających się zachowań, które nie wynikają z przyjmowania żadnych substancji. Zaburzenie to nazywane jest uzależnieniem behawioralnym lub czynnościowym i dotyczy osób, u których dane zachowanie często się powtarza i jest dla nich szkodliwe.

Alkohol

Uzależnienie od alkoholu jest zaburzeniem psychicznym, którego podstawowym objawem jest koncentracja na spożywaniu tej używki i ciągła lub wciąż nawracająca potrzeba picia.

Substancje psychoaktywne

Według ogólnej definicji jako substancję psychoaktywną można traktować taki środek, który bezpośrednio wpływa na czynność mózgu, prowadząc do różnorodnych zmian nastroju, spostrzegania, świadomości oraz zachowania. Substancjami psychoaktywnymi są również tzw. dopalacze. Tego typu środki zawierają różnorodne składowe wpływające na czynność układu nerwowego. Zagrożenie z nimi związane jest jednak wyjątkowo duże ze względu na to, że dopalacze często zawierają nowo zsyntetyzowane substancje, o których działaniu pełnej wiedzy nie mają nawet ich producenci. Tak jak lekarze znają sposoby postępowania z pacjentami, którzy zażyją opiaty czy benzodiazepiny, tak już w przypadku dopalaczy mogą oni być bezradni ze względu na brak odtrutek na zawarte w nich substancje.

Leki

Uzależnienie od leków, inaczej lekomania bądź lekozależność, jest to stan spowodowany dłuższym stosowaniem leku (lub leków) o właściwościach uzależniających. Substancje te powodują przestrojenie czynności psychicznych oraz somatycznych, co wpływa na zmianę zachowania osoby uzależnionej.

Pozytywna profilaktyka

Pozytywny rozwój Są to działania ukierunkowane na rozwijanie mocnych stron i zasobów, dzięki którym młody człowiek staje się bardziej odporny na działanie czynników ryzyka, czyli bardziej przygotowany do życia w świecie różnych zagrożeń. Obszar czynników indywidualnych Rozwijanie umiejętności życiowych to chyba najbardziej znany przykład pozytywnej profilaktyki. Różnorodne programy polegają na nauce określonych umiejętności życiowych, które umożliwiają młodzieży realizację osobistych celów i satysfakcjonujące zaspokojenie potrzeb okresu dojrzewania. Obszar relacji ze znaczącymi osobami Programy wzmacniania relacji z rodzicami. Wyniki wielu badań są zgodne co do tego, że odpowiednie praktyki wychowawcze rodziców i pozytywne relacje z dziećmi stanowią jeden z silniejszych czynników chroniących przed rozwojem zespołu zachowań problemowych u młodzieży w okresie dojrzewania. Obszar budowania sprzyjającego środowiska Tworzenie pozytywnego klimatu szkoły. Jest to stosunkowo nowy nurt pozytywnej profilaktyki, który rozwija się pod wpływem coraz większej liczby doniesień naukowych, sugerujących silny wpływ klimatu szkoły na funkcjonowanie psychospołeczne uczniów.

Podobieństwa i różnice

Podobieństwa i różniceOba wymienione wyżej uzależnienia wiążą się z silną potrzebą przymusu używania danej substancji lub wykonywania określonej czynności, paraliżując różne sfery życia jednostki. Jedną z podstawowych różnic, na którą trzeba zwrócić uwagę, są skutki odstawienia. * W przypadku zaburzenia o charakterze behawioralnym można zauważyć spadek nastroju, wzrost niepokoju, lęku, a nawet depresję. * Z kolei nieprzyjmowanie substancji psychoaktywnych przejawia się w zespołach abstynencyjnych, które wiążą się z występowaniem niepożądanych objawów fizycznych, takich jak dreszcze, zimne poty czy biegunka. Dzieje się tak, ponieważ działają one na umiejscowione w mózgu receptory, podczas gdy zachowania wpływają bardziej na stan psychiczny jednostki. Oba uzależnienia negatywnie wpływają na sferę społeczną, niszcząc relacje z osobami znaczącymi. Kolejnym podobieństwem jest zwiększanie się tolerancji na działanie substancji lub wykonywanie danej czynności, przez co konieczne jest nasilenie przyjmowanego wyzwalacza oraz nierezygnowanie z niego mimo zauważania szkód, które wywołuje.

Jak leczyć uzależnienia?

Jak leczyć uzależnienia behawioralne i chemiczne?Oprócz farmakologii niezbędna jest terapia behawioralno-poznawcza. Jeżeli u danej osoby podejrzewamy uzależnienia od czynności lub substancji psychoaktywnych, najpierw powinniśmy ocenić jej chęć podjęcia leczenia. Tak jak w przypadku innych uzależnień, najważniejsza jest motywacja jednostki do wprowadzenia zmian w swoim życiu i uświadomienie sobie problemu, z którym się zmaga. Warto udać się do specjalisty, który po ocenie skali problemu pacjenta, opracuje dostosowaną do potrzeb terapię, dzięki której wypracuje nowe wzorce zachowania oraz sposoby bronienia się przed swoimi słabościami. Dzieci i młodzież mają większą skłonność do uzależniania się, co związane jest z fizjologicznie mniejszym rozwinięciem płatów czołowych które są odpowiedzialne za podejmowanie racjonalnych decyzji.

Żródła

źródło nr 1 źródło nr 2 źródło nr 3 źródło nr 4 źródło nr 5 źródło nr 6 źródło nr 7 źródło nr 8 źródło nr 9 źródło nr 10 źródło nr 11 źródło nr 12 źródło nr 13 źródło nr 14

Komputer

Uzależnienie od komputera jest zagrożeniem cywilizacyjnym, coraz mocniej nasilającym się w obecnym stuleciu. Oczywiste jest, że wraz z rozwijającą się w bardzo szybkim tempie technologią płynie cała masa korzyści. Jednak istnieje również druga strona medalu, która stwarza pewne ryzyko. Abstrahując od zagrożeń militarnych czy ekologicznych, rozwój technologii, a szczególnie łatwy i coraz powszechniejszy dostęp do komputera, laptopa, telefonu oraz połączenia z Internetem stwarza zagrożenie dla zdrowia psychicznego, a nawet fizycznego.

Internet

Uzależnienie od komputera ma silny związek z dostępem do Internetu, gier komputerowych oraz filmów i seriali. Komputer jest jedynie narzędziem, które wykorzystujemy w różnych celach. Jednak nie jest to problem sam w sobie. Tego typu narzędzie możemy wykorzystywać podczas pracy, nauki, zabawy czy relaksu. Problem pojawia się w chwili, gdy komputer, Internet, gry komputerowe, zajmują najważniejsze miejsce w naszym życiu i spędzamy przy nich wiele godzin, nawet kilkanaście godzin dziennie.

Hazard

Uzależnienie od hazardu to poważna choroba. Istnieją różne jej warianty. Za hazard traktować można grę w pokera, ruletkę, a także na automatach do gry, tzw. „jednorękich bandytach”. Obejmuje też uzależnienia od innych gier. Wszyscy, którzy przepuszczają majątki na grę w totka, dzwonią pod numery audiotele czy wysyłają nałogowo SMS-y, mają poważny problem.

Smartfonia

Smartfon stał się prawdziwą używką. Kiedyś był papieros, teraz telefon. Zdecydowanie zaspokaja oczekiwania naszego mózgu na kolejne impulsy i ciekawe zdarzenia, a my sami oczekujemy cały czas czegoś nowego, przewijając w nieskończoność timeline na naszych mediach społecznościowych. Zrób szybki test i sprawdź, czy masz problem z uzależnieniem od smartfona!

1. Czy korzystasz ze smartfona kierując pojazdem?
2. Czy będąc samemu w miejscu publicznym czujesz potrzebę korzystania ze smartfonu, aby nie czuć się samotnym?
3. Czy czujesz podekscytowanie jak dzwoni Twój telefon lub jak otrzymujesz sygnały powiadomień?
4. Czy korzystasz ze smartfona w łazience?
5. Czy korzystasz ze smartfona w łóżku, tuż przed zaśnięciem?
6. Czy korzystasz ze smartfona z rana, jeszcze zanim wstaniesz z łóżka?
7. Czy czujesz coś niepokojącego jak przez jakiś czas nie przychodzą do Ciebie powiadomienia/alerty, maile, połączenia?
8. Czy zawsze odbierasz połączenia/odczytujesz powiadomienia będąc w towarzystwie - na spotkaniu, obiedzie?
9. Czy zapominając telefonu czujesz się źle?
10. Czy zdarza Ci się złościć kiedy korzystasz ze smartfona, a ktoś chce z Tobą porozmawiać?

Jeżeli masz większość odpowiedzi na TAK, to wiedz, że coś się dzieje. :)

Pracoholizm

Obecne czasy można nazwać „dobą hedonizmu i osiągnięć”: praca i wynikające z niej benefity powoli stają się wartością samą w sobie. Istnieje ciche przyzwolenie na spędzanie długich godzin w pracy, które, choć początkowo mogą dawać wymierne efekty, jednak w zbyt dużym nasileniu prowadzą do poważnych szkód i ciężkiego uzależnienia, jakim jest pracoholizm.

Ćwiczenia fizyczne

O uzależnieniu od ćwiczeń mówimy wówczas, gdy osoba ćwicząca systematycznie nie jest w stanie zrezygnować z treningu nawet, gdy jest chora czy też doznała kontuzji. U osób uzależnionych od ćwiczeń, w wyniku ich odstawienia, obserwuje się nerwowość, wyrzuty sumienia, poczucie winy, wzrost poziomu lęku, problemy ze snem, a nawet stany depresyjne.

Zakupoholizm

Zakupoholizm (kupnoholizm, kompulsywne zakupy) to uzależnienie od dokonywania zakupów, przymus kupowania różnych przedmiotów/artykułów (często niepotrzebnych), niekontrolowane robienie zakupów wpływające niekorzystnie na funkcjonowanie człowieka. Kompulsywne zakupy, które są często reakcją na negatywne wydarzenia lub nieakceptowane stany emocjonalne, powodują spadek napięcia psychicznego oraz poprawę samopoczucia wkrótce po dokonaniu zakupu.

Uzależnienie od alkoholu jest zaburzeniem psychicznym, którego podstawowym objawem jest koncentracja na spożywaniu tej używki i ciągła lub wciąż nawracająca potrzeba picia.

Według ogólnej definicji jako substancję psychoaktywną można traktować taki środek, który bezpośrednio wpływa na czynność mózgu, prowadząc do różnorodnych zmian nastroju, spostrzegania, świadomości oraz zachowania. Substancjami psychoaktywnymi są również tzw. dopalacze. Tego typu środki zawierają różnorodne składowe wpływające na czynność układu nerwowego. Zagrożenie z nimi związane jest jednak wyjątkowo duże ze względu na to, że dopalacze często zawierają nowo zsyntetyzowane substancje, o których działaniu pełnej wiedzy nie mają nawet ich producenci. Tak jak lekarze znają sposoby postępowania z pacjentami, którzy zażyją opiaty czy benzodiazepiny, tak już w przypadku dopalaczy mogą oni być bezradni ze względu na brak odtrutek na zawarte w nich substancje.

Uzależnienie od leków, inaczej lekomania bądź lekozależność, jest to stan spowodowany dłuższym stosowaniem leku (lub leków) o właściwościach uzależniających. Substancje te powodują przestrojenie czynności psychicznych oraz somatycznych, co wpływa na zmianę zachowania osoby uzależnionej.

Pozytywny rozwój Są to działania ukierunkowane na rozwijanie mocnych stron i zasobów, dzięki którym młody człowiek staje się bardziej odporny na działanie czynników ryzyka, czyli bardziej przygotowany do życia w świecie różnych zagrożeń. Obszar czynników indywidualnych Rozwijanie umiejętności życiowych to chyba najbardziej znany przykład pozytywnej profilaktyki. Różnorodne programy polegają na nauce określonych umiejętności życiowych, które umożliwiają młodzieży realizację osobistych celów i satysfakcjonujące zaspokojenie potrzeb okresu dojrzewania. Obszar relacji ze znaczącymi osobami Programy wzmacniania relacji z rodzicami. Wyniki wielu badań są zgodne co do tego, że odpowiednie praktyki wychowawcze rodziców i pozytywne relacje z dziećmi stanowią jeden z silniejszych czynników chroniących przed rozwojem zespołu zachowań problemowych u młodzieży w okresie dojrzewania. Obszar budowania sprzyjającego środowiska Tworzenie pozytywnego klimatu szkoły. Jest to stosunkowo nowy nurt pozytywnej profilaktyki, który rozwija się pod wpływem coraz większej liczby doniesień naukowych, sugerujących silny wpływ klimatu szkoły na funkcjonowanie psychospołeczne uczniów.

Podobieństwa i różniceOba wymienione wyżej uzależnienia wiążą się z silną potrzebą przymusu używania danej substancji lub wykonywania określonej czynności, paraliżując różne sfery życia jednostki. Jedną z podstawowych różnic, na którą trzeba zwrócić uwagę, są skutki odstawienia. * W przypadku zaburzenia o charakterze behawioralnym można zauważyć spadek nastroju, wzrost niepokoju, lęku, a nawet depresję. * Z kolei nieprzyjmowanie substancji psychoaktywnych przejawia się w zespołach abstynencyjnych, które wiążą się z występowaniem niepożądanych objawów fizycznych, takich jak dreszcze, zimne poty czy biegunka. Dzieje się tak, ponieważ działają one na umiejscowione w mózgu receptory, podczas gdy zachowania wpływają bardziej na stan psychiczny jednostki. Oba uzależnienia negatywnie wpływają na sferę społeczną, niszcząc relacje z osobami znaczącymi. Kolejnym podobieństwem jest zwiększanie się tolerancji na działanie substancji lub wykonywanie danej czynności, przez co konieczne jest nasilenie przyjmowanego wyzwalacza oraz nierezygnowanie z niego mimo zauważania szkód, które wywołuje.

Jak leczyć uzależnienia behawioralne i chemiczne?Oprócz farmakologii niezbędna jest terapia behawioralno-poznawcza. Jeżeli u danej osoby podejrzewamy uzależnienia od czynności lub substancji psychoaktywnych, najpierw powinniśmy ocenić jej chęć podjęcia leczenia. Tak jak w przypadku innych uzależnień, najważniejsza jest motywacja jednostki do wprowadzenia zmian w swoim życiu i uświadomienie sobie problemu, z którym się zmaga. Warto udać się do specjalisty, który po ocenie skali problemu pacjenta, opracuje dostosowaną do potrzeb terapię, dzięki której wypracuje nowe wzorce zachowania oraz sposoby bronienia się przed swoimi słabościami. Dzieci i młodzież mają większą skłonność do uzależniania się, co związane jest z fizjologicznie mniejszym rozwinięciem płatów czołowych które są odpowiedzialne za podejmowanie racjonalnych decyzji.

Oto artykuły, z które zostały wykorzystane do prezentacji

Uzależnienie od komputera jest zagrożeniem cywilizacyjnym, coraz mocniej nasilającym się w obecnym stuleciu. Oczywiste jest, że wraz z rozwijającą się w bardzo szybkim tempie technologią płynie cała masa korzyści. Jednak istnieje również druga strona medalu, która stwarza pewne ryzyko. Abstrahując od zagrożeń militarnych czy ekologicznych, rozwój technologii, a szczególnie łatwy i coraz powszechniejszy dostęp do komputera, laptopa, telefonu oraz połączenia z Internetem stwarza zagrożenie dla zdrowia psychicznego, a nawet fizycznego.

Uzależnienie od komputera ma silny związek z dostępem do Internetu, gier komputerowych oraz filmów i seriali. Komputer jest jedynie narzędziem, które wykorzystujemy w różnych celach. Jednak nie jest to problem sam w sobie. Tego typu narzędzie możemy wykorzystywać podczas pracy, nauki, zabawy czy relaksu. Problem pojawia się w chwili, gdy komputer, Internet, gry komputerowe, zajmują najważniejsze miejsce w naszym życiu i spędzamy przy nich wiele godzin, nawet kilkanaście godzin dziennie.

Uzależnienie od hazardu to poważna choroba. Istnieją różne jej warianty. Za hazard traktować można grę w pokera, ruletkę, a także na automatach do gry, tzw. „jednorękich bandytach”. Obejmuje też uzależnienia od innych gier. Wszyscy, którzy przepuszczają majątki na grę w totka, dzwonią pod numery audiotele czy wysyłają nałogowo SMS-y, mają poważny problem.

Smartfon stał się prawdziwą używką. Kiedyś był papieros, teraz telefon. Zdecydowanie zaspokaja oczekiwania naszego mózgu na kolejne impulsy i ciekawe zdarzenia, a my sami oczekujemy cały czas czegoś nowego, przewijając w nieskończoność timeline na naszych mediach społecznościowych. Zrób szybki test i sprawdź, czy masz problem z uzależnieniem od smartfona!

1. Czy korzystasz ze smartfona kierując pojazdem?
2. Czy będąc samemu w miejscu publicznym czujesz potrzebę korzystania ze smartfonu, aby nie czuć się samotnym?
3. Czy czujesz podekscytowanie jak dzwoni Twój telefon lub jak otrzymujesz sygnały powiadomień?
4. Czy korzystasz ze smartfona w łazience?
5. Czy korzystasz ze smartfona w łóżku, tuż przed zaśnięciem?
6. Czy korzystasz ze smartfona z rana, jeszcze zanim wstaniesz z łóżka?
7. Czy czujesz coś niepokojącego jak przez jakiś czas nie przychodzą do Ciebie powiadomienia/alerty, maile, połączenia?
8. Czy zawsze odbierasz połączenia/odczytujesz powiadomienia będąc w towarzystwie - na spotkaniu, obiedzie?
9. Czy zapominając telefonu czujesz się źle?
10. Czy zdarza Ci się złościć kiedy korzystasz ze smartfona, a ktoś chce z Tobą porozmawiać?

Jeżeli masz większość odpowiedzi na TAK, to wiedz, że coś się dzieje. :)

Obecne czasy można nazwać „dobą hedonizmu i osiągnięć”: praca i wynikające z niej benefity powoli stają się wartością samą w sobie. Istnieje ciche przyzwolenie na spędzanie długich godzin w pracy, które, choć początkowo mogą dawać wymierne efekty, jednak w zbyt dużym nasileniu prowadzą do poważnych szkód i ciężkiego uzależnienia, jakim jest pracoholizm.

O uzależnieniu od ćwiczeń mówimy wówczas, gdy osoba ćwicząca systematycznie nie jest w stanie zrezygnować z treningu nawet, gdy jest chora czy też doznała kontuzji. U osób uzależnionych od ćwiczeń, w wyniku ich odstawienia, obserwuje się nerwowość, wyrzuty sumienia, poczucie winy, wzrost poziomu lęku, problemy ze snem, a nawet stany depresyjne.

Zakupoholizm (kupnoholizm, kompulsywne zakupy) to uzależnienie od dokonywania zakupów, przymus kupowania różnych przedmiotów/artykułów (często niepotrzebnych), niekontrolowane robienie zakupów wpływające niekorzystnie na funkcjonowanie człowieka. Kompulsywne zakupy, które są często reakcją na negatywne wydarzenia lub nieakceptowane stany emocjonalne, powodują spadek napięcia psychicznego oraz poprawę samopoczucia wkrótce po dokonaniu zakupu.